Rusya ile yaşanan kriz ve terör saldırıları Türkiye'de turizmiolumsuz etkileyen iki önemli etken oldu. Hükümet bir dizi önlem alsa da turizm sektöründe endişeleri tam gideremedi. Turizmin kalbi olarak nitelenen Antalya'da umutlar son dakika rezervasyonlarına bağlandı. Antalya'nın hükümetten en büyük beklentisi ise başta Avrupa olmak üzere dünyada Türkiye ile ilgili 'güvenlik' kaygılarını giderecek imaj çalışmaları yapması.
Antalya'da turizm sezonu 15 Nisan'dan itibaren açıldı. Peki, geçmiş sezonlarla karşılaştırıldığında iyi bir başlangıç yapılabildi mi? Bu soruya hem ATSO Yönetim Kurulu Başkanı Çetin hem de Muratpaşa Belediye Başkanı Uysal 'evet' diyemedi. Her iki isim de öncelikle Türkiye-Rusya ilişkilerinin bozulmasının daha sonra da artan terör olaylarının Antalya turizmini nasıl olumsuz etkilediğini anlattı.
Muratpaşa Belediye Başkanı Uysal, sözlerine "Rus uçağı Antalya'ya düştü diyebilirim" diyerek başladı ve devam etti: "Bunu Antalya'daki birçok yerel temsilci de söylüyor. Hem tarım hem turizmimiz Rusya ile ilişkilerimizin bozulmasıyla ağır sekteye uğradı. Bir de buna güvenlik kaygısı, ülkenin Doğu, Güneydoğu'sundaki ortam ve bunun dünya basınında, Avrupa basınında yoğun haber olması eklenince büyük sıkıntılar yaşanıyor."
Sorun yaşanmadığı dönemlerde Antalya olarak aslında turizm potansiyelinin yüzde 30'nun değerlendirilebildiğini vurgulayan Uysal, otellerin 5 ay dolu 7 ay boş olduğunu söyledi. Uysal, "Şimdi o yüzde 30'dan da bu yıl için olmuş görünüyoruz. 5 aylık doluluğu da arar gözüküyoruz şu anda" dedi. Neden böyle söylediğini ise Uysal şöyle anlattı: "Antalya ve çevresinde 400 antik kent var. Antalya merkezinde dünyanın en güzel antik kentlerinden biri var, Kaleiçi var. Dağlarımız var, spor, sağlık, kültür her türlü turizme elverişli olmasına rağmen biz sadece yaz aylarında 5 ay kitle turizmi yapıyorduk. Bununla da çok ciddi sayılara ulaştı Antalya. Çok güzel bir ekonomi oluştu, güzel bir metot buldu, kendine yol çizdi Türkiye turizmde ve Antalya doğal olarak. Ama şimdi bu yıl diğer alanlarımızı geliştirelim, kültür turizmini, spor turizmini, kış turizmini, sağlık turizmini geliştirelim, ekleyelim, dünyadaki önemli şehirler gibi turizm yapabilelim, Barselona, Amsterdam, Münih, Roma gibi turizm yapabilelim diye düşünürken mevcut kitle turizminden de olmuş gözüküyoruz."
ATSO Yönetim Kurulu Başkanı Çetin de Rus uçağının düşürülmesi gerginleşen Türkiye-Rusya ilişkilerinden Antalya'nın ciddi yara aldığı görüşünde. "Geldiğimiz noktada Rusya'dan ciddi kaybımız var" diyen Çetin, geçen yıllara göre Rusya'dan yüzde 80 civarında şu anda görülen bir turist kaybı olduğunu söyledi. Çetin, "Ama şu anda pik sezonda değiliz ölü sezondayız. Bu tam bir net veri vermiyor bize ama görünen o ki ambargolardan dolayı, tarifeli seferlerin getireceği sayı da belli, 2 milyonun üzerinde bir kayıp bekliyoruz sadece Rusya'dan" diye konuştu.
‘TURİZM ÖNLEMLER PAKETİ OLUMLU ANCAK YETERSİZ'
Hükümet turizm sektöründeki kaybın asgariye indirilmesi için tedbir paketleri uygulamaya koydu. Peki, bu önlemler sektörü rahatlatabilir mi? Muratpaşa Belediye Başkanı Uysal'a göre önlemler olumlu ancak yetersiz. Uysal, "Yılda 30 milyar dolar kazanılan bir sektöre çok daha ciddi katkılar verilmesi lazımdı. Yine de verilenler için nispi bir teşekkür etmek lazım. Çok daha iyisinin verilmesi gerektiğini belirterek tabii" dedi.
ATSO Yönetim Kurulu Başkanı Çetin de devletin verdiği desteklerin önemli olduğunu söylerken, bu önlemlerin geciktiğini de vurgu yaptı. Çetin, "6 bin dolar uçak desteği tüm ülkelere yayıldı, bu 6 bin dolar uçak başına verilen destek. Keşke biraz daha önce olsaydı, ama şu anda gecikmiş de olsa bu büyük bir destek. Biraz da uzatıldı zamanı. Diğer verdiği destekler var turizm acentalarına verdiği kredi destekler var" dedi. Çetin, hükümetten beklentilerini anlatırken, istedikleri desteklerin bir kısmının yapıldığını söyledi. Hükümetin SGK primiyle ilgili destek isteklerinin bir miktarını başka yollarla karşıladığını ifade eden Çetin, sözlerini şöyle sürdürdü:
"9 ay çalışarak, 3 ayını devlet ödeyecek dendi ama turizm çalışanı 9 ay çalışmıyor, bizde 6-7 ay civarında çalışıyor. O destek 44 bin kişiyi ilgilendiriyordu. Şu anda ondan tam anlamıyla yararlanamıyorlar. Ecrimisil destekleri vardı, ecrimisilden otel sahipleri, yer sahibi olanlar yararlanamıyor. Biraz daha o desteklerin gelişmesi lazım birazcık daha küçük operatörlere destek verilmesi lazım. Çünkü biz burada alternatif turizm diyoruz, hep alternatif turizm yapanlar sağlık turizmi, spor turizmi, golf turizmi getirenler 5-10-15 bin kişi getirenler. Bizdeki rakam 400 bin kişinin üzerinde olunca onlar destek aldı. Onlara bir destek vermek lazım. Kredilerle ilgili bir miktar destek geldi, onlar bir nebze kapattı. Ama şu andaki yapılacak tek iş artık biz destek lafını çok konuşmadan Türkiye'nin imajını düzeltmesiyle ilgili bakanlığın çok büyük çalışma yapması gerekiyor. İmajımızı toparlamamız lazım."
SORUNUN BİR BAŞKA BOYUTU: RUSYA İLE İLİŞKİLER TARIMI DA VURDU
"Aynı zamanda ihracatımızın da üçte ikisi Rusya'ya, o da biraz gerilemiş durumda. Her ne kadar başka kanallarla biz ihracatımızı geliştirsek de yaş sebze meyvede şu anda yüzde 26 civarında geride gidiyoruz geçen yıllara göre ki, bizim en yüksek miktarda ihracat yaptığımız dönemdir bu dönem. Hepsi birden Antalya'nın ticaretinin tamamını etkiliyor. Çünkü Antalya'nın ticareti turizme ve tarıma dayalı büyüdü bugüne kadar. İki tane lokomotif sektör var ikisinde de zaten Türkiye lideriyiz, hem turizmde hem tarımda. Böyle olunca da tüm ticaret ciddi anlamda etkileniyor. Bizim hesaplarımıza göre Antalya ticaret hacmi şu anda kriz böyle devam ettiği sürece yüzde 20 civarında düşecek görünüyor. Bu da bütün sektörleri etkiliyor."
‘BEKLENTİLER GERÇEKLEŞMEZSE 2016 KARA YIL OLMAYA ADAY'
Türkiye-Rusya ilişkileri Antalya'da turizm ve tarımı vurdu. Peki Antalya diğer ülkelerden beklediği turisti alabiliyor mu? Antalya nasıl bir turizm sezonu geçirecek?
Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, turizm sektöründen çelişkili rakamlar yansıdığını ifade ederek, "Yüzde 20 civarında kayıp olduğu ifade ediliyor toplamda. Bizim sektörden arkadaşlarla yapmış olduğumuz konuşmalarda ciro düzeyinde kayıp yüzde 50'den aşağı değil. Sıkıntılı bir yıl olacak. Umarım son dakika satışlarıyla, bir olumsuzluk yaşamazsak, son dakika satışlarıyla biraz telafi edilebilir sezonun ortasından itibaren, nispi bir düzelme gerçekleşebilir, bütün turizm sektörünün de beklentisi bu yönde" diye konuştu. Antalya'da şu an EXPO olduğunu hatırlatan Uysal, bu ortamda uluslararası ilişkiler açısından çok zayıf açılmasına rağmen EXPO'nun da gelişebileceği, biraz daha iyiye doğru gidebileceği beklentisinin hakim olduğunu söyledi. Uysal, "Bunları temenni ediyoruz, eğer bunlar gerçekleşmezse gerçekten tam bir kara yıl olmaya aday 2016. Gelecek yılları kurtarmak için şimdiden hükümeti çalışmaya davet ediyoruz" dedi.
Turizm sektörünün kendisine yol aradığını vurgulayan Ümit Uysal, "Ruslar gelmiyor. Batı Avrupalı turistler eski oranlardan çok uzak, güvenlik kaygısıyla gelmiyorlar. Onun yerine Ukrayna pazarına çok önem veriyor sektör. İran pazarına önem veriyor. Geçtiğimiz günlerde Kuzey Afrika ülkelerinden bir seyahat acentaları grubu geldi gitti. Aslında Ruslar ve Avrupalılar gelmiyor dediğimizde bunu ikame edebilecek başka bir pazarımız yok. O ölçüde büyük bir pazarımız yok. Ama Ukrayna ile İran ile olabildiğince, ne kadar olabilirse Uzak Doğu ile Kuzey Afrika ile bir miktar tamamlanmaya çalışılacaktır diye düşünüyorum açıkçası" diye konuştu.
‘TURİZMDE EKSİ KAPATILABİLİR AMA GÜVENLİ OLDUĞUMUZU ANLATMALIYIZ'
"Şu anda yüzde 20 civarında bütün Avrupa ülkelerinden bir eksi görünüyor" diyen ATSO Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, Avrupa'daki eksinin son dakika rezervasyonlarıyla belki bir miktar kapatılabileceği görüşünde. Çetin'i bu aşamada kaygılandıran konusu ise güvenlik endişesi: "Fakat bizim Güneydoğu'da yaşanan olaylar Avrupa'da sanki Türkiye'nin her yerinde yaşanıyormuş gibi görünüyor. Ondan dolayı imaj çalışmasını bir an evvel yapmak gerekiyor yurtdışında. O çalışmayı yaparsak başımıza bugünden itibaren herhangi bir şey gelmezse biraz daha toparlarız gibi görünüyor. Avrupalı turist güvenlikten çok korkuyor. Çalışmalarımız var, tur operatörleriyle yurtdışındaki gazetecilerle ilgili. Antalya'nın güvenlikli olduğunu anlatmamız gerekiyor. Tabii bu sadece Antalya'nın anlatmasıyla da olmuyor Turizm Bakanlığı'nın bir projesi olması lazım. Turizm Bakanlığı'nın da bu konuda bir çalışma yapıyor."
‘BU YIL HER HALÜKARDA KAYIP BEKLENİYOR'
"Bu yıl geçmiş yıllara göre turizmde her halükarda bir kayıp bekleniyor mu?" sorusunu "Kesinlikle" diye yanıtlayan Çetin, "Zaten bizim iki büyük pazarımız var. Biri Rusya biri Almanya. Rusya'daki kayıp belli zaten. 2 ila 2,5 milyon civarında bir kayıp görünüyor. Minimum 2 milyon ile bitiririz bu sene kaybı. Avrupa tarafında da yüzde 20 düşse 2 milyon civarında da oradan kayıp yaşayacağız. Ama umarım önümüzdeki dönemlerde son dakikayla toparlarız Avrupa'daki kaybı" dedi.
Çetin, İran'dan geçen dönemlerde de turist geldiğini, geçen sene İranlı sayısı 130 bin civarında olduğunu, bu sene de 130-150 bin civarında olmasını beklediklerini söyledi. İranlı turist sayısının çok değişmeyeceğini ancak İsrail ile ilgili büyük gelişme olduğunu söyledi. Bunda Türkiye-İsrail ilişkilerindeki yumuşamanın payı olduğuna dikkat çeken Çetin, sözlerini şöyle sürdürdü: "Biz İsrail ile Mavi Marmara olayından önce 480 bin 500 binlere çıkmıştık. Ciddi bir yer kaplıyordu bizim turizm hacminde. Fakat ondan sonra (Mavi Marmara) çok büyük düşüş oldu. Geçen sene 80-100 binlere çıktık. Bu sene büyük ivme kazandırmıştık ilk üç ay. Fakat İsrail'in açıklamalarından sonra o da kesildi. İsrail hükümeti tüm halkını geri çevirdi, 'geri gelin' dedi. İsrail Dışişleri, Türkiye'ye çıkmayın diye duyuru yaptı. İlişkilerin düzelmesinden dolayı artmıştı, son bir aydır bir düşüş yaşıyoruz orada da. Türkiye'deki terör olaylarının çok duyulmasından dolayı Avrupa'da bundan dolayı bir imaj kaybımız var."
‘BÜYÜK OTEL SATIŞLARIMIZ YOK'
Türkiye basınında sık sık turizm sektöründe yaşanan sıkıntılardan dolayı otellerin satışa çıktığı haberleri yer alıyor. Antalya'da da otel satışları gündemde mi? ATSO Yönetim Kurulu Başkanı Çetin, şu anda kendilerindeki verilere göre satışa çıkan otel sayılarında büyük bir artış yok. Her sene otellerin satışa çıktığını, el değiştirdiklerini anlatan Çetin, "Bazen biz de gazetelerde görüyoruz haberleri bin otel satılık, Ege'de toplam 1300 otel satılık. Yok, öyle bir şey. Yani Antalya'da çok büyük sayıda satılık otel yok. Doluluk oranları tabii ki düşük. Şu anda gelen turistlerden dolayı doluluk oranı düşük ama açılmayan otellerimiz de var, bu sene açılmayacak otellerimiz de var. Fakat öyle büyük bir satış yok" diye konuştu.
‘RUS VATANDAŞLARLA ÖNEMLİ BİR SORUN YOK'
Antalya'da yaşayan çok sayıda Rusya vatandaşı da bulunuyor. Türkiye-Rusya ilişkilerinin bozulması Antalya'da yaşayan Rusları nasıl etkiledi? Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, bu soruyu ise, "Ciddi bir gerginlik oldu baştan. Ama bizim normal yerleşik halkımız çok toleranslı, çok sevecendir. Antalya çok değişik kültürlerin bir arada barış içinde yaşayabildiği bir yer. Bizim buradaki yerleşik nüfusumuz rahatlatmaya çalıştı Rus vatandaşlarını. Belli bir gerginlik oldu ama şu anda çok önemli bir sorun yok diye düşünüyorum" diye yanıtladı.
