ABD'de yılan hikayesine dönen Halkbank davasıyla ilgili yeni perde yarın açılıyor. ABD’nin İran’a tek taraflı dayattığı yaptırımları delmekle suçlanan Halkbank'ın -eski Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla'nın 28 ay tutuklu kalmasına da sahne olan- yargı süreci, Federal Yüksek Mahkeme'ye (SCOTUS) taşındı. Halkbank'ın diğer çok sayıda mahkemeden dönen temyiz talebi başvurusunu ekimde kabul eden Yüksek Mahkeme'deki ilk duruşma yarın.
Bölge mahkemesinin yetkisi meselesi
Yüksek Mahkeme, Halkbank'ın temyiz talebiyle ilgili kararını, Temsilciler Meclisi'nin yayımladığı genel ve kalıcı federal yasaların derlemesi Kod'un 18. başlık 3231. paragrafına göre ve Egemen Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası ışığında bölge mahkemelerinin yabancı egemenler ile onların araçlarına karşı cezai kovuşturmalar hakkında yargı yetkisini kullanıp kullanamayacağı üzerinden verecek.
Rıza Sarraf'ın yakalanmasıyla başladı
Amerikan yaptırımları altındaki İran'ın 'yaptırımları delerek enerji satışından elde ettiği yaklaşık 20 milyar doları aklamasında rol oynamak' suçlamasından Mart 2016'da ABD'ye girişte yakalanan Rıza Sarraf'ın verdiği ifadelerde suçladığı Halkbank, kendini sanık konumunda bulmuştu.
Eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla’nın Mart 2017'de tutuklandığı ABD'deki dava sürecinde ilk kez Eylül 2017'de Halkbank kurum olarak suçlandı.
ABD hükümetinin üst düzeyinden de suçlama
Hakan Atilla’nın yargılandığı davada, Kasım 2017'de tanık olarak ifade veren Rıza Sarraf, 'İran’a yönelik yaptırımları delmek için Halkbank’ı kullandıklarını' anlattı. Aralık 2017'de tanık olarak ifade veren eski CIA Direktör Yardımcısı ve eski Hazine Bakanlığı Müsteşarı David Cohen, Halkbank yetkilileriyle 2014’te Ankara'da ve İstanbul'da biraraya geldiğini belirterek, “Türkiye ile İran arasında yaptırımları delmeye yönelik ticarette asıl kullanılan banka Halkbank'tı” dedi.
ABD'de 14 aydır tutukluyken hakkındaki davada Mayıs 2018'de 32 ay hapse mahkum edilen Atilla, toplam 28 ay hapis yattıktan sonra tahliye olup Temmuz 2019'da Türkiye'ye döndü.
Suçlamalar neler?
Ekim 2019'da New York Güney Bölgesi Başsavcılığı, Halkbank aleyhine kara para aklama ve yaptırımları delmek dahil 6 farklı suçlamadan dava açtı. Rıza Sarraf davasıyla birleştirilen Halkbank davasında şu suçlamalara yer verildi: ''ABD'yi dolandırmak amacıyla komplo kurmak, Uluslararası Acil Ekonomik Güç Yasası'nı İran’a para transferleri yaparak ihlal etmek için komplo kurmak, ABD bankalarını dolandırmak, ABD bankacılık ve finans sistemini dolandırmak amacıyla komplo kurmak, kara para aklamak, kara para aklamak amacıyla komplo kurmak.''
Mayıs 2022'de ABD'li mevkidaşı Antony Blinken’la yaptıkları görüşme hakkında konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Görüşmede, bize göre tamamen siyasi motifli bir dava olan Halkbank davasını da gündeme getirdik” dedi.
Başsavcılık itirazına rağmen Halkbank'ın talebi kabul edildi
Temmuz 2022'de Halkbank’ın Yüksek Mahkeme'ye yaptığı temyiz başvurusuna itiraz eden Başsavcı Elizabeth B. Prelogar, Halkbank’ın temyiz talebinin reddini isterken, ABD’de de ticari faaliyetleri olan Halkbank’ın önceki mahkeme kararlarının da gösterdiği gibi Egemen Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası kapsamına girmediğini iddia ederek “Halkbank, ABD yasaları çerçevesinde federal mahkemelerde yargılanabilir” dedi.
Ekim 2022'de Halkbank’ın temyiz talebi başvurusu ve başsavcılığın itirazını değerlendirip karara varan Yüksek Mahkeme, Halkbank davasını mahkemede takvimine alıp duruşmalara başlama kararını açıkladı.
2023’te ABD’de takip edilecek en önemli dava
Kasım 2022'de temyiz avukatlarınca sunulan 47 sayfalık ana başvuru ve beş farklı ek dilekçede, Halkbank'ın ABD’de yargılanmasının 'uluslararası infiale ve uluslararası toplumda diplomatik bir kabusun yaşanmasına' yol açabileceği dile getirilerek Azerbaycan, Katar ve Pakistan'ın da Halkbank lehine görüşlerine yer verildi.
Bu ay ABD’nin hukuk alanında faaliyet gösteren en önemli yayın kuruluşlarından ‘Law and Crime’, Halkbank davasını, 2023’te ABD’de takip edilecek en önemli davalar arasında ilk sırada gösterdi.
Halkbank'ın avukatı 'SCOTUS efsanesi'
Yarın Halkbank’ı Yüksek Mahkeme’de savunacak Lisa Blatt, Williams & Connolly Hukuk Bürosu'nda Yüksek Mahkeme davaları ve temyiz uygulamasının başkanı olarak görev yapıyor. Yüksek Mahkeme'de açtığı 43 davanın 37'sinde müvekkilleri lehine karar çıkaran Blatt, Amerikan hukukuyla ilgili listelerde 'en etkili 100 avukattan biri', 'efsane SCOTUS avukatı' gibi nitelemelerle anılıyor.
SBK'nin duruşması da aynı gün
Bu arada Kasım 2022'de Yüksek Mahkeme'nin Halkbank’ın temyiz duruşmasının 17 Ocak 2023 tarihinde yapılacağını açıklaması sonrası, Aralık 2022'de Utah eyaletinin Salt Lake City kentinde Sezgin Baran Korkmaz’ın da sanık olarak yargılandığı Kingston kardeşler davasında da 17 Ocak'a duruşma tarihi verildi.