Adana mutabakatı: Anlaşma 2011'de nasıl geliştirildi, neler içeriyor?

Adana mutabakatı Türkiye ile Suriye arasında terörle mücadele konusunda imzalanan tek anlaşma değil. AK Parti döneminde 2010 yılında imzalanıp 2011 yılında TBMM'de kabul edilerek yürürlüğe giren anlaşma ile Türkiye ve Suriye, Adana mutabakatını geliştirerek, terör örgütlerine karşı ortak mücadelede kapsamlı bir çerçeve oluşturdu.

Anlaşmanın yürürlükten kaldırıldığına dair bir kayda da ulaşılamaması dikkat çekti.

YENİDEN NASIL GÜNDEME GELDİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'da 2019'un ilk yüz yüze görüşmesini gerçekleştirdi. Görüşmenin ana gündem maddesi Suriye olurken, Putin'in Türkiye ile Suriye arasında imzalanan 1998 Adana Mutabakatı'nı hatırlatması dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da, Ankara'da Kara Harp Okulu'ndaki konuşmasında, 'Adana Mutabakatı'nın üzerinde ısrarla durulması gerektiğini' söyledi.

AK PARTİ DÖNEMİNDE 49 ANLAŞMA KABUL EDİLDİ, BİRİ TERÖRLE MÜCADELE İÇİN

Erdoğan ve Putin'in bu açıklamalarının ardından yeniden gündem olan, Adana mutabakatı Türkiye ile Suriye arasında terörle mücadele konusunda imzalanan tek anlaşma değil. AK Parti döneminde TBMM'de Suriye ile imzalan 49 anlaşma kabul edildi. Bunlardan biri de Adana mutabakatını geliştirmeyi amaçlayan anlaşma oldu.

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşması, 21 Aralık 2010 tarihinde Ankara'da dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Suriye Dışişleri Bakanı Walid Mouallem tarafından imzalandı.

TBMM'de 6 Nisan 2011'de kabul edilen anlaşma Cumhurbaşkanı'nın onaylamasının ardından 26 Nisan 2011'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

ANLAŞMADA NELER VAR?

22 maddeden oluşan ve Adana Mutabakatına atıf yapılan anlaşmada amaç şöyle anlatıldı:

"Bu Anlaşma, Taraflar arasında;

— 20 Ekim 1998 tarihinde imzalanan Adana Mutabakatını geliştirmeyi ve daha etkin kılmayı,

— Tarafların güvenliği ile istikrarını tehdit eden terör ve terör örgütlerine karşı ortak mücadelede yasal ve kapsamlı bir çerçevesinin oluşturulmasını,

— Bu bağlamda terör ve terör örgütlerine karşı ortak mücadelede başarıya ulaşmasını ve somut sonuçların teminini sağlamak üzere uygun ortak bir terörle mücadelesi geliştirmeyi,

— Bu konularda istihbarat paylaşımını ve bilgi değişimini,

-20 Ekim 1998 tarihli Adana Mutabakatını gereğince oluşturulan, Özel Temsilciler dahil mevcut mekanizmalar ile Üst Düzey Askeri Diyalog Toplantısı kapsamında oluşturulan Adana Mutabakatı Güvenlik İşbirliği Alt Çalışma Grubu mekanizması vasıtasıyla; tüm şekilleriyle terörle ve terör örgütlerine karşı mücadeleyi ve bu konuda somut sonuçlar elde etmek üzere, samimi ve kararlı bir güvenlik işbirliğini amaçlamaktadır."

ANLAŞMADA PKK 'TERÖR ÖRGÜTÜ' OLARAK YER ALDI

Anlaşmaya göre taraflar, hiçbir terör örgütünün, özellikle PKK/KONGRA-GEL terör örgütü ve uzantılarının, yan oluşumlarının, kendi topraklarını kullanmalarına, güvenlik ve istikrarını bozmalarına izin vermeyecek. Ayrıca iki ülke de bu örgütlerin kamp, eğitim merkezi ve diğer tesisleri kurmalarına; militan toplama ve silah, patlayıcı madde, lojistik destek ve terörizmin finansmanı teminine; terörizmin finansmanı kapsamında kaçakçılık ve ticaret yapmalarına; eğitim ve propaganda faaliyetlerinde bulunmalarına; yasa dışı sınır geçişi yapmalarına; diğer tarafa ve üçüncü ülkelere militan, silah ve patlayıcı madde aktarılmasına; görsel ve yazılı basın faaliyetlerinde bulunmalarına; bu faaliyetler için kaynak ve araç bulmalarına ve uygun ortam yaratmalarına müsaade etmeyecek.

ORTAK OPERASYON, TUTUKLAMA VE TUTUKLULARIN İADESİ

Anlaşma, gerektiğinde ortak operasyon gerçekleştirme olanaklarının araştırılmasını da hüküm altına alıyor. Anlaşma uyarınca terörist grupların üyeleri ve işbirlikçileri bir taraftan diğer tarafa kaçanlar da dahil tutuklanacak, tutuklanan kişiler talep eden tarafın vatandaşıysa o tarafa teslim edilecek.

Anlaşmaya göre ayrıca, bir tarafın talep etmesi ve diğer tarafın uygun görmesi halinde, yakaladıkları, tutukladıkları diğer tarafın vatandaşı olan terör örgütü mensuplarının

YÜRÜRLÜKTE 3 YIL KALACAK, İTİRAZ OLMAZSA OTOMATİK UZAYACAK

Anlaşmada yürürlük süresine ilişkin de hüküm yer aldı. Buna göre anlaşma üç yıl yürürlükte kalacak. Taraflardan birinin anlaşmanın sona erdirilmesi yönündeki niyetini, anlaşmanın sona ermesinden en az üç ay (90 gün) önce diğer tarafa diplomatik kanallardan yazılı olarak bildirmesi gerekiyor. Aksi taktirde anlaşmanın yürürlük süreci üçer yıllık süreler halinde otomatik olarak uzayacak.

Hem Türkiye hem de Suriye'nin söz konusu anlaşmanın yürürlükten kaldırılmasına yönelik girişimde bulunduğuna ilişkin bir bilgiye ulaşılamadı.