14-17 Mayıs tarihleri arasında 15’inci gerçekleşen KazanForum 2024’ün konferans dönemi tamamlandı. Kapanış konuşmasında açıklanan istatistiklere göre 85 ülkeden ticaret odası temsilcisi, iş insanları, dini görevli, akademisyen ve diğer katılımcılar Forum’da varlık gösterdi. 40’a varan diplomatik misyon heyetinin Kazan’a geldiği açıklanırken bu heyetlerin beklendiği gibi İslam ülkeleri, Rusya ve Orta Asya ülkelerinden geldiği açıklandı.
Kapanış toplantısında Kuran-ı Kerim ile açılış yapıldı
Gösterişli bir şekilde düzenlenen kapanış toplantısında, Kuran’ı Kerim seslendirilmesi ardından gazeteci Amro Abd El-Hamid’in konuşmaları ve soruları ile toplantı başladı. Toplantıya tatar kimliği ile bilinen Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Marat Husnullin açılış yaptı.
Putin’in KazanForumu’na ve İslam ülkeleriyle ilişkilerine özellikle önem verdiğini ve bu hedefe ulaşılmaya çalışıldığını ifade eden Husnullin, Moskova ile Kazan arasında yeni yollar inşa edildiğini, lojistik ve ulaşım konusunda Kazakistanlı yetkililer ile birlikte büyük yatırımlar yapıldığını belirtti. Kuzey-Güney Koridoru’nun da geliştirilmeye devam ettiği açıklayan Khusnullin, Çin, Kazakistan ve Arap ülkeleriyle çalışmaya devam ettiklerini ve yakın zamanda yeni anlaşmalar imzalanacağını vurguladı.
Aynı şekilde forumda Rusya’dan İran’a demir yolları ve yeni turizm anlaşmaları imzaladıklarını söyleyen Başbakan Yardımcısı, "Her sene olduğu gibi yararlı bir forum oldu, birbirimizi daha iyi tanıdık" diye konuştu.
‘Kazakistan’ı Asya’nın lojistik hub'ı haline gitireceğiz’
Forum’a katılan üst düzey yetkililerden biri olan Kazakistan Başbakan Yardımcısı Serik Zhumangarin de, Rusya ile ilişkiler sorusuna şöyle yanıt verdi:
İki ülke arasındaki ilişkiler her zaman olduğu gibi çok önemli. Kuzey-Güney Koridoru’na gelince, Kazakistan olarak bölgedeki lojistik hatlarının geliştirilmesine özellikle önem veriyoruz, çünkü biz Kazakistan’ı Asya’nın büyük bir lojistik hub’u haline getirmek istiyoruz. Mesela, güzargahlar konusunda deniz mi kara yolunun mu daha öncelikli inşa etmeliyiz diye partnerlerimiz ile görüşüyoruz. Böylelikle bazı ulaşım yerlerini 45 günden 15 güne indirecek, masrafı inanılmaz ölçekte azaltacak projelerimiz var. Bunları öncelikle Rusya ve Müslüman partnerlerimiz olmak üzere Asya’daki dostlarımızla sürekli görüşüyoruz
'Yaptırımlar bizi öldürmek yerine güçlendirdi'
Moderatör gazetecinin yaptırımlar sonrası Rusya sorusu üzerine konuşan, Avrasya entegrasyonundan sorumlu Başbakan Yardımcısı Aleksey Overçuk, Rusya’nın yaptırımlar sonrası iç üretiminin arttığını belirterek, "Rusya, 16 bin ile 18 bin arasında yaptırıma uğrayarak dünyanın en fazla yaptırıma uğrayan ülkesi oldu. Tabii ki bunlar Rusya’nın gelişmesini engellemek için yapılıyor. Fakat biz biliyoruz ki şu an önceden dışarıdan aldığımız ürünleri, mesela airbus gibi uçakları, şimdi kendimiz daha iyi kalitede üretiyoruz. Devletimiz gelişirken yaptırımlar bizi etkilemiyor, bunun bir asıl sebebi de dünyanın ekonomik merkezinin değişmesi. Üretim Asya ve Güney dünyasına kayıyor ve bizim partnerlerimiz olan Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve diğer ülkelerle eskiye göre daha da sıkı çalışıyoruz. Ayrıca Avrasya Ekonomik Birliği üyeleri ile çalışarak, her türlü seviyede üreticilerimi destekliyoruz" dedi.
Moderatörün "Putin, Pekin ziyaretinde açıkca söyledi: Çinle yapılan ticarette ruble ve yen kullanıyor. Peki bu euro ve doların sonunun geldiğinin bir işareti olabilir mi?" sorusuna cevap veren Başbakan Yardımcısı, şunları dile getirdi:
Yaptırımların onaylandığı günden beri bankalarımızla iletişimdeyiz ve sorunlara çözümler buluyoruz. Ülkemizde dolar ve euro kullanıldığı dönemde sandılar ki bizi çöktürebilirler. Fakat durum ters tepti, dünya yasadışı bir şekilde Rusya’ya yaptırım uygulayan Batı’nın neler yaptığını gördü ve Rusya’nın yanında yer aldı. Şu ana kadar yaklaşık 200 milyar dolarlık ticaretin AEB ülkelerinde yerel para birimleriyle yapıldığını gördük. Hatta bu sayede AEB ülkeleri daha da büyüdü. Mesela Kazakistan yüzde 6, Kırgızistan ise yüzde 8 gibi bir büyüme sağladı, Rusya ile ticaret kapasitesi arttı. Durum tamamen olumlu gidiyor.
‘Rusya-Kırgızistan ekonomileri entegre çalışıyor’
Bunun üzerine sözü alan Kırgızistan Başbakan Yardımcısı Adılbek Aleşoviç Kasımaliyev, "Rusya ile Kırgızıstan ile çok sıkı ilişkilerimiz var. Bildiğiniz gibi en önemli partnerlerimiz Rusya ve Kazakistan, ve bu ülkere karşı 2023 seviyesinde ticaretimiz yaklaşık yüzde 5 arttı. Bu mükemmel bir sayı olması yanında amacımız bu sayının daha da artması. Şu an ülkemizde 800’den fazla Rus firması var, teknoloji ve sanayi anlamda büyük yatırımlar yapılıyor. ROSATOM ile atom enerjisi üzerine ilişkileri geliştiriyoruz, nükleerler inşa ediyoruz. Tüm bunlara da ek olarak Kırgızistan’da eğitim ve ulaşım açısından iki ülkede birbirine yatırım yapmakta. Kırgızistan-Rus ortak okullarına 500 milyon dolar, kara yolları projelerine 200 milyon dolar gibi bütçeler ayırdık. Ayrıca KazanForum’da görüştüğümüz firmalar aracılığıyla Rusya’ya birçok tarım ürünleri, ilaç sanayisi ve endüstri ihraç edeceğiz. Ekonomileriz oldukça entegre" ifadesini kullandı.
‘Her şeyin Putin’in gezisi ile başladı’
Sözü alan Tataristan bölgesi Başkanı Reis Rüstem Minnihanov, KazanForumu hakkında değerlendirme yaptıktan sonra bu fikrin nereden çıktığını anlattı.
Her sene düzenlendiğinde farklı anlaşmalara imza atıldığını söyleyen Minnihanov, "İlk olarak Putin, 2003 yılında Malezya’ya ziyaret ediyordu. Putin, Malezya ve tüm İslam ülkelerine ilgi gösteriyordu ve bunu Malezya’ya sundu. Sunması ardından bu platforum büyüdü ve bugün uluslararası bir forum haline geldi. O dönemden bu yöne İslami turizm, helal yemek ve islami bankacılık gibi bir çok etkinlikler burada düzenlenir ve tartışılır hale geldi. Bugün ise Kazan, Rusya ve İslam dünyasının buluşma noktası oldu" açıklamasında bulundu.
Körfez'den İran, BAE ve Umman’da forumu katılan ülkeler arasındaydı
Forum’a katılan Umman Sultanlığı Ekonomi Bakanı Said bin Muhammed Al-Saqri de Rusya ile ticari bağlarından bahsetti. Ekonomi Bakanı, Rusya’nın özellikle kritik liman ve lojistik merkezlerinde yatırım yaptığını ve serbest ticaret alanlarının geliştiğini belirterek, "Ruslar Umman’daki stratejik yerlere yatırım yaparak bizim coğrafi konum avantajımızı kullanmamıza yardımcı oluyor. Ulaştırma koridorlarında sürekli ticaretimiz büyüyor. Bu konuda karşılıklı çıkarları öne çıkarıyoruz" dedi.
Devamında Birleşik Arap Emirlikleri Ekonomi Bakanlığı Müşteşarı Abdulalh Al Saleh, Emirlik ile Rusya arasındaki ticaret ve turizminin inanılmaz bir şekilde yükseliş gösterdiğini ve ticaret hacminin milyar dolarlara ulaştığını belirtti. Emirliklerin Rusya’nın alt yapısı, özel serbest ekonomik alanlarına ve projelerine yatırım yaptığını açıklayan müşteşar, bu Forum’da yeni anlaşmaların imzalandığını duyurdu.
Körfez ülkelerinden İran’ı temsilen konferansa gelen Dışişleri Bakanı Yardımcısı Ali Bagheri ise, ‘yolların sadece ticaretin değil barışın da habercisi’ olduğunu ve İran ile Rusya’nın ABD yaptırımlarına karşı beraber çalıştığını vurgulayarak, "Rusya ile İran dostluğu ilerleyecek. İran’ın Asya’daki stratejik konumunun çok önemli olduğu ortada. Hazar Denizi ve bölgedeki ticaret yolları İran’dan geçmektedir, ayrıca İran siyasi olarak da bölgede barışı korumaktadır. Özellikle Orta Asya ve Rusya ile çalışıp Hazar Denizi’ndeki liman ulaşımını arttırmak istiyoruz" ifadelerini kullandı.
‘Tataristan, devletimizin kültürel olarak başarılı bir örneğidir’
Son olarak konuşma yapan Rusya Başbakan Yardımcısı Magomedsalam Magomedov, Rusya’nın çok kültürlü bir yer olduğunu, dinler arasında barış olduğunu ve 100’lerce milletin tek bir federasyon altında yaşadığını söyledi.
Bunun en iyi örneklerinden birinin Tataristan olduğunu söyleyen Magomedov, "Tataristan’da çoğunluk olarak Müslümanlar yaşıyor ve beraber harika bir şekilde yaşıyoruz. Bu bile ne kadar iyi bir sisteme sahip olduğumuzu gösterir ki bu tarz başarılarımız Dağıstan, Baskurdistan gibi yerler de kendini gösteriyoruz" diye konuştu.
Rusya’da herhangi bir kültürel baskının olmadığını da söyleyen Magomedov, Putin’in Rusya’daki farklı kültürleri korumaktan direkt sorumlu olduğunu ve Batı’nın Rusya’ya saldırganlığı artmasıyla tüm ülkedeki halkların birbirine karşı birleştiğini söyledi.