'AB zayıflama dönemine girdi'

AB dışişleri bakanları, ABD’de NATO ittifakı ile Transatlantik anlaşmasını sorgulayan Cumhuriyetçi Donald Trump’ın başkan seçilmesi ve Türkiye’yle ilişkileri de içeren gündemle toplandı. Hillary Clinton’ın yerine Donald Trump’ın seçilmesiyle adeta paniğe kapılan AB’den Washington’a dair ‘temkinli mesajlar ve ikazlar’ öne çıktı. Türkiye ile müzakerelerin askıya alınması tartışmaları ise karşılık bulmadı. Birlik 15 Temmuz sonrası uygulamalardan kaygılarını beyan etse de Ankara ile diyaloğun koparılmamasından yana tavır koydu. İdam cezasını kırmızı çizgi olarak çekerek…

Brüksel-Washington ve Brüksel-Ankara ilişkilerini NTV’nin Brüksel temsilcisi Güldener Sonumut ile konuştuk.

'BRÜKSEL HESAPLARINI CLINTON’A GÖRE YAPMIŞTI, PANİKLEDİ'

Avrupa Birliği ülkelerinde Hillary Clinton’un ABD başkanlık yarışını kazanacağı üzerinden hesapların yapıldığını belirten Sonumut, Trump’ın kazanmasıyla panik içinde bir zirve düzenlendiğini anlattı. AB’de Trump’ın seçilmesinin büyük bir kaygı yarattığına dikkat çeken Sonumut, iki yıldır müzakeresi yapılan ticaret anlaşmasına atfen, “Gerek TTIP boyutu gerek AB-NATO işbirliği, gerek Rusya ile ilişkiler, gerekse Ortadoğu gelişmeler ve IŞİD’le mücadelede politik açıdan AB’nin hiçbir öngördüğü unsuru kısa dönemde hayata geçirme durumu yok. Bu yüzden tüm bu sorunları gözden geçirmeleri gerekiyor" dedi. Sonumut, buna karşın ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın AB konusunda zihninin son derece berrak olduğuna işaret etti.

'AB'NİN ABD KONUSUNDA BİR B PLANI VE STRATEJİSİ YOK'

AB’nin hem ekonomik hem siyasi hem de güvenlik açısından bir zayıflama dönemine girdiğini söyleyen Sonumut, Rusya, ABD ve Türkiye gibi dışarıya güvenlik ihraç eden ülkelere karşın birlik ülkelerinin yalnızca güvenlik tükettiğine dikkat çekti. Yeniden kurulan dengelerde, bir dünya gücü olduğunu iddia eden AB’nin tıpkı Rusya ve ABD gibi NATO’da güvenlik üretmesi gerektiğini belirten Sonumut şu değerlendirmede bulundu: “Ancak bunu yapmıyor ve yapamıyor da. Çünkü ne siyasi iradesi ne imkanı ve yeteneği var. Trump Rusya ile herhangi bir şekilde mücadele etmek veya karşı karşıya gelmek istemiyor. AB’nin de Rusya ile mücadeleyi diyalog yoluyla yapması kanaatinde. Tek ortak düşmanın IŞİD olduğuna inanıyor. Bu sebeple AB'nin bu konuda ABD ile ters düşmesi çok açık. B planı da yok AB’nin. Sadece kaygısını dile getirerek dikkat çekmeye çalışıyor. Ama bir alternatif ya da bir stratejisi yok."

'MOSKOVA POLİTİKALARINDA BİR DEĞİŞİM GÖZLENEBİLİR'

Avusturya, Fransa gibi birlik ülkelerinde yakın zamanda yapılacak seçimlerde aşırı sağın galip gelmesiyle Rusya politikalarında bazı değişimlerin görülebileceğini ifade eden Sonumut, İtalya, Almanya ve Yunanistan’ın Rusya ile münakaşa değil diyalog yolunu seçtiğine şu sözlerle dikkat çekti: “Almanya’nın özellikle Ukrayna konusunda ilginç bir tavrı vardı. Ancak bunun sürdürülebilir bir tavır olmadığı da ortaya çıktı. Bugün Rusya’yı izole etmektense Rusya ile ortak çıkarlar üzerine çalışmanın hem AB’nin hem Almanya’nın hem de Rusya’nın lehine olabileceği anlayışı hakim. Bu konuda Fransa İngiltere Belçika gibi ülkeler biraz sorun teşkil edebiliyor. Ancak bunlar zamanla değişebilir. Şu anda Rusya’nın AB ülkeleri ile zaman zaman hasmane olarak telaffuz edilen bir tavrı var. Ama hakketen olmak istese Letonya, Litvanya’daki Rus azınlığı ayaklandırabilir ki böyle birşey yapmıyor. Ama Moldova’daki seçimlerde kendisine yakın olan adayı destekliyor. Herkes kendisine müzahir olan lideri daha yakın görmek ister tabi.”

'AB ORDUSU İÇİN NE İMKAN NE YETENEK NE İRADE VAR'

Trump, NATO’daki müttefikleri sorgularken AB’nin kendi ordusu olması tartışmalarının kısa ve orta vadede çok mümkün görülmediğini de vurgulayan Sonumut, bu konuda birlik ülkelerinin ne imkanı ne yeteneği ne de siyasi iradesi olduğunu anımsattı. Sonumut şöyle konuştu: “Britanya’nın AB’den çıkışı ile birlikte BMGK’da deki tek daimi üye Fransa kalıyor. Fransa ordusunun imkan ve yetenekleri oldukça kısıtlı. Almanya, Belçika, Danimarka, İsveç gibi ülkeler hakikaten muarrif güce sahip olmayan ve bölgeye muharebe alanlarına ölmek üzere asker göndermek konusunda son derece çekinceleri olan ülkeler. Hem imkan ve yeteneği yok hem de siyasi iradesi yok. Daha önce de denediler ama olmadı.”

'AB GÜVENİLİR BİR PARTNER OLARAK GÖRÜLMÜYOR'

AB’nin savunma alanında güvenilir bir partner olarak görülmediğini belirten Sonumut, “Ukrayna konusunda AB ülkeleri Kiev’e ya bizi ya Rusya’yı seç dediler. Ukrayna AB’yi seçti. Ancak Hollanda’da yapılan bir referandumdan dolayı AB-Ukrayna anlaşması hayata geçmedi. Yani Ukrayna boşuna bölündü gibi oldu” örneğini verdi.

'TÜRKİYE’YE SOPA GÖSTEREREK BİR ŞEY ELDE EDİLEMEZ'

Sonumut, Türkiye-AB ilişkilerinin ise kopmasının çok mümkün olmadığı görüşünde. Türkiye’nin istihbarat, güvenlik ve mülteciler konusunda AB’nin ciddi bir partneri olduğuna dikkat çeken Sonumut, müzakerelerin dondurulması halinde bu diyalog yollarının tamamen kapanacağını anımsattı. “Müzakereleri askıya alsalar ve yeniden başlaması için koşullar oluştursalar, Türkiye bu koşulları yerine getirse, bu sefer yeniden müzakereleri başlatmak için AB içerisinde oy birliği sağlanamaz” diyen Sonumut şu tespitlerde bulundu:

“Türkiye'nin elinde Avrupa’daki seçimlerin neticesini değiştirebilecek iki önemli vana var. Bunlardan birisi mülteci vanası. Bu çok insalık dışı ama böyle de bir gerçek var. AB bununla karşı karşıya kalmak istemiyor. Ayrıca şu anda Macaristan’da, Avusturya’da daha iyi bir ortam yok. Türkiye’nin AB’ye şu anda üye olması zaten söz konusu değil. Ama Brüksel ‘Türkiyeye hukuk devletini sağlaması için 24 ay süre veriyoruz. Bu kadar ay içinde hukuk devletini ve Kopenhag Kriterleri’ni yerine getirirse 2023 yılında AB’ye üye olacak’ diyebilirdi. Böylece Türkiye’nin AB’ye üye olması için ne kadar samimi olduğu, AB’nin de üye olmak için ne kadar ciddi olduğu ortaya çıkardı. Bu yüzden Türkiye’ye sopa göstererek ve bunu kamuoyu önünde yaparak birşey elde edilemez.”

'AB'NİN TÜRKİYE’YE EL UZATMASI GEREKİYOR'

Son dönemde Türkiye ile AB arasında vize serbestisi bağlamında ‘terörizm tanımı’ tartışmaları damgasını vururken, Sonumut, şartların yerine getirilmesi için AB’nin de belli esneklikler sergilemesi gerektiğine şu sözlerle dikkat çekti:

“Terörizmin tanımı konusunsa AB müktesebatı içinde tanımı yok. Terörizmi içeren iki başlık var. Onu da AB müzakereye açmıyor Kıbrıs Rum Kesimi’nin vetosundan dolayı. O zaman elimizde Avrupa Konseyinin terörizm tanımı konusunda uygulamada yaptığı içtihat kararları kalıyor. Türkiye ‘Bari o yönden gidelim’ diyor. Bu sefer Avrupa Konseyi ona sıcak baksa Avrupa Parlementosu sıcak bakmıyor. Hele ki şu anda terörle mücadele kanununun yorumu konusunda çok geniş bir yorum var. Buna belki kolluk kuvvetlerinin doğru kullanımı için bir yasal düzenleme de getirilebilir. Netice itibariyle AB’nin Türkiyeye bütün şartları yerine getirmesi için el uzatması gerekiyor. Onu da yapamıyor. Çünkü seçimler var üye ülkelerde.”

'İDAM CEZASI AB’NİN KABUL EDEMEYECEĞİ TEK ŞEY'

Türkiye’nin idam cezasının savaş hali dışında yeniden hayata geçmesiyle Kopenhag Kriterlerini yerine getirmeye ülke konumuna düşeceğine de vurgu yapan Sonumut, “Türkiye ile zaten Kopenhag Kriterleri’ni yeterince yerine getirdiği için başlamıştı müzakereler. Bu durumda Türkiye adaylık statüsünü tamamen kaybetmiş olur. Bu husus türkiyenin elinde. O yüzden Mogherini, ‘İdam cezası dışında müzakerelere devam’ dedi. Onun dışında Ankara ile diyalog yollarını kapatma yok ama idam cezası AB’nin devam ettiremeyeceği yegane şey. Olmayacak bir şey” dedi.