Rusya 12 Nisan'da, Sovyet vatandaşı Yuri Gagarin'in 12 Nisan 1961'de Vostok uzay aracıyla gerçekleştirdiği dünyanın ilk insanlı uzay uçuşunun onuruna, 9 Nisan 1962 tarihli SSCB Yüksek Sovyet Başkanlığı kararnamesiyle tesis edilen Kozmonotlar Günü'nü kutluyor.
Dünyanın ilk insanlı uzay aracının fırlatılması Roket ve Uzay Sistemleri Tasarımcısı Sergey Korolyev, Baykonur Uzay Üssü Şefi Anatoliy Kirillov ve Roket Test Bilimcisi Leonid Voskresenskiy tarafından denetlenmişti.
Yuri Gagarin'in içinde bulunduğu 'Vostok' uzay aracı uzayda 108 dakika geçirerek gezegenin etrafında bir tur atmıştı. Gagarin yere birkaç kilometre yükseklikten kozmonot paraşütle iniş modülünden atlayarak SSCB'nin Smelovka köyü yakınlarındaki Volga Nehri kıyısındaki bir araziye inmişti.
Yörüngedeyken dünya ile radyo bağlantısını sürdüren Gagarin, uzay gemisinin penceresinde gözlemler yaptı, gemi sistemlerinin çalışmasını kontrol etti ve basit deneyler gerçekleştirdi.
Gagarin'in uzaya uçuşuyla ilgili haber, Vostok roketinin fırlatılmasından sadece 55 dakika sonra yayımlanmış ve dünyada en çok alıntı yapılan haber olmuştu. Gagarin bir gecede dünyanın en ünlü insanı haline gelmişti.
İki gün sonra, binlerce insan ellerinde çiçekler ve karşılama posterleriyle Moskova sokaklarına dökülerek başkente gelen Gagarin'i onurlandırmıştı. Daha sonra Gagarin yurtdışı turuna çıkarak iki yıl içinde 30'dan fazla ülkeyi dolaşmıştı. Gagarin gittiği ülkelerde bir kahraman gibi karşılanmıştı.
Bu tarihi hadise, tüm insanlığın uzayın keşfedilmesinin yolunu açan en önemli olaylardan biridir.
Kozmonotlar Günü
SSCB'de Kozmonotlar Günü girişimi ilk olarak 1962 yılında Yuri Gagarin'in yardımcısı pilot-kozmonot German Titov tarafından ortaya atılmıştır. SSCB hükümeti de bu girişimi destekleyerek 9 Nisan 1962'de 12 Nisan'ın Kozmonotlar Günü olarak kabul edilmesine ilişkin bir kararnameyi imzalamıştı.
Rusya Federasyonu'nda Kozmonotlar Günü, 13 Mart 1995 tarihli 'Rusya'nın Askeri Zafer Günleri ve Unutulmaz Tarihleri Hakkında' isimli federal kanun uyarınca kutlanmaktadır.
Kozmonotlar Günü tasarımcıları, bilim adamlarını, mühendisleri, işçileri, kozmonotları ve tüm hepsine ek olarak uzay endüstrisinde çalışan, uzay ekipmanlarını test eden, Uçuş Kontrol Merkezi ile komuta ve ölçüm kompleksindeki masabaşı görevler yapan, uzay araçlarından ve yörünge istasyonlarından bilimsel uzay belgelerini alan, işleyen ve saklayan herkesi onurlandırmak üzere kutlanan bir gündür.
Dünya Havacılık ve Uzay Bilimleri Günü, Uluslararası Havacılık Federasyonu'nun Kasım 1968'de düzenlenen 61. Genel Konferansı'nın protokolüne ve SSCB Havacılık Sporları Federasyonu'nun önerisi üzerine 30 Nisan 1969'da kabul edilen Uluslararası Havacılık Federasyonu Konseyi kararına göre ilk olarak tüm dünyada 12 Nisan'da kutlanmıştır.
7 Nisan 2011 tarihinde ise Rusya'nın girişimiyle, BM Genel Kurulu'ndaki özel bir genel oturumda, Sovyet Kozmonot Yuri Gagarin tarafından uzayın keşfinde atılan ilk adımın 50. yıl dönümü vesilesiyle 12 Nisan Uluslararası İnsanlı Uzay Uçuşu Günü olarak ilan edildi. Söz konusu bu karar 60'tan fazla BM üyesi ülke tarafından desteklenmişti.
'Yuri'nin Gecesi'
Söz konusu karar ilişkin BM Genel Kurulu, tüm insanlığın mirası olan uzayın barışçıl bir şekilde araştırılması ve kullanılmasının teşvik edilmesinde, bu faaliyetlerin kapsamının genişletilmesinde ve tüm ulusların buradan elde edilen faydalardan yararlanabilmesini sağlamaya yönelik çabaların sürdürülmesinde insanlığın ortak menfaatine olan derin inancını ifade etmişti.
12 Nisan'da, adını Yuri Gagarin'den alan 'Yuri'nin Gecesi' etkinliği 2001 yılından bu yana birçok ülkede düzenlenmektedir. Uzay Nesli Danışma Konseyi tarafından başlatılan bu girişim, 12 Nisan 1961'de gerçekleştirilen ilk insanlı uzay uçuşuna ve 12 Nisan 1981'de gerçekleştirilen ilk insanlı uzay mekiği uçuşuna adanmıştır.
"Yuri'nin Gecesi' adını taşıyan bu girişimin amacı 'kamuoyunun uzay araştırmalarına olan ilgisini arttırmak ve yeni nesillere uzayı keşfetmeleri için ilham vermek' olarak ifade ediliyor
Kozmonotlar Günü'nü kutlamak için Rusya'da her yıl yüzlerce etkinlik düzenlenmektedir. Bunlar ülkedeki planetaryumlarda ve uzay müzelerinde hem çevrimiçi hem de çevrimdışı olarak gerçekleştiriliyor. Ayrıca sokaklar da uzay sembolleriyle süslenerek uzay temalı sergiler, festivaller ve gösteriler düzenleniyor.
Yıllar içinde uzay bilimi ve teknolojisi, diğerlerinin yanı sıra iklim değişikliği, gıda güvenliği, küresel sağlık ve insani yardımla ilgili zorlukların aşılmasında da insanlığa yardımcı olmuştur. Uluslararası İnsan Uzay Uçuşu Günü kutlamaları, ortak insanlığın ve ortak zorlukları başarıyla ele almak için birlikte çalışma ihtiyacının bir hatırlatıcısıdır.
Gagarin'in bu yolculuğu Sovyet bilim ve teknolojisinin zaferini temsil etmekte eden bir hadise olmakla beraber uzay araştırmalarının ve insanlığın daha da gelişmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
'Yeni bir dönemi müjdeledi'
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Kozmonotlar Günü'nü kutladı. Özel bir video mesaj yayımlayan Lavrov, dünyanın gerçekten önemli bir tarihi kutladığını belirterek, "Yakın uzaya yapılan bu atılımın önemi küçümsenemez. Vostok uzay aracının fırlatılması uygarlığın asırlık tarihinde yeni bir dönemi müjdelemiştir. Büyük yurttaşımızın bu başarısı insanlığın ilerici gelişimine muazzam bir katkı sağlamış, halkımızın en karmaşık ve sorumluluk gerektiren görevleri etkin bir şekilde çözme yeteneğini teyit etmiştir" cümlelerini dile getirdi.
Dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insan için Yuri Gagarin'in kahramanlık ve özverinin bir örneği olarak hizmet etmeye devam ettiğini vurgulayan Lavrov, Gagarin'in bu insanlara en iddialı ve asil hedeflere ulaşmada her türlü engeli aşmaları için ilham verdiği vurguladı
'Beşikte sonsuza kadar yaşayamazsınız'
Roscosmos Başkanı Yuri Borisov, şirketin mühendis ve çalışanlarının Kozmonotlar Günü'nü kutlayarak insanlığın yakında uzayın derinliklerini ortaklaşa keşfedeceğini dile getirdi.
Borisov yayımladığı mesajda şu ifadelere yer verdi:
Sevgili dostlar, Kozmonotlar Günü'nüzü en içten dileklerimle kutluyorum. 63 yıl önce, yurttaşımız Yuri Alekseyeviç Gagarin o zamanlar keşfedilmemiş olan uzaya giden ilk kişi oldu ve insanlığa dünya atmosferinin ötesinde bir yol açtı. Bu 108 dakikalık uzay uçuş hem kozmonotu hem de bu uçuşu mümkün kılan tasarımcıları, mühendisleri, işçileri ölümsüzleştirdi. Binlerce insan büyük bir hedef için çalıştı ve bunu başardı.
Onca yıl sonra, teknoloji çok ilerlemiş olmasına rağmen, uzayın 'son derece zor, tehlikeli ve pahalı' olması nedeniyle hala dünyanın ötesine ilk adımların atıldığını belirten Borisov, "Başarıyı birlikte kutluyor ve zorlukların üstesinden birlikte geliyoruz. Hatalardan ders alıyor ve ilerliyoruz. Bugün aktif olarak yakın uzayı keşfediyoruz ancak yakında daha ileriye, dünyanın ötesine gitmemiz gerekecek. Ne de olsa büyük teorisyen Konstantin Eduardoviç Tsiolkovskiy yazdığı gibi, 'Beşikte sonsuza kadar yaşayamazsınız'" dedi
Borisov yayımladığı mesajı, "Bugün tüm yurttaşlarımı, roket ve uzay endüstrisinin tüm çalışanlarını yürekten kutluyorum. Sizlere sağlık, esenlik, yeni yaratıcı ve profesyonel muvaffakiyetler, barış ve refah diliyorum" cümleleriyle sonlandırdı.
'Ülkenin lider konumunu pekiştiren gerçek bir atılımdı'
Rusya Başbakanı Mihail Mişustin, Rusların Kozmonotlar Günü'nü kutladı ve Yuri Gagarin'in uçuşunun, ülkenin bilimsel ve teknolojik başarılarını dünyaya gösteren ve lider konumunu pekiştiren gerçek bir atılım olduğunu vurguladı.
Mişustin yayımladığı mesajda şu cümlelere yer verdi:
Değerli dostlarım, mesleki bayramınız olan Kozmonotlar Günü'nüzü kutluyorum. Yuri Gagarin'in muzaffer uçuşu ile tüm insanlık tarihinde yeni bir dönem başladı. Bu, ülkemizin bilimsel ve teknik başarılarını dünyaya gösteren ve lider konumunu pekiştiren gerçek bir atılımdı. Cesur kozmonotlarla, yetenekli tasarımcılarla, mühendislerle, araştırma enstitüleri çalışanlarıyla, seleflerinin başarılarını güçlendirmeye ve geliştirmeye devam eden, evreni incelemek ve keşfetmek için en cesur projeleri hayata geçiren herkesle gurur duyuyoruz.
Mişustin, Rus roket ve uzay endüstrisinin ulusal güvenliğin sağlanmasında önemli bir rol oynadığını ve ülkenin sosyo-ekonomik ve savunma potansiyelinin büyümesine katkıda bulunduğunu da sözlerine ekledi.