Uzun süredir kara deliklerin galaksilerin merkezinde bulunduğu düşünülüyordu. Ancak Çin Bilimler Akademisi’ne bağlı Şanghay Astronomi Gözlemevi’nden Dr. An Tao liderliğindeki ekip, MaNGA 12772-12704 adlı cüce galakside merkezin yaklaşık 1 kiloparsek (3 bin ışık yılı) dışında, aktif olarak beslenen ve radyo jetleri yayan bir kara delik keşfetti.
En ikna edici 'merkez dışı' keşiflerden biri
Araştırmacılar, Very Long Baseline Array (VLBA) ile yaptıkları gözlemlerde, kara deliğin galaksi merkezinden yaklaşık 0,94 kpc uzaklıkta olduğunu ve parlak çekirdeğinden yayılan jetlerin 7 ışık yılına kadar uzandığını belirledi. Kaynağın parlaklık sıcaklığı bir milyar kelvini aştı. Kara deliğin kütlesi yaklaşık Güneş’in 300 bin katı olarak tahmin ediliyor ve bu da onu orta kütleli kara delikler (IMBH) kategorisine sokuyor.
Kozmik evrim teorilerini değiştirebilir
Çalışma, Science Bulletin dergisinde 4 Eylül’de yayımlandı. Bulgular, kara deliklerin yalnızca galaksi merkezlerinde değil, çevre bölgelerde de büyüyüp enerji saçabileceğini ve erken evrende süper kütleli kara deliklerin hızlı oluşumuna ışık tutabileceğini gösteriyor. Ekip üyelerinden Dr. Liu Yuanqi keşfi, “Bu, galaksi merkezinden sapmış olsa da hâlâ güçlü ışık saçan kozmik bir deniz feneri gibi” sözleriyle nitelendirdi.
Neden cüce galaksiler?
Bilim insanları, cüce galaksileri kozmik fosiller olarak görüyor. Kütlelerinin düşük olması, birleşmeler sonrası kara deliklerin kolayca merkezden dışarı itilmesine yol açabiliyor. Bu nedenle cüce galaksiler, kara delik göçleri ve evrimi konusunda kritik ipuçları sunuyor.
Geleceğin teleskoplarıyla yeni keşifler yolda
Uzmanlara göre bu keşif, “gezgin kara delikler”in artık yalnızca kuramsal bir olgu olmadığını, gözlemsel olarak da doğrulandığını ortaya koyuyor. Yakında hizmete girecek Square Kilometre Array (SKA) ve FAST teleskobu gibi yeni nesil gözlemevleri, çok daha zayıf kara delik sinyallerini tespit ederek evrenin karanlık sırlarını çözmeye katkı sağlayacak.