Prof. Dr. Konukman: Cumhuriyet ulus devletin inşasıdır

“Ekonominin durumu felaketti. Bir de üzerine savaş. Zaten az gelişmiş bir ülke, yarı sömürge konumunda. Öyle metropol imparatorlukları gibi bir imparatorluk değil. Savaşla da var olan bütün ekonomik yapılarını yitirmiş, sanayi envanterine baktığınız zaman çok geri kalmış bir ülke görüntüsü veriyor. Cumhuriyet ulus devletin inşasıdır. Çünkü öbür türlü darmadağın olmuş, azınlıkların da ekonomide ağırlıklı bir yapıya sahip olduğu bir yerde milli burjuvazi yaratabilmek büyük bir çaba. Emin olun tarihi bir dönüm noktasıdır. Ekonomisi ile üst-alt yapısı ile beraber topyekûn inşası.”

“Siyasi bağımsızlığı Lozan’la kazandık ama asıl olan şimdi ekonomik bağımsızlık. Siyasi bağımsızlık gerekli ama yeterli değil. Bunun için olmazsa olmaz bu bağımsız devletin bağımsız iktisat politikalarıyla teçhiz edilmiş bir devlet. İşte bunu, her ikisini birlikte inşa eden bir lider var. Dolayısıyla Türkiye’nin bir dönüm noktasıdır. Hepimizin gururla, onurla taşıyacağı bir dönemdir. Evet, yaşamadık o dönemde. Ama o dönemin bütün olanakları ile bugüne geldiysek geldik. Üzerine fazla ilave yapamadık. Onun için yâd edelim o günleri.”

“Sanayileşme özlemi Osmanlı’nın son döneminden beri var. Cumhuriyet bu düşünce ile başlıyor. Şunun altını çizelim Türkiye’de bir sanayileşme hamlesi gerçekleşmiş ise bunun en önemli katkı sağlayıcılarından biri Sovyetler Birliği’dir. Lenin’le birlikte başlayan dostluk daha sonraki süreçte de devam etmiş ve sanayinin finansmanında çok önemli bir katkı olmuştur. Çünkü 1. Sanayi planının, devletçiliğin başladığı yıllardaki en büyük katkıyı Sovyetler Birliği sağlamıştır. Ondan önce bir Lozan’dan da söz edelim. Lozan’da ulus devletin inşasında, ekonomik programının inşasında özellikle ekonomi ile ilgili hükümleri hayati öneme sahip. Belki de ekonomik bağımsızlığının en önemli unsurları orada inşa edildi. Hatırlayalım; kapitülasyonların kaldırılması, yabancılara verilen ayrıcalıklar, Osmanlı borçları, gümrük düzenlemeleri… Fakir bir ülkede, niteliksiz emeğin olduğu bir yerde sanayi hamlesini başlatmak nevi şahsına münhasır bir gelişmedir.”