Financial Times ‘Kürt yanlısı parti yükselirken, Erdoğan'a ağır seçim darbesi' başlığını attığı haberinde, AK Parti'nin 13 yıl sonra ilk kez parlamentodaki çoğunluğu kaybettiğini yazarken, ‘bunun Cumhurbaşkanı Erdoğan için şoke edici bir darbe olduğu' yorumunu yaptı.
Haberde ‘Tek parti yönetiminin sona ermesi, Erdoğan'ın kendi gücünü artırmak için (gereken) anayasa değişikliği yapabilecek çoğunluğu elde etme kampanyasının sonunu da getiriyor' ifadeleri kullanıldı.
Financial Times, AKP'nin 2011'deki genel seçimde yüzde 50 olan oy oranının yüzde 41'e düştüğüne de ayrıca dikkat çekti.
HDP'nin barajı ‘delip geçtiğini' yazan gazete, bunda ‘otoriter olduğunu iddia ettikleri Erdoğan yönetiminden hoşnutsuz olan liberal ve laik seçmenin HDP'ye oy vermesinin de etkisi olduğu' yorumunu yapti.
Gazetenin görüşünü aldığı AB'nin eski Türkiye Büyükelçisi Marc Pierini, "Kampanyanın çok şiddetli ve gergin geçtiği göz önünde bulundurulursa, bu sonuç olağanüstü" ifadesini kullandı.
Kadir Has Üniversitesi'nden Soli Özel de "Birinin bunun bedelini ödemesi gerek, sanırım bu kişi de Başbakan Ahmet Davutoğlu olacak. Ama gerçek kaybeden şüphesiz Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dır" dedi.
Haberde AKP'nin, önceki seçimlerde kaçınmayı başardığı bazı sorunların, bu kez kampanya boyunca partiyi takip ettiği belirtildi. Bu sorunlar, ‘yavaşlayan ekonomi, net bir mesajın yokluğu ve Erdoğan ile Davutoğlu arasındaki garip iş bölümü' olarak sıralandı.
Gazete, Erdoğan ve Davutoğlu'nun, muhalefeti kendilerine karşı kurulan uluslararası bir komplonun parçası olmakla suçladığı, Erdoğan'ın uluslararası medyaya- özellikle Yahudi sermayesi olmakla suçladığı New York Times'a- ateş püskürdüğünü hatırlattı.
Bazı AKP'lilerin ‘azınlık hükümeti kurup ülkeyi erken seçime götürmekten" bahsettiğini yazan gazete, seçim sonuçlarının ardından Türk lirasının dolar karşısında yüzde 3 değer kaybettiğini ve doların 2.75 liraya yükseldiğini yazdı.
‘TÜRKLER ERDOĞAN'IN AŞIRI HIRSINA HAYIR DEDİ'
Financial Times'ın internet sayfasında da Türkiye'deki seçimle ilgili David Gardner imzalı bir makale yer aldı. ‘Cumhurbaşkanı'nın can düşmanı liberalleri, solcuları ve kadınları da cezbeden Kürt yanlısı ittifaktı' ifadesiyle başlayan yazı şöyle devam ediyor: ‘Erdoğan'ın hep en az iki farklı yüzü oldu. Bunlardan biri çok yetenekli, zaman zaman reformcu, üst üste 10 yarış kazanmış bir siyasetçi… Diğeri ise inatçı- sultan olmaya özenen, aşırı gurur ve paranoyanın takip ettiği, Türklere atalarından yadigar mülkmüş gibi davranan yüzü…'
Opinion: Turks stymie Erdogan’s vaulting ambition http://t.co/58WNGEbw1Z
— Financial Times (@FinancialTimes) June 8, 2015
Erdoğan'ın ‘anayasal yasağı görmezden gelerek' seçim kampanyası süresince mitingler düzenlediğini de hatırlatan Gardner, "Hala rakiplerinin çok önünde olsa da, etrafındaki hale dağılıyor. Türkler onun aşırı kişisel hırslarına hayır dedi" ifadesini kullandı.
Gardner, Erdoğan'ın aurası'na bu darbeyi indirenin ne CHP, ne de MHP olduğunu, liberalleri, solcu ve kadınları da kendisine çeken HDP olduğunu yazdı.
‘ERDOĞAN SURİYE'DEKİ KÜRTLERİ IŞİD İLE BİR TUTTU'
Yazıda AKP'nin hegemonyasını ufak ufak zayıflatan başka nedenler olduğuna da dikkat çekilip durgunluk yaşayan ekonominin bu nedenlerden biri olduğu vurgulandı.
'Ekonomi çok iyi giderken, hemen hemen kimsenin liderlerin davranışlarını sorgulamadığını' belirten Gardner, Erdoğan'ın yakın çevresine de uzanan yolsuzluk iddialarının bile, onun 2014'teki cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmasını engellemediğine dikkat çekip şunları yazdı: ‘Ama şimdi ekonomi durgunluk yaşıyor, kişi başına düşen milli gelir 2007'den bu yana artmadı, yatırımlar ilerlemiyor ve lira dolar karşısında tarihinin en düşük seviyesinde… Bu hal içinde, Erdoğan'ın dengesiz davranışları, kendi çevresi içinde bile sorgulanır hale geldi.'
‘ERDOĞAN HÜKÜMETLERİ TÜRKİYE'Yİ, SURİYE'YE AÇILAN CİHATÇI BORU HATTINA DÖNÜŞTÜRDÜ'
Yazıda ayrıca Erdoğan hükümetlerinin Türkiye'yi, ‘Suriye'ye açılan bir cihatçı boru hattı'na dönüştürdüğü, Suriye ve Irak'tan gelebilecek cihatçı tehditleri kolaylaştırdığı iddia edildi.
"Bundan sonra ne olacak?" diye soran Gardner, Türkiye'de kurulması muhtemel hükümete dair öngörülerini de yazdı: ‘Bu kadar kutuplaşmış bir ortamda, bir azınlık hükümetinin uzun süre hayatta kalabilmesi beklenemez… Davutoğlu MHP ile koalisyon kurmayı deneyebilir, ama bu Kürtleri uzaklaştırır. […] CHP de Türkiye'nin son derece ihtiyaç duyduğu muhalefeti yapacak kadar olgunlaşmadı. Erdoğan yetkisini erken seçim çağrısı yapmak için kullanabilir.'
Gül'ün Erdoğan'ın karşısına yeni rakip olarak çıkabileceğinin ima edildiği yazıda şu yorum yapıldı: ‘Başkanlık sistemine karşı çıkan ve nisanda kutuplaştırmaya son verilmesi çağrısı yapan Gül'ün AKP içinde şu ana kadar hayal kırıklığına uğrattığı bir taraftar kitlesi var. HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve HDP, Erdoğan'ın ihtiraslarını boşa çıkarmaktaki sıralarını kullandılar."
Gazetenin Türkiye seçimiyle ilgili bir diğer haberinde de, birçok yorumcunun bundan sonra ‘AKP içinde tartışmalar yaşanabileceğini' öngördüğü belirtildi.
Daniel Dombey ve Piotr Zalewski imzalı yazıda, Gül'ün Erdoğan'ın olası rakibi olabileceğine dikkat çekildi. Makalede görüşüne yer verilen bir risk uzmanı ise seçim sonucunu ‘Son yıllarda gelişmekte olan ülkelerde yaşanan bu en dramatik seçim, Türk siyasetini, ülkenin mali piyasası için tehlikeli bir zamanda, bilinmez sulara götürdü" yorumunu yaptı.
GUARDIAN: BOMBA ETKİSİ YARATAN BİR SÜRPRİZ, ERDOĞAN SEÇİMDE KÜÇÜK DÜŞÜRÜLDÜ
Guardian gazetesi ise birinci sayfasında Türkiye'deki seçim sonuçlarını ‘bomba etkisi yaratan bir sürpriz' olarak nitelendirdi. Gazeteye göre Cumhurbaşkanı Erdoğan, son 10 yılın en kötü yenilgisini aldı.
Gazete, dış haberler sayfasındaki ilk habere ‘Erdoğan, Türkiye'deki seçimlerde küçük düşürüldü' başlığını atarken, son haberinde ise ‘Kürt Obama’sı ülkenin yeni parlak yıldızı’ başlığını kullandı: ‘Yakışıklılığı ve kucaklayıcı mesajı eski avukat Demirtaş’ın Türkiye’nin ünlü barajını aşmasını sağladı.'
Turkey election 2015: Kurdish Obama is the country's bright new star http://t.co/2ggFYLPJuR
— The Guardian (@guardian) June 8, 2015
Gazetenin İstanbul'daki Türkiye muhabiri Constanze Letsch, AK Parti'nin Meclis'teki çoğunluğunu yitirdiğini, anayasayı yeniden yazma planlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın seçimden yenilgiyle çıktığını yazdı.
‘TÜRKİYE'NİN MODERN ZAMANLARDAKİ EN POPÜLER VE AMA AYNI ZAMANDA EN BÖLÜCÜ LİDERİ'
Guardian Cumhurbaşkanı Erdoğan'la ilgili olarak, ‘Türkiye'nin modern zamanlardaki en popüler ve ama aynı zamanda en bölücü lideri' ifadesini kullandı.
‘Sonuçlar seçmenlerin, iktidar partisinin yeni bir anayasa hazırlama Erdoğan'a daha fazla yetki verme girişimini reddettiğini gösteriyor' değerlendirmesi yapan gazete, ‘solcu' bir parti olarak nitelendirdiği HDP'nin Türkiye'nin alışılmadık derecede yüksek bir seçim barajı olan yüzde 10'u aştığına dikkat çekip partinin aldığı oyu ‘sürpriz' olarak niteledi.
Guardian'da Simon Tisdall imzalı ve ‘Paranoya siyaseti sandıkta cezalandırıldı' yazıda ise şu ifadeler yer aldı: ‘Türkiye'de dünkü genel seçimin ezber sonucu, Cumhurbaşkanı Erdoğan için kişisel bir başarısızlık, ülkenin yaklaşık 18 milyon güçlü Kürt azınlığı için ise tarihi bir siyasi ilerleme olarak görülecektir.'
Guardian yazarı, Erdoğan'ın Cumhurbaşkanı olarak tarafsız olmasının beklendiğini ancak onun ülkenin dört bir yanında AKP lehine mitingler düzenlediğini hatırlattı.
‘Erdoğan muhaliflerine, kadın aktivistlere, medyaya, gayrimüslimlere, azınlıklara hakaretler savurdu, onları tehdit edip suçladı' yorumunu yapan Tisdall, Erdoğan'ın geçen hafta HDP'yi ‘ateistlerin ve eşcinsellerin partisi' olarak nitelendirmesi, HDP'nin mitinglerine, adaylarına, bürolarına düzenlenen 70'ten fazla saldırıyı özellikle kınamaması, muhalif medya ile ağız dalaşına girmesi ve kendisini eleştirenleri Türk karşıtı bir komplonun parçası olmakla suçlamasını anımsattı.
‘ERDOĞAN'IN BÖLÜCÜ TAVRI SEÇMENLERCE REDDEDİLDİ'
Guardian'daki yazı şu yorumla noktalandı: ‘Dünkü sonuçların da teyit ettiği gibi Erdoğan kötü bir kampanya yürüttü ve bu nedenle cezalandırıldı. Onun bölücü tavrı seçmenlerce reddedildi. Erdoğan seçimden, zayıflamış, itibarı ve etkisi daha da azalmış bir şekilde çıkıyor."
'ERDOĞAN'IN DAHA FAZLA YETKİ HAYALİ YIKILDI'
Daily Telegraph ise Türkiye'deki genel seçim sonuçlarıyla ilgili olarak ‘AKP'nin 10 yıldan fazla süredir aldığı en kötü sonuçla birlikte, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın daha fazla yetki hayali lime lime oldu' ifadelerini kullandı.
Haberde ‘AKP'nin aldığı sonucun, çok büyük bir zafer kazanma ve sonra anayasayı değiştirme hedefinden çok uzak olduğu' yorumu yapılrken, gazeteye konuşan üst düzey bir AK Partili'linin de, azınlık hükümeti kurulup erken seçime gidilebileceğini söylediği belirtildi.
Gazete seçimin Türkiye'deki azınlık nüfus için de çok önemli olduğunu ve üç Ermeni milletvekilinin de parlamentoya girdiğini vurguladı.
Haberde bu seçimde MHP'ye oy vermiş olan eski bir AK Parti seçmeninin "Geldikleri noktayı beğenmiyorum" görüşüne de yer verildi.
‘ERDOĞAN İÇİN KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ BİR YENİLGİ'
Times da Türkiye'deki seçimi, sonucun Erdoğan'ın yenilgisi olduğunu ifade eden bir başlıkla duyurdu.
Oyların yüzde 90'ı sayılmışken baskıya giren gazetenin haberinde, sonuçlarda büyük bir değişiklik olmaması halinde bu seçimin ‘Erdoğan için küçük düşürücü bir yenilgi' olacağı ifadesi kullanıldı.
Gazetenin vurgu yaptığı bir diğer nokta, AKP'nin oy kaybetmesinde ekonomideki yavaşlamanın da etkisinin olduğu yönündeydi.
Seçimin yüksek tansiyon içinde geçtiğine dikkat çekilen haberde, Diyarbakır'da cuma günü yaşanan patlamada yaralanan bir kişinin sargılar içinde oy kullanırkenki fotoğrafına da yer verildi.
Independent gazetesi de aynı fotoğrafa yer verip ‘Tek bir kare, demokrasinin Türk halkı için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor' ifadesini kullandı.
NEW YORK TIMES: TÜRK SEÇMENLER, CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'A BİR DERS VERDİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın seçimlerden önce sert dille eleştirdiği New York Times ise Türkiye'deki seçim sonuçlarını internet sitesinde manşete taşıdı.
New York Times haberinde, ‘Türk seçmenler, pazar günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a bir ders verdi. Erdoğan'ın partisi, anasayayı yeniden yazma ve Amerikan tipi başkanlık sistemi kurma ihtirasını sona erdiren tarihi bir seçimle meclisteki çoğunluğunu kaybetti. Seçim sonuçları iki yıl önce hükümet karşıtı protestoları güçle dağıtan Erdoğan karşısında, Kürtler, liberaller ve laik Türkler için büyük bir zafer oldu' denildi.
Haberde şu ifadeler yer aldı: ‘Seçim sonuçları Sayın Erdoğan için ciddi bir başarısızlık oldu. Bu sonuçlar, Sayın Erdoğan'ın Başbakanlıktan Cumhurbaşkanlığı'na geçerek artırdığı gücünü artırma çabalarını karaya oturttu.'
‘ERDOĞAN'IN EN BÜYÜK POLİTİK YENİLGİSİ'
Türkiye'deki genel seçimlerle ilgili Alman basınında çıkan haber ve yorumlarda AKP'nin salt çoğunluğu kaybetmesine vurgu yapıldı.
Yorumda şu satırlara yer verildi: ‘Türkiye'deki siyasi manzara temelden değişti. Zira sol eğilimli (ve kısmen sol radikal) HDP'nin göze aldığı tehlikeli girişim başarılı oldu. Kürtlerin, kısmen Türk solcuların ve Erdoğan'ın taktik oy kullanan muhaliflerinin desteğiyle parti yüksek seçim barajını aştı ve dördüncü parti olarak parlamentoya girmeyi başardı. Bu, pazar günü oyların yüzde 43'ünü alan ve böylece Türkiye'nin en popüler gücü olma konumunu koruyan AKP'ye, parlamentoda salt çoğunluğa ve tek başına iktidara mal oldu.'
Michael Martens imzalı yorumda AKP'nin hiç alışkın olmadığı halde koalisyon arayışına gireceği ve MHP'nin AKP'nin ‘en doğal' koalisyon ortağı olduğu görüşüne yer verildi.
Focus'un internet sayfasındaki yoruma ise ‘Erdoğan'a darbe! AKP salt çoğunluğu kaybetti' başlığı atıldı. Yorumda ‘Seçim sonuçları, Cumhurbaşkanı'nın anayasaya göre tarafsızlık yükümlülüğü olduğu halde, seçim mücadelesi sırasında HDP'ye sert saldırılarda bulunan Erdoğan için bir yenilgi' denildi.
Tagesschau ve Der Spiegel de, seçimlerle ilgili haberlerinde başlık olarak AKP'nin salt çoğunluğu yitirebileceğine dikkat çekti. Türkiye'deki genel seçim sonuçları Süddeutsche Zeitung gazetesine de ‘Erdoğan salt çoğunluğu kaybediyor' başlıklı haberle yansıdı.
Haberde, AK Parti'nin bir koalisyon ortağına ihtiyaç duyabileceği ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başkanlık sistemi için arzu ettiği anayasa değişikliğine giden yolun kapandığı vurgulandı. Haberde AK Partili Burhan Kuzu'nun erken seçime gidilmesinin kaçınılmaz olduğu sözlerine de yer veriliyor.
‘ERDOĞAN'IN TAHTI SALLANIYOR'
Sol eğilimli Die Tageszeitung gazetesinin internet sitesinde ise Türkiye'deki seçimlerle ilgili haber, ‘Erdoğan'ın tahtı sallanıyor' başlığıyla yayınlandı. Haberde, iktidar partisi AKP'nin mecliste mutlak çoğunluğu kaybettiği ve Demirtaş liderliğindeki HDP'nin ise yüzde 12 civarında oy alarak meclise girmeyi başardığına dikkat çekildi.
Almanya'nın haftalık gazetesi Die Zeit'ın internet sitesindeki haberde de ‘Erdoğan'ın AKP'si iktidar çoğunluğunu kaybetti' manşetine yer verildi. Lenz Jacobsen imzalı haberde, AKP'nin 2002'den bu yana ilk kez olmak üzere iktidar olacak çoğunluğu kaybettiği vurgulandı. Haberde ayrıca bu seçimin, Erdoğan'ın anayasayı değiştirme ve başkanlık sistemine geçme yönündeki planlarının da bir oylaması olduğuna dikkat çekildi.
