'Türkiye'de ara rejim krizi yaşanıyor'

Türkiye'nin 10 yıla yakın süredir dış siyasetinin, yaklaşık iki senedir de başbakan olan iç siyasetinin dümeninde yer alan Ahmet Davutoğlu, iktidar partisi içindeki çatlaklar ve partinin de facto lideri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın girişimiyle koltuğuna veda etti. Davutoğlu'nun geri çekilmesi başkanlık sistemine geçiş yönünde bir yılı aşkındır yoğun biçimde süren tartışmalarda yeni bir dönemece tekabül ederken, Türkiye Davutoğlu'nun çekilmesi yahut çekilmek zorunda bırakılması ve bunun yakın gelecek için hangi manalara geldiğini tartışıyor.

'YAPISAL KRİZ'

Meseleyi, Birgün Gazetesi yazarı ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi öğretim görevlilerinden Doç. Dr. Fatih Yaşlı ile konuştuk. Türkiye'de parlamenter sistemden ‘Saray'dan yönetilen başkanlık sistemine geçişte ifadesini bulan bir ‘rejim krizi' bulunduğu tespiti yapan Yaşlı şöyle  konuştu:

"Türkiye kağıt üzerinde parlamenter bir sisteme sahip, halen bir anayasası var. Anayasada anayasal düzenin adı parlamenter düzen olarak konulmuş durumda. Fakat fiilen artık iktidarın da kabul ettiği üzere saraydan yönetilen yani başkanlık rejimiyle yönetilen bir durumla karşı karşıyayız. Dolayısıyla bu ister istemez bir yapısal krize yol açıyor, yani siz parlamenter sisteme göre bütün kurumları, kanunları, yasaları, anayasası düzenlemiş bir ülkeyi bunlar sanki çok ilişkili bir başkanlık rejimiyle yönetmek isterseniz sistem ister istemez arıza verir. Şimdi yaşanan şeyde aslında bu. Şahısları aşan, şahısları mensubu oldukları yapıların içerisine yerleştirerek ancak analiz edebileceğiniz bir durumla karşı karşıyayız."

‘İLK KEZ ASKER DIŞINDA SİVİLLER ANAYASAYI ASKIYA ALDI'

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın seçildiği andan itibaren "Bundan sonra parlamenter sistem bekleme odasına alınmıştır, fiili bir durum vardır" sözlerini anımsatan Doç. Dr. Yaşlı, "Şimdi önemli olan bu fiili durumu anayasal statüye kavuşturmak. Dolayısıyla bu açıdan bakıldığında fiilen anayasa askıda olduğuna göre ve yerine henüz bir anayasa yapılmadığına göre fiili bir ara rejimden söz etmek mümkün hale gelmektedir" vurgusu yapıyor. Yaşlı bunun da" Türkiye Cumhuriyeti tarihinde askerler dışında bir sivil irade tarafından anayasanın askıya alınarak, geçersiz ilan edildiği" ilk durum olduğuna dikkat çekiyor. 1 Kasım seçimlerine bu mantıkla gidildiğini anımsatan Yaşlı, "Bu ara rejimden çıkmak zorundalar aksi taktirde kişilerden bağımsız olarak rejim yeni yapısal kriz üretmeye devam edecek" dedi.

‘DAVUTOĞLU BAŞKANLIĞA TAM UYMADIĞI İÇİN TASFİYE EDİLDİ

Davutoğlu'nun yaklaşık altı ay önce düzenlenen seçimlerle yaklaşık yüzde 49.5 oranıyla işbaşına gelmiş bir başbakan olduğunu belirten Yaşlı, "Temel mesele bu başarı Tayyip Erdoğan açısından bir başarı olarak görülmemiştir. Erdoğan açısından başarılı icraat denilen şey Türkiye'nin başkanlık yolunu kimin açıp kimin açmayacağı meselesidir" vurgusu yaptı.

Davutoğlu'nun çekilmek zorunda kalmasının arkasında ise zaman zaman "başkanlık rejiminin bir başbakanı gibi değil parlamenter sistemin bir başbakanı gibi" davranmaya çalışmasının yattığını belirten Yaşlı, çözüm süreciyle ilgili son mesajlarına atıf yaparken, "Bunları yaptığı anda Türkiye'de düştüğü pozisyon nesnel olarak parlamenter sistemin devamını isteyen bir pozisyondur. Rejim açısından işlevsiz olduğu, başkanlığın yol haritasına uygun düşmediği anda tasfiye edilmiştir" diye konuştu.

Yaşlı, artık aranan başbakanın bundan sonra başkanlığın yol haritasına yüzde yüz uyum sağlayacak, Saray'la uyum içinde çalışan bir isim olması gerektiğini anımsatırken, Türkiye kamuoyunda da ortaya atılan Binali Yıldırım, Bekir Bozdağ, Berat Albayrak seçeneklerine atıfta bulunarak; bu isimlerden herhangi birinin artık Davutoğlu'nun düşük profilli başbakanlığının da ötesinde devlet başkanının yardımcısı pozisyonunda, icra heyetinin başkanı pozisyonunda hareket edeceğini düşünmemiz gerektiğini vurguladı.

‘MERKEZ SAĞ VE MHP'YE BAKMAK LAZIM'

Bu durumun Türkiye siyaseti içinde ‘ne yapmalı' sorusunun sorulmasına vesile olabileceğini belirten Yaşlı, "AKP'nin içi ve dışındaki birtakım odakların, Türkiye'nin geleneksel saha unsurlarının bu noktada devreye girip girmeyeceğini, Abdullah Gül, Bülent  Arınç gibi isimlerin yeni bir pozisyon alıp almayacaklarını, Davutoğlu'nun onlara yanaşıp yanaşmayacaklarına Fethullah Gülen cemaatinin burada nasıl bir pozisyon tutacağına ve aynı zamanda MHP'deki gelişmelere de odaklanmak gerekir" ifadelerini kullandı.

MHP'de Kurultay süreci ve bu sürece dair engellemelerin Erdoğan'ın yeni bir ‘dizayn çabası' olduğu tartışmaları ortadayken, Devlet Bahçeli'nin MHP'nin başında kalmasının AKP rejiminin işleyişini kolaylaştıracağı, başkanlığa giden yolun taşlarının döşenmesine katkı yapacağı yorumunda bulunan Yaşlı; TBMM gündemine taşınan dokunulmazlıklar meselesinin de Saray'a meclis aritmetiği üzerinden istenildiği gibi oynama ve bir erken seçime daha doğrusu ara seçime gitme fırsatı açacağını vurguladı.

"MHP'nin yargı üzerinden dizayn edilmesi durumuyla karşı karşıyayız" diyen Yaşlı, CHP'nin de dokunulmazlıkların kaldırılmasına onay vererek hata yaptığı görüşünde. CHP'nin ‘terörle yan yana anılmama izahatlarının toplumda bir karşılığı olamayacağını belirtti. 

‘PARLAMENTER SİSTEM SONUNA KADAR SAVUNULMALI'

Peki Türkiye'de bu koşullarda muhalefet ne yapmalı? Yaşlı şu görüşü dile getirdi:

"Bu koşullar altında alınması gereken öncelikli tavır bence parlamenter sistemin sonuna kadar savunulmasıdır. Madem Kılıçdaroğlu açıklama yapıp ortada bir darbe süreci var dedi bu darbe süreci sadece başbakanın devrilmesiyle ilgili değil, aynı zamanda parlamentonun işlevsizleştirilmesiyle ilgili, vekil dokunulmazlıklarının kaldırılması üzerinden işlevsizleştiriliyor. Öncelikle Kılıçdaroğlu ve parti yönetiminin, Erdoğan'a meclisten elini çek demesi gerekir. Elini çekmesinin birinci yolu dokunulmazlık sürecinde CHP'nin, AKP'ye destek vermemesidir. Dokunulmazlıkların kaldırılması Türkiye'de ki parlamenter sistemin tasfiyesine giden yolda atılmış en önemli adımlardan biridir."

'MUHALEFET BİR AN ÖNCE KENDİNE GELMELİ'

Yaşlı Türkiye'deki demokratik muhalefetin ne yapması gerektiğine dair ise ‘elinde sihirli bir değnek bulunmadığını' belirterek şöyle konuştu:

"Şunun farkında olmak lazım, iktidar içerisindeki çatlaklara tamamen bel bağlayan, oradan bir beklenti içerisine giren bir çözüm olmayacaktır. Dış güçlerin müdahale edeceği, ABD'nin Türkiye'de bir diktatörlük kurulmasına izin vermeyeceği gibi tezlerden de uzak durmak gerekir. Başta CHP ve HDP tabanı olmak üzere, toplumsal muhalefetin şu an fazlasıyla dağınık fazlasıyla güçlü görünen toplumsal muhalefetin bir an önce kendine gelmesi ve bir an önce gidişata müdahale etmesi gerekiyor. Bunun dışında başka bir seçenek ben açıkçası göremiyorum."