Türkiye'yi verdiği siparişler için ödeme yapmış olmasına rağmen Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi aldığı gerekçesiyle F-35 savaş uçağı programından çıkaran Washington'ın Ankara'nın F-16 talebini yerine getirme karşılığı İsveç'in NATO üyeliğine onay alma numaralarıyla ilgili yeni bir gelişme öğrenildi. Haber sitesi Punchbowl News, Demokrat Partili Joe Biden'ın başkanlığındaki yönetimin, özellikle de ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Ankara'ya F-16 satılmasına karşı çıkan Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez'i ikna için seferber olduğunu yazdı.
Haberde şu manzara çizildi:
"Biden yönetimi uzun süredir F-16 meselesinin Türkiye'nin İsveç'in üyeliğini onaylamasına bağlı olmadığını savunuyor. Ancak ABD'li yetkililer, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın F-16'ları gerçekten satın almak istediğini de biliyor. Başkan Joe Biden mayıs sonunda yeniden seçilmesinden dolayı tebrik etmek için aradığında, Erdoğan aynısını söyledi. Ve elbette Biden, Türkiye'nin aradan çekilip İsveç'in NATO'ya girmesine izin vermesini gerçekten istiyor."
Haberde, bu noktada Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Menendez'in devreye girdiği, Demokrat Partili Menendez'le birlikte Komisyon'un kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Senatör Jim Risch'in ve Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu liderlerinin inceleme sürecinin parçası olarak büyük silah satışlarını askıya alabileceği belirtildi.
Biden yönetiminin üst düzey yetkililerinin, Ankara'nın F-16 almasını İsveç'i onaylamasına bağlayan anlaşmaya varmaya çalışırlarsa, silah satışları üzerinde yetkisi olan Menendez tarafından boşa düşürülmek istemediği vurgulandı.
Ankara'nın İsveç vetosundan da önce karşı çıkıyordu
Zira Ankara'ya 20 milyar dolarlık F-16 savaş uçağı satışını destekleyen Biden yönetimi, bu isteği konusunda Kongre'yi gayri resmi bilgilendirirken, Menendez, Ankara'nın İsveç'e engel çıkarmasından bile önce, aylardır böyle bir satışa imza atmayacağını belirtiyor.
Demokrat Senatör'e göre 'böyle NATO müttefiki olmaz'
Menendez'e göre Ankara'nın İsveç'in üyeliğine yeşil ışık yakmayı reddetmesi, NATO müttefiki olarak duruşuna güveni sarsan eylem zincirinin son halkası. Türkiye'nin demokrasi karnesinde geri gittiği ve Yunanistan'ın hava sahasını ihlal ettiği iddiaları da Menendez'in F-16 satışına karşı çıkışında rol oynayan etkenler arasında.
Haberde şöyle denildi:
"Elbette ABD Dışişleri Bakanlığı, F-16 satışına ilişkin Kongre onayı aşamasını atlatmak için bir acil durum ilanını devreye sokabilir, ancak Menendez, Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in kendisine bunun olmayacağına dair güvence verdiğini söyledi."
"Bunun sonucunda Biden yönetimi, Menendez ile Erdoğan arasında hassas ve yüksek riskli bir diplomatik çekişmeye arabuluculuk yapmaya mecbur olurken, İsveç ortada kaldı."
"Dolayısıyla Washington ve Stockholm'de tüm gözler, 11-12 Temmuz'da Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta yapılacak NATO liderler zirvesi öncesinde, sırasında ve hatta sonrasında Menendez'in üzerinde olacak."
Ekim 2022'de Türkiye, 20 milyar dolarlık anlaşma teklifi kapsamında 40 adet Lockheed Martin üretimi F-16 savaş uçağı satın almak istedi. Ancak nihai anlaşma, Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini engellemesi de dahil olmak üzere Ankara ile Washington arasındaki çok sayıda anlaşmazlık yüzünden sürüncemede kaldı.
İsveç'in 'terör' ve Kuran dosyaları
İsveç ile Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna özel harekatını başlatmasından birkaç ay sonra, Mayıs 2022'de NATO üyeliği için başvurdu. Başta bu girişimler, Stokholm ve Helsinki'yi PKK ve FETÖ'ye atıfla 'teröristleri' desteklemekle suçlayan Ankara tarafından engellendi. Üç ülke liderinin Haziran 2022'de Madrid'daki NATO zirvesinde bir güvenlik muhtırası imzalamasının ardından, Türkiye ve onunla birlikte hareket eden Macaristan itirazlarını kaldırdı.
Macaristan Türkiye'nin izinden
Nisan ayında Finlandiya'nın başvurusu, ittifakın 30 üyesinin tamamında onaylandı. İsveç'in katılım süreci ise sonuncusu Kurban Bayramı'nın ilk günü gerçekleşen Stokholm'deki Kuran yakma eylemlerinin de etkisiyle Türkiye ve Macaristan tarafından durdurulmuş durumda.
Senato Dış İlişkiler Komisyonu'nun en önde gelen Cumhuriyetçi üyesi Risch de İsveç'in NATO'ya katılımını onaylaması için baskı yapmak amacıyla Macaristan'a silah satışını engelliyor. Macar parlamentosunun İsveç'in üyeliğine ilişkin oylamayı bu yılın sonlarına kadar ertelemesi, Washington'ın Vilnius zirvesinden önce NATO'nun 32. üyesini onaylatma umutlarına ağır darbe indirdi. Ancak Punchbowl News'a göre "Biden yönetimi, perde arkasında, Ankara'nın merhamete gelmesi durumunda Budapeşte'nin muhalefetini sürdüremeyeceğine inanıyor".
NATO'da kararlar oybirliğiyle alınmak zorunda.