ABD’de 3 gün içinde 2 bankanın iflas etmesi, küresel finans gündemini belirledi. Ülkenin en büyük 16. bankası olan Silicon Valley Bank'ın (SVB) 10 Mart'ta kapanmasının ardından, New York merkezli Signature Bank adında başka bir banka daha iflas bayrağını kaldırdı. 2008 mali krizinden bu yana ABD'deki en büyük banka iflası olarak kayıtlara geçen olayda, FED’in ‘birçok finansal kuruluşun bilançolarındaki varlıklarının değer kaybetmesine yol açan hamleleri’ neden olarak gösteriliyor.
Öte yandan ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, FED Başkanı Jerome Powell ve ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) Başkanı Martin Grunberg, mevduat sahiplerinin ihtiyaçlarını karşılamak için bankalara ek fon sağlama kararı aldıklarını açıklayan ortak bir bildiri yayınladı. Bu hamle ile bankada parası olanların herhangi bir maddi kayıp yaşamaması amaçlanırken, durumun henüz nasıl seyredeceği ise belli değil.
Trump: ABD, 1929'dakinden çok daha güçlü bir Büyük Bunalım yaşayacak
Bankaların iflasına sosyal ağı Truth Social'dan tepki gösteren Eski ABD Başkanı Donald Trump ise “Bankalar çoktan iflas etmeye başladı. Biden'ın politikaları nedeniyle yakında ABD, 1929'dakinden çok daha güçlü bir Büyük Bunalım yaşayacak” uyarısında bulundu.
Peş peşe yaşanan iflasların ardından küresel hareketlilik
ABD bankalarının iflas etmesinin etkileri çeşitli ülkelere de yansıdı. İngiltere Hazine Bakanlığı yaptığı açıklamada, bankacılık grubu HSBC’nin Silicon Valley Bank'ın İngiltere'deki yan kuruluşunu satın aldığını duyurdu. Diğer yandan Tokyo Menkul Kıymetler Borsası'ndaki işlemler, iki bankanın kapanması haberleriyle kotasyonlarda keskin bir düşüşle başladı. Böylece Japonya'da altın fiyatları 66.67 dolar seviyesine ulaşarak tarihi zirveyi gördü. Kanada Finansal Kurumlar Valiliği'nin (OSFI) ofisinden yapılan açıklamada ise Mali Yürütme Otoritesi Ofisi’nin, alacaklıları korumak için SVB’nin Kanada’daki varlıkları üzerinde geçici kontrol kurduğunu bildirdi.
Konuyla ilgili Sputnik’e konuşan Beykoz Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ekonomist Prof. Dr. Evren Bolgün, yaşanan iflasların ABD’nin enflasyonla mücadelesini olumsuz etkileyeceği görüşünde.
‘ABD’nin en ünlü ve büyük portföy yönetim şirketlerinin de iflas eden bankada ortaklığı vardı’
Her ne kadar benzese de SVB’de yaşanan iflasın 2008 dönemindeki kadar da karışık olmadığını belirten Bolgün, “AVB, yaptığı iş itibariyle riskli kredilendirme yapıyor, sonuçta bir mevduat bankasıydı. 2008 krizinin bilançolarda yarattığı hasar ya da sistemik risk yaratmasının sebebi, ABD ve Avrupa’daki çok fazla sayıdaki finansal bankalar, bankaların iştirakleri ve kuruluşların birbirlerini etkileyebilecekleri bağlantıları olmasıydı. Burada öyle bir şey yok. Çok yalın bir bankacılık iflası gördük. SVB’nin vatandaştan topladığı mevduat az, asıl topladıkları ticari mevduattı. Teknoloji, sağlık, kripto, FinTech gibi alanlarda, start-uplarda yeni işe başlayan ve fon ihtiyacı fazla olan, gelirleri de oynak olan firmalara mevduat veriyordu. Burada ilginç olan, Blackrock, Vanguard gibi ABD’nin en ünlü ve en büyük portföy yönetim şirketlerinin de iflas eden bankada ortaklığı olması. Onlar da sermayeye olan iştirakleri doğrultusunda parayı batırdılar” dedi.
‘Başka iflaslar da gelebilir, özellikle kripto para start-up şirketlerinden bunu bekliyorum’
SVB’nin yapmış olduğu yatırımların, ABD tahvilleri ve ipotek teminatlı menkul kıymetler olduğuna vurgu yapan Bolgün şunları aktardı:
“Orada faizler son bir yılda yüzde 80 ila 100 arasında yükseldi. Dolayısıyla düşük faizden yatırım yapınca ve faizler de büyük bir oranda artınca baka da uzun vadeli tahvillerden ciddi zarar etti. Ama hafta sonu yapılan müdahaleler epey kritikti ve şu an için etkili olmuş gibi gözüküyor. Dolayısıyla şu aşamada bundan sonrasında sistemik bir risk çok olmayacak gibi gözüküyor. Ama tabi olay 2-3 günlük. Başka bir iflas da gelebilir. Ama 8.,5.,2. bankada olacağını zannetmem. Daha ziyade kripto para start-up şirketlerinde bir iflas beklerim. Ama onların da mevduatlarına garanti verilmiş oldu. Dolayısıyla orada kripto para tarzında aracılık yapan şirketlerin sorunu biraz daha sürebilir gibi gözüküyor.”
‘Bu olay ABD’nin enflasyonla mücadelesi açısından olumsuz bir durum’
22 Mart’ta FED’in yapacak olduğu faiz kararı toplantısını hatırlatan Bolgün, “Bu durum oradaki faiz artışını da aşağıya çekti. 0.50 baz puan artış olacaktı, bu olayla birlikte 0.25’e düşmüş oldu. bu iş bu şekilde kalırsa dünya ekonomisine olumsuz bir risk yaratmaz. En fazla FED’in faiz artışı törpülenmiş oldu. Bu da gelişmekte olan ülkelerin finansman maliyetleri açısından olumlu bir durum aslında. Ama ABD’nin enflasyonla mücadelesi açısından olumsuz bir durum. FED bu olaydan dolayı faizleri yeterince yukarıya çıkaramayacak gibi gözüküyor” ifadelerini kullandı.