Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle başlayan tek kutuplu dünya düzeninde artık dengeler sarsılıyor. Rusya ve Çin’in hem ekonomik hem de askeri gelişimi ABD’nin başını çektiği “Atlantik” düzeninin etkisi azalıyor.
Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisine sahip ülkeleri Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin oluşturduğu BRICS yeni dünya düzeninde büyük önem taşıyor. Bu ülkeler yerel paralarla ticaretini de artırıyor. Rusya ve Çin bu konuda başı çekerken Brezilya ile Çin de doları baypas ederek ticaret ve finansal işlemleri doğrudan yürütmek için anlaşma vardıklarını açıklamıştı. Çin son dönemde Suudi Arabistan gibi birçok ülke ile yerel paralarla ticaretini artırarak dedolarizasyon süreci yürütüyor.
Türkiye de bu sürecin parçası olmak istediğine dair güçlü mesajlar veriyor. Rus gazının Türkiye'ye sevkiyatında ödemelerin yüzde 25'inin Rus rublesi olarak yapılması adımı da bu sürecin öncül adımlarından oldu.
TÜİK’in dış ticaret verileri de Türkiye’nin ruble ve yuan ile ticaretinde önemli bir artış olduğunu ortaya koyuyor.
Ruble ile ticarette kesintisiz artış
Verilere göre Türkiye 2020’de 28 milyon 835 bin dolar, 2021’de 68 milyon 428 bin dolar, 2022’de 218 milyon 737 bin dolar değerinde Rus rublesi ile ithalat yaptı. 2023’ün Ocak-Nisan döneminde ise ruble ile ithalatın değeri 198 milyon 846 bin dolar değerine ulaştı.
Türkiye’nin ihracatında da rublenin önemi artıyor. 2020’de 195 milyon 997 bin dolar, 2021’de 210 milyon 150 bin dolar, 2022’de 395 milyon 317 bin dolar, 2023’ün Ocak-Nisan döneminde ise 228 milyon 485 bin dolarlık ruble ile ihracat gerçekleştirildi.
Yuan ile ithalat yükselişte
Aynı şekilde yuan ile ticarette de kesintisiz bir artış gözleniyor. 2020’de 218 milyon 532 bin dolar, 2021’de 405 milyon 81 bin dolar, 2022’de 770 milyon 805 bin dolar, 2023’ün Ocak-Nisan döneminde 174 milyon 932 bin dolar değerinde Çin’in para birimi yuan karşılığında ithalat yapıldı.
Yuanın Türkiye’nin ihracatındaki payı düşük olsa da bu alanda da artış gözlendi. 2020’de 34 milyon 450 bin dolar, 2021’de 26 milyon 852 bin dolar, 2022’de 39 milyon 23 bin dolar, 2023’ün Ocak-Nisan döneminde de 17 milyon 502 bin dolar değerinde yuan karşılığı ihracat gerçekleştirildi.
Rusya-Çin ticareti rekor seviyelere ulaştı
Rusya ve Çin arasındaki ticaret hacmi de Batı’nın Moskova üzerinde uyguladığı sert yaptırımlara rağmen rekor seviyelere ulaşıyor. 2022’de Çin’in dünya genelindeki en çok ticaret yaptığı ülkeler arasında birinci sıraya yerleşen Rusya ile ticari ilişkiler karşılıklı büyüyor. Hem ithalat hem de ihracattaki büyüme 2023’ün ilk aylarındaki rakamlara da yansıdı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in iki ülke arasındaki ticaret hacmini 2024’te 200 milyon dolara ulaştırma hedefi daha erken de gerçekleşebilir.
Son 10 yılda yüzde 116 oranında artan ticaret rakamı 2022’de 190 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bunun 114 milyar doları Rusya’dan Çin’e, 76 milyar doları da Çin’den Rusya’ya ihracat oldu.
İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018’de 107 milyar dolar, 2019’da 110 milyar dolar, 2020’de 107 milyar dolar, 2021’de 147 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
Bu ticaretin de önemli bir kısmı yine yerel paralarla gerçekleştiriliyor. Rusya Merkez Bankası geçtiğimiz gün yaptığı açıklamada yuanının Rusya’nın ihracat ve ithalatındaki payının Nisan ayında sırasıyla yüzde 23 ve yüzde 31 arttığını belirtti.