Bebek çetesiyle soru işaretleri arttı: Rakamlarla Türkiye’de yenidoğan yoğun bakım gerçeği

Bebek acil hastalarını, anlaştıkları özel hastanelere sevk edip ölümlerine neden olan “Yenidoğan bebek çetesi” Türkiye gündeminde yankı uyandıran konular arasında yer almaya devam ediyor. “Yenidoğan çetesi” aynı zamanda sağlık sistemiyle ilgili tartışmaları da beraberinde getirdi. Sağlık Bakanlığı’nın 2022 yılında yayımladığı veriler özel-devlet hastanelerindeki yoğun bakım oranlarının nasıl değişim gösterdiğini gözler önüne seriyor. En belirgin sonuç ise özel hastanelerin ön plana çıkışı.

2002 yılında Sağlık Bakanlığı’na ait hastane sayısı 774 iken 2022 yılında 915’e çıkıyor. Özel hastaneler ise 271’den 512’ye yükseliyor. 2002 yılında Sağlık Bakanlığı, üniversite, özel hastanelerdeki yoğun bakım yatak sayısı 2 bin 214. Bunların yüzde 39.3’ü Sağlık Bakanlığı; yüzde 15.9’u üniversite; yüzde 44.8’i özel hastanelerde yer alıyordu. 2018 yılında özel hastanelerde 15 bin 973 yoğun bakım yatağı bulunurken 2022 yılında söz konusu sayı 17 bin 645’ye çıkıyor. Sağlık Bakanlığı hastanelerinde ise 16 bin 086’dan 24 bin 142’ye yükseliyor.

Yenidoğan yoğun bakım yatak sayısında ise durum iyice özel hastanelerin lehine dönüyor. 2022 rakamlarına göre Türkiye’de toplam 13 bin 603 yenidoğan yoğun bakım yatağı var. Yenidoğan yoğun bakım yataklarının 7 bin 248’i özel sektör hastanelerinde. Sağlık Bakanlığı kurumlarında ise 4 bin 738, üniversite hastanelerindeyse bin 617 yenidoğan yoğun bakım yatağı bulunuyor. Toplam yenidoğan yoğun bakım yatak sayısının yüzde 41.5’i özel hastanelerde yer alıyor. Yenidoğan çetesi olayında da SGK'dan daha fazla para alabilmek için yenidoğan ünitelerine yatırılan bebeklerden bazıları, normalden daha uzun süre yatılı kaldıkları veya hiç gereksinim yokken bu bölüme yönlendirildikleri için hayatını kaybetti.

“Yenidoğan çetesiyle” gündeme gelen “bebek dostu hastane” unvanı da tartışılan başlıklardan biri. Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün verilerine göre bebek dostu hastane sayısı 2002’den 2022’ye kadar artış gösteriyor. 2002’de 141 olan bebek dostu hastane sayısı 2022’de bin 187’ye yükseliyor. Bebek dostu yoğun bakım yatak sayısı ise 2022’de 219 olarak kayıtlara geçiyor.

Dikkat çekici konulardan birisi ise ruhsatı iptal edilen hastanelerden bazılarının bebek dostu hastane unvanına sahip olması. "Yenidoğan çetesi" hakkındaki iddianamede, "malen sorumlu" sıfatıyla yer alan 19 özel hastaneyle ilgili Sağlık Bakanlığı'nın soruşturması devam ederken geçen günlerde 10 özel hastanenin ruhsatı da iptal edildi.

Kapatılan hastaneler arasında yer alan; Özel Avcılar Hospital Hastanesi, Özel Bağcılar Medilife Hastanesi, Özel Beylikdüzü Medilife Hastanesi, Özel Reyap İstanbul Hastanesi, Özel Şafak Hastanesi Bağcılar ve Çorlu Reyap Hastanesi’ne “bebek dostu” unvanı verilmesi dikkat çekti.

DSÖ ve UNICEF tüm dünyada halk sağlığı açısından “bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması, ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6. aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar devam ettirilmesini” önerdi. Türkiye de 1991 yılından bugüne kadar emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi amacıyla “Bebek Dostu Hastane” girişimini başlattı.

Bakanlık tarafından emzirmenin korunması, özendirilmesi ve desteklenmesi olan “Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları Programı” sürdürülüyor. Program kapsamında; doğum yapılan sağlık kuruluşları, birinci basamak sağlık kuruluşları ile yenidoğan yoğun bakımlar yer alıyor. Ulusal Değerlendirme Ekiplerince hastaneler değerlendiriliyor, 80 ve üzeri puan alanlar Üst Komiteye sunuluyor. Değerlendirme sonucunda “Bebek Dostu Unvanı” veriliyor. Ancak bebek dostu unvanı için bazı il kriterlerinde yerine getirilmesi gerekiyor. Unvan alan tüm hastaneler 5 yılda bir tekrar değerlendirilmeye tabii tutuluyor. Yeniden değerlendirmede 50-80 puan arası alanlara düzeltme için süre tanınıyor ve 50 puan altında kalanlarda ise unvan geri alınıyor.

Sağlık Bakanlığı’nın 2021’de paylaştığı ‘Türkiye’de Bebek Ölümleri Durum Raporu’nda 2017 yılında Türkiye’de 5 yaş altı ölümlerin yüzde 54’ünü yenidoğan ölümlerinin oluşturduğu belirtiliyor. Raporda bebeklerin doğum haftalarına göre hayatlarını kaybettikleri sağlık kuruluşlarına da dikkat çekiliyor. 2012-2018 yıllarını kapsayan dönemde tüm bebeklerin yüzde 40’ı özel sağlık kuruluşlarında yaşamını yitirirken bu oran 32 haftanın altındaki küçük ve çok küçük prematürelerde yüzde 45.5’e çıkıyor.

Yine aynı yıl aralığında preterm bebeklerin yaklaşık yarısının özel sağlık kuruluşlarında kaybedildiğinin altı çiziliyor. Rapordaki veriler ışığında, özel sağlık kuruluşlarının neredeyse tamamında yenidoğan yoğun bakım ünitesi olsa da yenidoğan yoğun bakım uzmanı bulunma oranının yaklaşık 2/3 olduğu söylenebilir.