İran: Nükleer anlaşma mükemmel değil ama tarihi bir an

01.50 İRAN SOKAKLARINDA NÜKLEER ANLAŞMA KUTLAMASI

İran'da, nükleer müzakerelerde anlaşma sağlanmasının ardından, Batı ülkeleri tarafından İran İslam Devrimi'nin gerçekleştiği 1979 yılından bu yana ülkelerine uygulanan yaptırımların kaldırılacağı haberi sevinçle karşılandı.

Başkent Tahran'da sokaklara çıkan vatandaşlar, sevinç gösterilerinde bulundu. Veli Asr Meydanı'nda İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında varılan nihai anlaşmayı değerlendiren İranlılar, görüşmelerin sonuçlanmasını olumlu karşıladıklarını belirtti.

10.30 OBAMA VE NETANYAHU MÜZAKERELERİ GÖRÜŞTÜ

ABD Başkanı Barack Obama, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile İran'la nükleer müzakerelerde varılan anlaşmayı ele alan bir telefon görüşmesi yaptı. Beyaz Saray'ın açıklamasına göre, Obama, sağlanan anlaşmanın, İran'ın nükleer programının barışçıl olduğundan emin olmalarını sağlarken İran'ın nükleer silah elde etmesini teyit edebilecekleri şekilde önleyeceğini de Netanyahu'ya iletti.

Washington'ın İsrail'in güvenliğine ilişkin güçlü taahhütlerinin altını çizen Obama, "nükleer silah edinmiş bir İran" endişelerini yok edecek nihai anlaşmanın, aynı zamanda ABD ve İsrail'in ulusal güvenlik çıkarlarının sonucu olduğunu aktardı.

Obama, bugün varılan anlaşmanın, İran'ın terörizmi desteklemeye ve İsrail'e ilişkin tehditlerine yönelik kaygılarını azaltmadığını bildirdi. ABD Savunma Bakanı Ashton Carter'ın önümüzdeki hafta İsrail'e bir ziyarette bulunacağına belirten Obama, ziyaretin ABD ile İsrail arasındaki güvenlik alanındaki görülmemiş bir iş birliğinin yansıması olduğunu ifade etti.

18:45 'İRAN ENİNDE SONUNDA NÜKLEER BİR GÜCE DÖNÜŞECEK'

İran ve P5+1 ülkelerince yürütülen müzakereler sonucunda varılan nihai anlaşmaya ABD'li siyasetçilerden tepki gelmeye devam ediyor. Son olarak da Temsilciler Meclisi Çoğunluk Lideri Kevin McCartney, anlaşmanın 'İran'ın nükleer güce dönüşeceği günü ertelemekten öteye gitmediğini' savundu.

McCartney, "Anlaşma İran'ın eninde sonunda nükleer bir güce dönüşme ihtimalini ortadan kaldırmıyor. Bununla birlikte bu anlaşma eninde sonunda nükleer güce dönüşecek İran'ı milyarlarca dolarla ödüllendiriyor" dedi.

P5+1 ülkelerinin 'günü geldiğinde' çok daha güçlü bir İran'la başa çıkmak zorunda kalacağını savunan McCartney, 'ABD'nin ulusal güvenliğine verebileceği zararın boyutunun anlaşılabilmesi için anlaşmanın Kongre'de enine boyuna incelenmesi gerektiğini' ifade etti.

ABD yasalarına göre Kongre'nin İran'la varılan nihai anlaşmayı incelemek için 60 günü olacak. Başkan Barack Obama da bu süre boyunca İran'a yönelik yaptırımları askıya alıp iptal edemeyecek. Öte yandan Obama bugün yaptığı bir açıklamada, anlaşmanın Kongre'de bloke edilmesine izin vermeyeceğini söylemişti.

17:10 OBAMA, NETANYAHU VE KRAL SELMAN'LA GÖRÜŞECEK

Beyaz Saray, İsrail ve Suudi Arabistan'dan gelen açıklamaların ardından Başkan Obama'nın İsrail Başbakanı Netanyahu ve Suudi Kralı Selman'la görüşeceği duyurdu.

17:00 SUUDİ ARABİSTAN: ANLAŞMA BÖLGEDE HASARA YOL AÇABİLİR

Nükleer müzakerelerde varılan anlaşmaya tepki gösteren bir diğer ülke de Suudi Arabistan oldu.

Anlaşmanın bölgede yıkıcı etkilere neden olacağının belirtildiği açıklamada, İran’ın Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen uyguladığı politikalarla Ortadoğu’yu istikrarsızlaştırdığını ve anlaşmanın Tahran’a vereceği tavizlerin bölgeyi daha da tehlikeli hale getireceği kaydedildi.

16:10 CUMHURİYETÇİLER: OBAMA YÖNETİMİ UTANMALI

ABD’de anlaşmaya ilk tepki Cumhuriyetçiler'den geldi. Yazılı bir açıklama yapan Senato’nun Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Bob Corker, anlaşmanın İran’ın nükleer silah üretmesini engellenmesini sağlayacağına dair şüpheleri olduğunu belirtti.

 

 

Corker, “İran, dünyadaki terörizmin sponsoru olmaya devam eder ve yaptırımların kalkmasıyla Tahran rejimi zenginleşirse, ABD ve müttefikleri için daha büyük bir sorun haline gelir” ifadelerini kullandı.

 

 

Gelecek yıl gerçekleştirilecek ABD başkanlık seçimleri için Cumhuriyetçi Parti’den aday olduğunu açıklayan Mike Huckabee de Twitter hesabından, “İsrail’i ‘haritadan silmek’le tehdit eden canavar İran rejimini güçlendirecek bu anlaşmayı kabul eden Obama yönetimi utanmalı” diye yazdı.

14.58 KERRY: ÇATIŞMA HAYALETİNDEN BİR ADIM UZAKLAŞILDI

İran'la varılan anlaşmayı 'iyi bir anlaşma' olarak niteleyen ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de anlaşmanın 'çatışma hayaletinden bir adım uzaklaşıldığı ve barış olasılığına doğru bir adım atıldığı' anlamına geldiğini belirtti.

Kerry ayrıca anlaşmanın ülkenin nükleer programının yalnızca birkaç yıl için değil bir 'ömür boyu' izlenmesini sağlayacağını ifade etti.

14:22 LAVROV: ABD, AVRUPA'YA FÜZE YERLEŞTİRMEKTEN VAZGEÇMELİ

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran ile 5+1 ülkeleri arasında anlaşma sağlanmasının ardından  ABD'ye mesaj gönderdi. Washington yönetiminin İran'ın tehdit oluşturduğunu gerekçe göstererek temellerini attığı Avrupa füze savunma sistemleri projesinden vazgeçmesi gerektiğini belirten Rus bakan, "ABD Başkanı Barack  Obama, 2009 yılında Prag'ta yaptığı konuşmada, İran'ın nükleer programı hakkında anlaşma sağlanması durumunda projenin saf dışı kalacağını belirtmişti. Bundan dolayı Washington'dan bu yönde adım atmasını bekleyeceğiz" dedi.

14:17 ESAD'DAN TEBRİK

Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad, anlaşma nedeniyle İran'ı kutlayarak "büyük bir zafer" ve "tarihi bir başarı" dedi. Esad, İran'a yönelik yaptırımları "adaletsiz" olarak nitelendirirken, anlaşma ile birlikte İran'ın nükleer programının tüm dünya tarafından "barışçıl" olarak tescil edildiğini vurguladı.

13.48 MOGHERINI: BU SADECE BİR ANLAŞMA DEĞİL, İYİ BİR ANLAŞMA

Mogherini ve Zarif son oturum sonrası yeniden basın açıklaması yapıyor.

Nesil olarak sorumluluklarının farkında olduklarını belirten Mogherini, anlaşmanın yalnızca bir anlaşma olmanın ötesinde iyi bir anlaşma olduğunu vurguladı. Mogherini, anlaşmanın İran'ın nükleer faaliyetlerinin barışçıl olduğunun kesin göstergesi olduğunu söyleyip "İran hiçbir zaman nükleer silah elde edemeyecek" dedi.

13.42 ANLAŞMANIN TAM METNİ

Rusya Dışişleri Bakanlığı anlaşmanın tam metnini yayımladı:

13.41 BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun 'tarihi anlaşmayı' memnuniyetle karşıladı ve tarafları tebrik etti.

13.36 Rusya Dışişleri Bakanlığı, tarafların aile fotoğrafını paylaşıp "Yüzlerinde 'Başardık!' ifadesi var" sözlerini kullandı.

13.29 İranlı analist Tyler Cullis, attığı bir tweet'te, ABD'nin uyguladığı ticari ambargoların hangilerinin kaldırılacağını paylaştı. Söz konusu belgeye göre İran halıları, şamfıstığı ve havyara ABD yolu gözüktü.

13.27 Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, anlaşmanın İran ile uluslararası toplum arasındaki ilişkiler açısından dönüm noktası olabileceğini söyledi.

13.22 Netanyahu canlı basın toplantısı düzenliyor: İsrail'e verdiği zararlardan dolayı İran'a taraflardan kınama geldiğini hiç duymadım.

13.15 Nükleer müzakerelerin son oturumu da sona erdi.

13.12 Tasnim haber ajansı: İran kabinesi bu akşam dini lider Ayetullah Ali Hamaney ile bir araya gelecek.

13.10 İran merkezli Shana sitesi: Şimdiden pek çok rafineri İran petrolünü almak için istekli olduğunu ifade etti.

13.06 Mogherini müzakerelerin gerçekten bittiğini ve nihai uzlaşıya varıldığını bir kez daha müjdeledi.

12.59 İran sokaklarında bu gece kutlama yapılması bekleniyor. Zarif halk tarafından müzakerelerin kahramanı olarak görülüyor. İranlı Twitter kullanıcıları ise 'İran'ın Winston Churchill'i başlığıyla şu fotoğrafı paylaşıyor:

12.46 ABD Başkanı Barack Obama da TSİ 14.00'de açıklama yapacak.

12.45 Ruhani birazdan halka hitap edeceğini açıkladı.

12.41 İran lideri Ruhani, resmi Twitter hesabında şunları yazdı: "İran anlaşması, yapıcı angajmanların işe yaradığını gösterdi. Bu gereksiz krizin çözülmesiyle ortak mücadelelere odaklı yeni ufuklar ortaya çıkacaktır."

12.20 TÜRKİYE: OLUMLU GELİŞME

Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız da "İran nükleer anlaşmasını son derece olumlu bir gelişme olarak görüyorum. İran'a ambargonun kalkması petrol fiyatları ve yatırımlar için önemli" dedi.

12.15 ZARİF: KAZAN- KAZAN ÇÖZÜMÜNE ULAŞTIK

Zarif, nükleer anlaşmayı mükemmel olmasa da ‘yeni ufuklar açacak bir kazan – kazan çözümü’ olarak niteledi: "Tarihi bir an. Mükemmel bir anlaşma değil, ama bu kadarını başarabildik. Önemli bir başarı. Bugün umutların tükendiği gün olabilirdi, ama şimdi umut dolu yeni bir döneme gidiyoruz."

12.13 MOGHERINI: ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE YENİ SAYFA AÇILABİLİR

Mogherini de "Anlaşma silah programından daha fazlası. Bu karar uluslararası ilişkilerde yeni bir sayfa açabilir. Bu tüm dünya için bir umut işareti" ifadelerini kullandı.

12.10 İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Başmüzakereci ve Dışişleri Bakanı Yardımcısı Abbas Arakçi ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Yukiya Amano'nun imza atarkenki fotoğraflarıyla tweet attı. Ruhani, "Tam şu anda İran ve UAEA geçmişteki bütün sorunları çözme hedefiyle işbirliğini artırma konusunda anlaştı" yazdı.

AB Sözcüsü Catherine Ray, Twitter hesabından İranlı ve P5+1 ülkelerinin yetkililerinin TSİ 11.30'da BM Enformasyon Merkezi'nde son kez bir araya geleceklerini, ardından basın toplantısıyla anlaşmayı duyuracaklarını yazdı. 

Reuters'a konuşan İranlı bir diplomat da kapsamlı bir anlaşmaya varıldığını doğruladı. Adını vermek istemeyen diplomat, "Bunca çaba sonuç verdi ve anlaşma sağlandı. Genel hatlarıyla, işte böyle" dedi.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin Üst Düzey Stratejik İletişim Danışmanı Marie Harf de attığı tweet'le haberi teyit etti.

 

Mogheri'nin basın danışmanı bir tweet paylaşıp, "Son kontroller. Hazırız" diye yazdı.

İHLAL EDİLİRSE 65 GÜN İÇİNDE İPTAL

Öte yandan ekleriyle birlikte 80 sayfayı bulan ve hukuken bağlayıcı olmayan anlaşmanın detaylarına dair bilgiler paylaşılmaya başlandı. Buna göre:

Anlaşma BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) onayından itibaren 90 gün sonra yürürlüğe girecek.

Anlaşma yürürlüğe girdikten sonra İran'a yaptırımlara dayanak oluşturan 7 BMGK kararı iptal edilecek.

Silah ambargosu 5, füze ambargosu 8 yıl daha yürürlükte kalacak.

Uranyum zenginleştirme oranı 15 yıl boyunca yüzde 3.67'yi geçmeyecek.

İran, Fordo nükleer tesisini bir teknolojik merkeze dönüştürecek. Bu tesisteki santrifüjler izotop üretiminde kullanılacak.

P5+1 ülkeleri ve İran yılda en az 2 kere olmak üzere bakanlar düzeyinde toplantılar gerçekleştirip nükleer anlaşmanın gereklerinin yerine getirilip getirilmediğini değerlendirecek.

İran anlaşma maddelerini ihlal ederse, ihlal tarihinden itibaren 65 gün içinde yaptırımlar geri getirilecek.

İran'a ilişkin yeni  BMGK kararı 10 yıl geçerli olacak.

NETANYAHU: ÖYLE TUTUMA BÖYLE ANLAŞMA

Bu arada nükleer anlaşmaya en çok karşı çıkan ülke olan İsrail'den ilk tepki geldi.Başbakan Benyamin Netanyahu, "Anlaşma, tarihe geçecek bir hatadır" değerlendirmesinde bulundu. Netanyahu, Twitter hesabından da şunları yazdı: "Ne pahasına olursa olsun bir anlaşma imzalamaya çalışırsanız, sonucu bu olur."

Başbakanlık ofisinin hesabından atılan tweet'te de "Müzakereler esnasında dahi 'ABD'ye ölüm' sloganları atanlara taviz verildikçe, böyle bir anlaşmanın önüne geçmek mümkün değil" ifadesi kullanıldı.

AP ajansına konuşan Kültür Bakanı Miri Regev, "Anlaşma ile İran'a öldürme ehliyeti verilmiştir" dedi. Regev, anlaşmanın özgür dünya ve insanlık için kötü olduğunu söyledi. 

Ayrıca Dışişleri Bakanı Yardımcısı Tzipi Hotoveli, Batı’yı İran’ın başını çektiği şerh eksenine teslim olmakla suçladı. Hotoveli, “İsrail anlaşmayı durdurmak için her şeyi yapacaktır” ifadesini kullandı.