Çözüm sürecinde kritik eşik: Nevruz

Türkiye'de, Kürt sorununda kalıcı çözümün sağlanmasını amaçlayan süreç, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile İmralı'da bulunan Abdullah Öcalan arasında gerçekleşen görüşmelerle başladı. Bu görüşmeler ise kamuoyuna dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 28 Aralık 2012'de açıklandı.  Türkiye çözüm süreciyle ilgili ilk ciddi gelişmeleri ise 2013 yılının ilk günlerinde yaşadı. 3 Ocak 2013'de BDP milletvekili Ayla Akat Ata ile bağımsız milletvekili ve DTK Eş Genel Başkanı Ahmet Türk, İmralı'ya giderek Öcalan ile görüştü. Bu tarihten günümüze kadar BDP/HDP İmralı heyeti Öcalan ile pek çok görüşme yaptı. Süreçte sık sık Öcalan ile görüşecek heyette yer alacak isimlerle ilgili krizler yaşansa da, bunlar bir şekilde aşılarak görüşmelere devam edildi.

ÖCALAN'DAN ÜÇ MEKTUP

23 Şubat 2013'te İmralı'ya gerçekleştirilen ikinci ziyaretin ardından Öcalan, BDP'ye, PKK'nın Avrupa kanadına ve Kandil'e yönelik üç mektup yazdı. Bu mektuplar BDP tarafından muhataplarına ulaştırıldı. Heyetin 18 Mart 2013'te gerçekleşen İmralı ziyaretinde, Kandil ve PKK'nın Avrupa kanadının çözüm stratejisine ilişkin görüşleri Öcalan'a aktarıldı.

SÜREÇTEKİ İLK NEVRUZ VE TARİHİ ÇAĞRI

21 Mart 2013'te Diyarbakır'daki Nevruz kutlamalarında Öcalan'ın  çözüm sürecine yönelik kaleme aldığı mektup hem Kürtçe hem Türkçe olarak okundu.  Öcalan, mektubunda "Silah değil siyaset. Silahlı güçlerimiz sınır dışına çekilsin" diyerek tarihi nitelikte bir çağrı yaptı. Böylece çözüm sürecinin en önemli adımları olarak da nitelenen ateşkes çağrısı ve silahlı güçlerin sınır dışına çekilme çağrısı gerçekleşti. 23 Mart 2013'te PKK'nın yöneticilerinden Murat Karayılan 'ateşkes ilanını' açıkladı.  

AKİL İNSANLAR DEVREDE

3 Nisan 2013'te çözüm sürecini halka anlatacak 63 kişiden oluşan 'Akil İnsanlar Heyeti', Başbakan Erdoğan'ın imzasıyla kuruldu.  9 Nisan 2013'te Meclis'te Çözüm Süreci Araştırma Komisyonu kuruldu. Öcalan tarafından da dile getirilen bu komisyona muhalefet partileri CHP ve MHP üye vermeyince, komisyon AK Parti ve HDP'li üyelerden oluşmak zorunda kaldı. Meclis'te ayrıca çözüm süreci adımları olarak nitelenen bazı yasal düzenlemeler yargı paketleri içerisinde tartışmalar arasında kabul edildi.

KANDİL ÇEKİLME TARİHİNİ AÇIKLADI

25 Nisan 2013'te PKK yöneticilerinden Murat Karayılan, Kandil'de düzenlediği basın toplantısı ile PKK güçlerinin 8 Mayıs itibari ile geri çekilmeye başlayacağını açıkladı. Söz konusu basın toplantısına Türkiye'den çok sayıda gazeteci izledi. Öcalan, 24 Haziran 2013'te kendisini ziyaret eden BDP heyeti aracılığıyla süreçte artık ikinci aşamaya geçildiğini, buna dair planlarını da devlete teslim ettiğini duyurdu.

KARAYILAN GİTTİ BAYIK GELDİ

10 Temmuz, 2013'te PKK'nın üst yönetiminde değişiklik yapıldı. Murat Karayılan KCK Konsey Başkanlığı'ndan KCK'nın silahlı kolu olan HPG'nin başına getirildi. Karayılan'ın yerine ise Cemil Bayık geldi. KCK yapılanmasının yeniden dizayn edildiği PKK genel kurulunda barış sürecine devam edeceğine vurgu da yapıldı.  Ancak PKK'dan daha sonra yapılan açıklamalar kamuoyunda sık sık  'süreç bitiyor mu?" sorularını gündeme getirdi.

KANDİL'İN ÇIKIŞI VE ÖCALAN'IN İSTEDİĞİ

Öcalan, 17 Ağustos, 2013'te İmralı'da kendisini ziyaret eden BDP heyeti aracılığıyla, "Bundan sonra benim konumumun araçsal olmaktan çıkıp stratejik bir konuma evrilmesi gerekmektedir" dedi. Öcalan'ın bu sözleri o günlerde hayli yankı buldu. 9 Eylül, 2013'te ise PKK'dan çok tartışılan bir açıklama geldi. Hükümeti demokratikleşme ve Kürt sorununun çözümünde adım atmamakla suçlayan KCK, PKK'nın Türkiye topraklarından çekilmeyi durdurduğunu duyurdu.  15 Eylül 2013'te Öcalan, İmralı heyeti aracılığıyla, karşılıklı ateşkes durumunun korunuyor olmasının anlamlı olduğunu ifade etti. Öcalan, daha sonraki tüm açıklamalarında da çözüm sürecinde artık 'müzakere evresine' geçilmesi gerektiğini vurguladı.  28 Ekim 2013'te HDP kuruldu, daha sonra BDP milletvekilleri bu partiye geçti.

SÜRECİN İKİNCİ NEVRUZ'UNDA TÜRKÇE-KÜRTÇE MEKTUP

21 Mart'ta 2014 Nevruz kutlamalarında Öcalan'ın yazdığı mektup Diyarbakır'da BDP Grup Başkanvekili Pervin Buldan tarafından Kürtçe, HDP İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder tarafından Türkçe olarak okundu. Öcalan mektubunda, barış, demokrasi ve ortak bir geleceğe vurguda bulundu. 10 Temmuz 2014'de Meclis'te çözüm sürecinin usul ve esaslarını belirleyen önemli bir yasa kabul edildi. Erdoğan'ın Cumhurbaşkanı olmasından sonra Ahmet Davutoğlu başkanlığında kurulan 62. Hükümet'in Meclis'te okunan programında çözüm sürecine ayrı bir vurgu yapıldı.

ORTAK AÇIKLAMADA ÖCALAN'DAN SİLAHSIZLANMA ÇAĞRISI

Tarihler 28 Şubat 2015'i gösterdiğinde Hükümet ile HDP ilk kez ortak açıklama için kameraların karşısına geçti. Dolmabahçe'de gerçekleşen ortak basın toplantısında,  Öcalan'ın, "Asgari müştereğin sağlandığı ilkelerde silahlı mücadeleyi bırakma temelinde stratejik ve tarihi kararı vermek için PKK'yı bahar aylarında olağanüstü kongreyi toplamaya davet ediyorum" şeklindeki çağrısı HDP tarafından kamuoyuna duyuruldu.  Ortak açıklamada, müzakerelerin gerçekleştirileceği 10 maddelik çerçevede açıklandı.

'SÜREÇ BİTİYOR MU?' DEDİRTEN OLAYLAR

Çözüm sürecinin başlatıldığı 2013 yılından bugüne kadar çok sert tartışmalar, kavgalar, 'provokasyon' olarak da nitelenen olaylar da gündeme geldi. 10 Ocak 2013'te Paris suikastı, 18 Şubat 2103'te Sinop'ta HDK üyeleri ve BDP'li vekillerin saldırıya uğraması, 29 Haziran 2013'teki Lice olayları, 6-7 Ekim 2014 Kobani olayları, 25 Ekim 2014'teki Yüksekova'da 3 askere silahlı saldırı düzenlenmesi,  27 Aralık 2014 Cizre olayları sürece damgasını vuran gelişmeler oldu.

GÖZLER ÖCALAN'IN ÜÇÜNCÜ NEVRUZ MESAJINDA

Hayli çetin ve zor günlerin ardında süreçteki üçüncü Nevruz kutlamalarıyla yeni bir dönemece girilecek. Tüm gözler 21 Mart Cumartesi günü Diyarbakır'da yapılacak Nevruz kutlamalarında Öcalan'ın vereceği yeni mesaj da olacak. Bu yıl "Şengal ve Kobani'de yükselen direniş ateşi Ortadoğu'yu özgürleştiriyor" sloganıyla gerçekleştirilecek Nevruz kutlamalarını ve çözüm sürecinde gelinen noktayı Sputnik Haber Ajansı'na değerlendiren Nevruz Tertip Komitesi Başkanı ve DTK Başkanlık Divanı Üyesi Seydi  Fırat,  Öcalan'dan kapsamlı bir değerlendirme beklediklerini söyledi.

‘ÇATIŞMAZLIK SRECİ İLERİ NOKTAYA TAŞINMALI'

Öcalan'ın 2013 Nevruz'un çatışma sürecinin sona erdirilerek Kürt sorunun barışçıl çözümünü esas alan ve bu konuda hem PKK hem devleti atılacak adımlar konusunda müzakereye davet eden bir deklarasyon yayınladığını ifade eden Fırat,  2014 Nevruz'unda da çatışmazlık sürecinin kalıcılaştırılması amacıyla Öcalan'dan yen bir deklarasyon geldiğini anımsattı. Fırat, "Şimdi 2015 Nevruz'una giriyoruz. Bu Nevruz'da Öcalan'ın kapsamlı bir mesajını bekliyoruz. Devletle yürüttüğü görüşmelerin geldiği düzeyin de deklarasyona yansıyacağını düşünüyoruz" diye konuştu. Öcalan'ın mesajının içeriğini tam bilmediklerini vurgulayan Seydi Fırat, " Tabi ki olgunlaşan durumlar da vardır.  Kürt sorunun çözümünün artık kaçınılmaz olması, üç yıllık çatışmazlık sürecinin iyi bir miras olduğu, o iyi mirasın arka cephe gerçeği içerisinde daha ileri bir noktaya çıkarılması son derece önemlidir" dedi.

‘BU NEVRUZ ORTAMI BİRAZ DAHA BARIŞÇIL KILACAKTIR'

Hükümetin PKK'ya kesin silahsızlanmayı dayattığını belirten Fırat,  PKK'nın da öncelikle müzakereye geçilmesini, yayınlanan deklarasyonların altlarının doldurulmasını, bu çerçevede yeni bir anayasa ve yeni anayasada Kürt sorunun çözümü için ne vaad edildiğini görmek istediğini söyledi. Fırat, "Ama her şeyden önce bu Nevruz, büyük bir coşkuyla, yüksek bir katılımla ortamı biraz daha barışçıl kılacaktır, ortamı biraz daha güçlendirecektir" dedi. Fırat, Nevruz'da toplanan milyonların aynı zamanda siyasi çözümün arkasında olduğunu da dile getireceğini, 'bunu ağırdan almayın, yan iş olarak görmeyin' talebini, yaklaşımını da hükümetin önüne koyacaklarını söyledi. Fırat, "HDP, DTK,  sivil toplum örgütleri, Kürt harekatının davet ettiği kitleler esas itibariyle bu Nevruz'da kendi duruşunu ortaya koyacaklardır" diye konuştu.

SÜREÇ NASIL FORMÜLE EDİLECEK?

İleri bir noktaya taşınarak ateşkes sürecinin devam ettirileceği yönünde bir görüşe sahip olduğunu vurgulayan Fırat, "Muhtemelen de ana çerçeve böyle olacaktır. Ama tabi ki süreç dinamiktir, bu dinamik süreç de en son nasıl formüle edilecektir, bunu Nevruz'da görme şansına ulaşmış oluruz" diye konuştu.

‘ÖCALAN İLE ÖRGÜT TERS DÜŞMEZ'

Seydi Fırat, Öcalan'dan silahsızlanma kongresinin yapılmasına ilişkin bir çağrının net bir şekilde gelmesi durumunda PKK'nın bu çağrıya uyup uymayacağı konusunda ise şu değerlendirmelerde bulundu: "Öcalan ile örgütün arasında bir uyumun olduğunu, karşılıklı müzakerelerle bu süreci birlikte götürmek istediklerini, tartışmak istediklerini ve Öcalan'ın  PKK'nın düşüncelerini, görüşlerini, eğilimlerini, yönelimlerini almadan bir çerçeve koymayacağını düşünüyorum.  Aynı zamanda PKK'nın da Öcalan'ın düşüncesi bizi ilgilendirmez, bizim için belirleyici, bağlayıcı değildir yaklaşımı içerisine giremeyeceğini, bir bütünlük içerisinde bu süreci götüreceklerine inanıyorum. Bu durum Öcalan'ın İmralı'ya girişinden bu yana bu çerçevede devam ediyor" diye konuştu.

‘KANDİL AÇIKLAMALARI ÖCALAN'I ŞAŞIRTMIYOR'  

Son günlerde Kandil'den yapılan açıklamaları da değerlendiren Seydi Fırat, "Bir bu açıklamaların yeni olmadığını, iki bu açıklamaların bilinmeyen bir çerçevede olmadığını, üç bu açıklamalarının Kürt hareketine, Öcalan'a garip gelen açıklamalar olmadığını düşünüyorum" dedi.