Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin hayata geçirilmesinden sonra emeklilik hakkı kazandığı halde bu hakkını kullanmayanlar ile yaşını doldurarak bu hakkı kazanlar, bugünlerde erken emeklilik hesabı yapıyor. Emeklilikteki yığılmaya neden olacak bu durum, hem nitelikli iş gücü açısından hem de Sosyal Güvenlik Kurumu'na maliyeti bakımından sıkıntı yaratıyor.
Çünkü katsayı hesaplaması nedeniyle işçiler, 2025 yılında emekli olup daha az emekli maaşı almak istemiyor. 2024 yılında emekli olacak bir sigortalının aylığının 2025’e göre yüzde 30 daha fazla olması, yüzbinlerce kişinin yılbaşından önce emeklilik dilekçesi vermesine yol açıyor. Emeklilik sisteminde yığılmaya ve maliyet artışına engel olmak için hükümet kanadı farklı formüller üzerinde çalışma yürüyor.
Neden 2024 ile 2025 emekli aylıklarında fark var?
Emekli aylıkları hesaplanırken güncelleme katsayısı önceki yılın enflasyon verisine göre hesaplanıyor. 2024 yılında enflasyon 2023’e göre daha düşük olacağı için 2024’te hesaplanacak emekli aylığı 2025 yılında hesaplanacak aylığa göre daha yüksek olacağı öngörülüyor. Eğer olağanüstü bir gelişme olmaz ve enflasyon OVP’de öngörülen doğrultuda gerçekleşirse önümüzdeki yıllarda da benzer hesaplar yapılacak.
Memurlar bu durumdan etkilenecek mi?
Memur emeklileri ile işçi emeklilerinin emekli maaşlarının hesaplanmasında farklı formül uygulanıyor. Güncelleme katsayı oranı sadece işçi emeklilerinde geçerli olduğu için, yıllar arasındaki fark durumu memurları etkilemiyor.
Yığılmanın önüne nasıl geçilecek?
Emeklilikte hak kaybı olacağını düşündüğü için emekli dilekçesi verenlerin azaltılması için farklı formüller üzerinde duruluyor. Bu formüller arasında, emeklik ödeneklerine ilişkin mevzuatta değişikliği, Meclis'e bir yasa teklifi getirmesi ya da idari kararname düzenlenmesi formülleri üzerinde değerlendirme yapılıyor.
Hangi formül seçilecek?
Seçilecek formülün belirlenmesi için ilk olarak, bu farkın sebepleri ve maliyeti ile ilgili etki analizi çalışması yapılacak. Etki ve maliyet analizinin sonuçlarına göre yeni yasa yapılması ya da mevzuat değişikliği yöntemlerine gidilebilecek.
Düzenlemenin içeriği ne olacak?
2025’te emeklilik hakkı kazanacak kişinin dilekçesini 2027 yılında vermesi halinde bile maaşının, katsayının en yüksek olduğu dönem baz alınarak hesaplanması formülü değerlendirilen çözümler arasında. Bu yöntem ile kişi emekliliği hak kazandıktan sonra ne zaman emekli olursa olsun en yüksek katsayı ile emekli olacak. Maaşlarında kayıp olmasın diye 2024 de emekli olmak isteyenlerin, bu formül devreye alınması durumunda 2027’de de emekli olsalar 2024 yılının katsayısı ile maaşları hesaplanacak.
Kaç kişi etkileniyor?
Enflasyon farkı nedeniyle kat sayısı hesabının etkileyeceği kişi sayısı, AK Parti tarafından yapılacak olan etki ve maliyet analizi sonrasında ortaya çıkacak. Emekli olmak isteyenlerin katsayı hesabından ne kadar etkileneceği de bu analiz sonrasında netleşecek. AK Parti kurmayları katsayı hesabı nedeniyle 100 lira ile 14 bin lira arasında kayıp yaşanma riski olduğunu öngörüyor. Kaç kişinin ne kadar kaybı olduğu da bu analiz ile netleşecek.
Düzenleme ne zaman yapılacak?
Düzenlemenin yıl sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor. Çalışanlar bu düzenlemeye göre emekli olup olmayacaklarına karar verecek. Mecliste bir düzenleme yapılması için ise süre daha da kısıtlı çünkü bütçe görüşmeleri öncesinde yasa teklifinin meclise gelmesi ve kabul edilmesi gerekiyor.