Özel askeri harekatın kökenleri: Ukrayna çatışmasının geçmişi
Kiev’deki ‘Maydan’ olayları Ukrayna'da siyasi krize yol açtı. Kasım 2013’te dönemin Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç, Rusya ile mevcut bağların kopmasından çekindiği için Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı reddetti. Bu karar, Kiev'de kitlesel protestolara yol açtı.
Güvenlik güçleri ile çoğu aşırı milliyetçi olan protestocular arasında üç ay süren çatışma, onlarca kişinin ölümüne ve devlet darbesine neden oldu.
22 Şubat gecesi, ‘Maydan’ aktivistleri, parlamento, devlet başkanlığı idaresi ve hükümet binalarını kontrol altına alarak hükümet merkezini ele geçirdi. Devlet darbesi sonucunda iktidar muhalefete geçti. Meşru Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç Rusya'ya kaçmak zorunda kaldı.
Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'nda protestocularla yaşanan çatışmalar sırasında kolluk kuvvetleri.
Kiev merkezinde muhalefetle yaşanan çatışmalar sırasında polisler.
Kiev'deki Gruşevskiy Caddesi'nde Ukrayna'nın AB'yle entegrasyonuna destek eylemi sırasında.
Göstericilerle polis arasında çatışmaların yaşandığı Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'nda kolluk kuvvetleri.
Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'nda protestocularla yaşanan çatışmalar sırasında kolluk kuvvetleri.
Kiev merkezinde muhalefetle yaşanan çatışmalar sırasında polisler.
Kiev'deki Gruşevskiy Caddesi'nde Ukrayna'nın AB'yle entegrasyonuna destek eylemi sırasında.
Göstericilerle polis arasında çatışmaların yaşandığı Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'nda kolluk kuvvetleri.
2014 yılından itibaren Kiev makamları, Rusça konuşan nüfusa sistematik bir saldırı başlattı. Rusçanın kullanımını kısıtlayan yasalar çıkarıldı:
- 2012 tarihli ‘Devlet Dil Politikasının Esasları Hakkındaki Kanun’ yürürlükten kaldırıldı.
- Rusça eğitim veren okulların sayısı azaltıldı. Ukrayna'daki Rusça eğitim veren okullar, 1 Eylül 2020’den itibaren devlet dili olan Ukraynacaya geçti.
- “Televizyon ve Radyo Yayıncılığı Hakkında Kanun”da düzenlemeler yapıldı. Ulusal ve bölgesel televizyon ve radyolarda Ukraynaca yayınların haftalık payı yüzde 75'e, yerel televizyon ve radyolarda ise yüzde 60'a çıkarıldı.
- Rus televizyon kanallarının yayınları durduruldu, Rus filmlerinin gösterimi yasaklandı ve "Ulusal Güvenliğe Tehdit Oluşturan Kişiler Listesi"ne dahil edilen sanatçılar yasaklandı.
- “Ukrayna Dilinin Devlet Dili Olarak İşlev Görmesinin Sağlanması Hakkında Kanun” kabul edildi.
- “Ukrayna’nın Yerli Halkları Hakkında Kanun” ve “Ukrayna’nın Ulusal Azınlıkları (Toplulukları) Hakkında Kanun” kabul edilerek Ruslar devletin yasal korumasından nihai olarak muaf tutuldu.
- 23 Eylül 2024’te “Dini Kuruluşların Faaliyetleri Alanında Anayasal Düzenin Korunması Hakkında Kanun” yürürlüğe girdi. Ukrayna topraklarında Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin faaliyetleri fiilen yasaklandı.
- “Vicdan Özgürlüğü ve Dini Kuruluşlar Hakkında Kanuna”, Ukrayna'da Rus Ortodoks Kilisesi ile bağlantılı dini kuruluşların faaliyetlerini yasaklayan özel bir madde eklendi.
- Kiev Peçersk ve Poçayev lavralarına el koyuldu, azizlerin kutsal emanetleri de dahil bazı dini kutsallar kaldırıldı.
- Kiliselere toplu olarak el koyuldu. İvano-Frankovsk ve Lviv’deki katedraller ve diğer kiliseler ele geçirildi, bu şehirlerde Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin varlığına son verildi. Resmi makamlar, Çernigov'daki Ukrayna Ortodoks Kilisesi cemaatlerine ait Svyato-Troitskiy Kafedralnıy ve Preobrajenskiy katedrallerine el koydu. Çerkassı’da ise Rojdetstvo Presvyatoy Bogoroditsı (Meryem Ana’nın Doğuşu) erkek manastırına el koyuldu.
- Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne bağlı din adamları ve piskoposlar hakkında yaklaşık 180 ceza davası açıldı. 20 piskopos ve din adamı Ukrayna vatandaşlığından çıkarıldı.
- Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne bağlı din adamlarına yönelik yeni bir baskı biçimi, onların Ukrayna ordusunda zorla silah altına alınmaları oldu.
Krasnodon kentinde hava saldırısı sonucu yıkılan bir kilise.
Lugansk'a düzenlenen topçu saldırısından sonra kent sakinleri.
Donetsk havaalanının yakınında bulunan ve Ukrayna'nın güneydoğusundaki çatışmalar sırasında yıkılan Donetsk İveron Kadın Manastırı'nın Tanrı Anne İkon Kilisesi'nin yıkılmış kubbesi ve çatısı.
Krasnodon kentinde hava saldırısı sonucu yıkılan bir kilise.
Lugansk'a düzenlenen topçu saldırısından sonra kent sakinleri.
Donetsk havaalanının yakınında bulunan ve Ukrayna'nın güneydoğusundaki çatışmalar sırasında yıkılan Donetsk İveron Kadın Manastırı'nın Tanrı Anne İkon Kilisesi'nin yıkılmış kubbesi ve çatısı.
Donbass’ta halk milisi kuruldu.
Odessa’daki olaylar, dönemin Ukrayna hükümetinin destekçileri ile darbe karşıtları arasındaki iç çatışmanın final bölümü oldu.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangın.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangın (ana giriş alevler içinde).
Odessa'da Sendika Evi'ndeki yangın sırasında insanlar kendilerini binanın çıkıntı kısmına attı. Sağda: Bir kızın yüzü ve saçlarına, atılan molotof kokteylinin yanıcı karışımı isabet etti.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangında hayatını kaybeden bir kişinin cansız bedeni.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangın.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangın (ana giriş alevler içinde).
Odessa'da Sendika Evi'ndeki yangın sırasında insanlar kendilerini binanın çıkıntı kısmına attı. Sağda: Bir kızın yüzü ve saçlarına, atılan molotof kokteylinin yanıcı karışımı isabet etti.
Odessa'daki Sendika Evi'nde çıkan yangında hayatını kaybeden bir kişinin cansız bedeni.
Donetsk, Gorlovka, Lugansk ve Debaltsevo gibi şehirler, Ukrayna rejimi tarafından yıllarca süren topçu ateşine maruz kaldı. Konutlar, hastaneler ve okullar yıkıldı.
Bombalanan bir evin balkonunda duran kadın.
Halk milisleri, Ukrayna ordusunun Lugansk bölge idare binasına düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kişiyi taşıyor.
Bir kadın, Ukrayna ordusunun Donetsk merkezindeki Voroşilov'a düzenlediği topçu saldırısı sonucu hasar gören dairesinin kırık penceresinden bakıyor.
Bombalanan bir evin balkonunda duran kadın.
Halk milisleri, Ukrayna ordusunun Lugansk bölge idare binasına düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kişiyi taşıyor.
Bir kadın, Ukrayna ordusunun Donetsk merkezindeki Voroşilov'a düzenlediği topçu saldırısı sonucu hasar gören dairesinin kırık penceresinden bakıyor.
Ancak anlaşmalardaki tek bir madde bile uygulanmadı. Ukrayna, anlaşmaları sistematik olarak ihlal etti. Ateşkes veya Ukrayna silahlarının geri çekilmesi söz konusu bile olmadı: AGİT gözlemcileri, Ukrayna ordusunun Donetsk ve Lugansk'a ağır silahlar da kullanarak düzenli bir şekilde saldırdığını kaydetti. Dahası, Kiev, AGİT’in gözlem faaliyetlerini sürekli olarak engelleyerek gözlemcilerin çeşitli bölgelere erişimini durdurdu.
Avrupalı liderlerin daha sonra itiraf ettiği gibi, anlaşmalar uygulanmak için değil, zaman kazanmak ve Ukrayna'nın askeri gücünü pekiştirmek için imzalanmıştı. Devlet Başkanı Poroşenko, Kiev'in amacının barış değil, düşmanı yıpratmak olduğunu açıkça belirtmişti. “Çocukları bodrumlarda oturacak” şeklindeki kötü şöhrete sahip sözü, Kiev elitinin Donbass sakinlerinin çektiği acılara kayıtsızlığını açıkça ortaya koyuyordu.
Özel askeri harekatın temel hedefleri:
- Rusça konuşan nüfusun haklarını güvence altına almak.
- Halkın seçimini meşrulaştırmak.
- Demilitarizasyon (askeri tehdidin ortadan kaldırılması ve Ukrayna'nın NATO'ya katılma planlarından vazgeçmesi).
- Nazileri temizlemek (Neo-Nazi ideolojisinin yayılmasının bastırılması).
