Tam yağlı peynir ve krema tüketiminin demans riskiyle ilişkisini inceleyen geniş ölçekli bir İsveç çalışması, bazı gruplarda daha düşük riskle bağlantılı bulgular ortaya koydu.
Alzheimer riskinin daha düşük olduğu görüldü
Neurology Journals dergisinde yayımlanan çalışmada 27 bin 670 orta yaşlı ve yaşlı birey 25 yıl boyunca takip edildi. Bu süre içinde 3 bin 208 kişiye demans tanısı konuldu. Genetik olarak Alzheimer riski taşımayan bireylerde, günde 50 gramdan fazla tam yağlı peynir tüketiminin Alzheimer riskini yüzde 13–17 oranında daha düşük olduğu görüldü. Aynı ilişki, genetik risk taşıyan bireylerde ise saptanmadı.
Araştırmaya göre günde 20 gramdan fazla tam yağlı krema tüketimi, genel demans riskinde yüzde 16–24’lük bir azalmayla ilişkilendirildi. Buna karşılık, az yağlı süt ürünleri, fermente veya fermente olmayan sütler ile az yağlı kremada benzer bir ilişki bulunmadı.
Uzmanlara göre bu bulgular, uzun süredir kalp-damar sağlığı için düşük yağlı süt ürünlerinin önerildiği halk sağlığı yaklaşımıyla da çelişiyor gibi görünüyor. Çünkü kalp hastalıkları ile demans, yüksek tansiyon, diyabet ve obezite gibi birçok ortak risk faktörünü paylaşıyor.
Diğer çalışmalarla karşılaştırıldı
Önceki çalışmalar birlikte değerlendirildiğinde, peynir tüketiminin kalp hastalığı riskinin azalmasıyla da ilişkili olabileceği, tam yağlı süt ürünlerinin ise sanıldığı gibi kardiyovasküler riski mutlaka artırmadığı öne sürüldü. Ancak beyin sağlığına etkiler konusunda sonuçlar tutarsız.
Araştırmalar, Asya ülkelerinde yapılan çalışmaların süt ürünleri tüketimiyle bilişsel sağlık arasında daha olumlu sonuçlar bildirdiğini, Avrupa’daki birçok çalışmanın ise benzer faydalar göstermediğini ortaya koyuyor. Uzmanlara göre bunun olası nedenlerinden biri, Asya’da ortalama süt ürünü tüketiminin çok daha düşük olması.
İsveçli araştırmacılar, sonuçları güçlendirmek için demans tanısı başlangıçta bulunan kişileri çalışmadan çıkardı ve ilk 10 yıl içinde demans gelişen bireyler hariç tutularak analizleri tekrar yaptı. Amaç, demansın erken evrelerinde beslenme alışkanlıklarının zaten değişmiş olabileceği ihtimalini azaltmaktı.
Uzmanlar 'bütüncül beslenmenin' önemini vurguladı
Araştırmada ayrıca, peynir ve kremanın doğrudan etkisinden ziyade, bu ürünlerin kırmızı veya işlenmiş et yerine tüketilmesinin rol oynamış olabileceği vurgulandı. Nitekim beslenme düzeni beş yıl boyunca değişmeyen katılımcılarda, tam yağlı süt ürünleriyle demans riski arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı.
Bilim insanları, gıdaların tek tek değil, bütüncül beslenme düzeni içinde değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Akdeniz diyeti gibi sebze, balık, tam tahıl ve meyve ağırlıklı beslenme modellerinin hem kalp sağlığı hem de demans riskinin azalmasıyla daha tutarlı biçimde ilişkilendirildiği ifade ediliyor.
Çalışmada daha fazla peynir ve krema tüketen bireylerin aynı zamanda daha eğitimli, daha az kilolu ve kalp hastalığı, felç, hipertansiyon ve diyabet gibi demansla ilişkili hastalıklara daha az sahip olduğu da dikkat çekti. Bu durum, peynir tüketiminin genellikle daha sağlıklı yaşam tarzlarıyla birlikte görüldüğünü düşündürüyor.