Türk jetlerinin Rus uçağını düşürmesinin ardından henüz 2 hafta geçmedi ancak süreç hava sahası ihlaline dair tarafların tezlerini, uçağın nasıl ve neden düşürüldüğü gibi soruları unutturacak kadar hızlı gelişti.
Suriye, Arap basını ve Rusya'nın Arapça yayın yapan medyasında son günlerde "Türkiye ve Rusya arasında savaşın başlaması durumunda dünya savaşına dönüşmesi ihtimali" yoğun olarak işleniyor.
Bu tartışmaları Sputnik'e değerlendiren Orta Doğu Araştırmaları Merkezi analistlerinden Riyad Salih, "Uçağın düşürülmesi ile yeni bir süreç başladı. Rusya belki doğalgaz anlaşmalarını da durdurmayı içerecek geniş ekonomik yaptırımlar uygulamaya başladı. Rusya Savunma Bakanlığı'nın Türkiye-IŞİD ilişkisine dair yayınladığı belgeler de yeni siyasi bir süreç başlattı. Bu krizin askeri yönü de olacak. Ancak Rusya'nın Türk uçağını düşürmesini, Türkiye'ye füzeler atmasını kastetmiyorum. Bazı alanlarda pasif savaşlar yürütülebilir" dedi.
Uçak krizinin ardından Suriye ve Irak'ta IŞİD'e karşı mücadele adı altında Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin uçak, asker, savaş gemileri göndermeye başladığını hatırlatan Salih'e göre, "Son gelişmelerle birlikte bölgeyi tehlikeli ve zor bir gelecek bekliyor."
Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından Suriye içinden yapılan değerlendirmelerde "Türkiye ve Rusya arasında açık cephe savaşı ihtimalinin düşük olduğu" savunuluyor. Rusya'nın Türkiye'ye askeri cevabını Suriye içinde vereceği görüşü hakim.
Rusya, Suriye'nin resmi talebi ile ülkedeki sürece siyasi ve askeri açıdan aktif şekilde dahil oldu ancak Suriye içinden yapılan değerlendirmelerde de Rusya'nın bölgede kalıcı olacağı savunuluyor.
ABD ve Batı blokundan Rusya'nın son dönemdeki siyasi ve askeri manevralarına eleştiriler yapılsa da henüz tepki gelmedi.
RUSYA, SURİYE HAVA SAHASINI KAPATTI
Diğer taraftan Rusya, uçağının düşürülmesinin ardından Lazkiye'ye Kıbrıs'ı, Türkiye'nin önemli bir kısmını, Lübnan'ı ve Akdeniz'de geniş bir bölgeyi menzili içine alan S-400 füze sistemlerini yerleştirdi. Yine Suriye'deki varlığının korunması için Suriye hava sahasını koruma gerekçesiyle Lazkiye açıklarına füze ve radar sistemiyle donatılmış bir gemi gönderdi. Rusya'dan Suriye hava sahasına Rusya ile işbirliği yapmadan giren uçakların vurulacağı yönündeki açıklamalar yapıldı ve bu hamlelerle birlikte Suriye hava sahası Türkiye başta olmak üzere birçok ülkeye kapatılmış oldu. Türkiye, Kıbrıs'ta üsleri bulunan İngiltere, Doğu Akdeniz'deki askeri ve enerji çekişmesi sebebiyle birçok ülke Rus uçağının düşürülmesinin ardından hızla büyüyen krize katıldı.
"Türkiye ve Rusya arasında bir savaş olur mu?" sorusunu bu gelişmeler çerçevesinde değerlendiren Salih'e göre, "İki ülke arasında savaş ihtimali çok düşük ancak eğer savaş olursa iki ülke arasında kalmaz ve en azından bütün bölgeye yayılabilir."
'SURİYE, KATAR GAZI UĞRUNA SAVAŞA SÜRÜKLENDİ'
21.Yüzyıl Türkiye Enstitüsü'nden Dr. Tuğçe Varol'a göre, Rusya'nın Suriye'deki varlığının en önemli nedeni ABD ve ABD ile Doğu Akdeniz enerji hatları rekabeti.
Varol, "Batılı enerji şirketleri Arap ayaklanması sonrası bazı ülkelere aktif olarak girdi ve sıradaki hedefin Suriye olması Rusya'nın ulusal çıkarlarını doğrudan etkilediği için Rusya'yı Doğu Akdeniz'e itti. Katar'dan Suriye'den geçerek Türkiye'ye ulaşacak bir doğalgaz boru hattı uğruna Suriye böylesi bir iç savaşa sürüklendi. Halbuki İran-Irak ve Suriye, İran'ın doğalgazını Suriye limanlarına taşıyacak bir boru hattı inşaatına başlamıştı bile. Şimdi Doğu Akdeniz'den Avrupa'ya gidecek doğalgazın yolu Rusya'nın bölgedeki varlığı ile kesilmiş oldu. Bundan sonra Rusya izin vermedikçe ya da Rusya dahil olmadıkça İsrail ve Kıbrıs kaynaklarının taşınması çok zor. Keza Rusya, Mısır'dan başlayarak bütün Doğu Akdeniz ülkeleri ile enerji ilişkileri veya askeri ilişkileri kurdu bile" ifadelerini kullandı.
'TÜRKİYE-RUSYA SAVAŞI OLMAZ'
Türkiye ve Rusya arasında bir savaşa ihtimal vermediğini belirten Varol'a göre, "NATO, geçerli bir sebep olmadan böylesi bir sıcak askeri ortama izin vermez."
Rusya'nın Türkiye'yi uluslararası platformda yalnızlaştırmak için hamlelerini sürdüreceğini savunan Varol, "Türkiye'nin bundan sonra Orta Asya devletleri ve İran ile de ilişkileri artık Rusya ekseninden ilerleyebilir" dedi.
‘DÜNYA ÇOK KUTUPLULUĞA EVRİLİYOR'
Rusya'nın Suriye'deki varlığını arttırmasına NATO ve Batı bloğu tarafından tepki gösterilmesi ihtimalini Kırım ve Ukrayna'da yaşanan süreçleri örnek vererek değerlendiren Varol'a göre, "Dünyanın çok kutupluluğa evrildiği Ukrayna krizinde anlaşıldı aslında. Batı desteği ile Ukrayna'da devrim yapılması planlanırken, Rusya bir tek kurşun dahi atmadan Kırım'ı topraklarına kattı. Türkiye dahil kimse sesini çıkaramadı. Ardından Rusya, Suriye'ye askeri operasyona başladı ve askeri varlığını genişletmeyi planlıyor. Bu da demektir ki Rusya burada kalıcı. Süresini bilemem ama kalıcı olduğu kesin. Dolayısıyla bundan böyle ani bir kararla Orta Doğu'da İran, Irak, Suriye gibi bir ülkeyi Rusya ile müttefik olmadan ve geçerli sebepler olmadan bombalamak mümkün değil."
Türkiye'nin Rus uçağını düşürmesi ile başlayan öngörülmesi zor yeni süreçleri tetikledi. Rusya'nın yürüttüğü ajandasından geri atması halinde siyasi, ekonomik ve prestij açısından ciddi kayıp yaşayacağı söylenebilir. Diğer taraftan Rusya'nın Doğu Akdeniz'e uzun süre çıkmamak üzere yerleşmeye başlaması bölgesel ve küresel ilişkileri de sarsacak gibi görünüyor.
