Hubble, yakın bir yıldız sisteminde kozmik çarpışmanın izlerini yakaladı
Abone ol
Hubble Uzay Teleskobu, Dünya'ya sadece 25 ışık yılı uzaklıktaki Fomalhaut yıldız sisteminde kritik bir keşfe imza attı. Yıllarca ‘gezegen adayı’ olarak izlenen gizemli bir parlak noktanın aslında devasa iki uzay kayasının şiddetli çarpışmasından kalan parlayan toz bulutu olduğu ortaya çıktı.
Keşif, 18 Aralık 2025’te Science dergisinde yayımlanan kapsamlı bir araştırmaya dayanıyor. Çalışmaya Kaliforniya Üniversitesi’nden Paul Kalas ile Northwestern Üniversitesi’nden Jason Wang liderlik etti. Ekip, Hubble’ın 20 yılı aşkın gözlem verilerini yeniden analiz etti.
Gizemli ‘gezegen’ nasıl kayboldu?
2008 yılında, Fomalhaut yıldızının çevresinde keşfedilen parlak nokta (Fomalhaut b), doğrudan görüntülenen ilk ötegezegen adaylarından biri olarak kayda geçmişti.
Ancak nesne, yıllar içinde giderek soluklaştı ve 2023’te tamamen gözden kayboldu.
Bunun yerine, aynı bölgede yeni bir parlak yapı (Fomalhaut cs2) ortaya çıktı.
Bilim insanları artık net konuşuyor: Bunlar bir gezegen değil, ‘gezegenimsiler' olarak adlandırılan asteroit benzeri dev kayaların çarpışmasıyla oluşan genişleyen toz bulutları.
Dev çarpışmanın ayrıntıları
Araştırmaya göre çarpışan gökcisimlerinin her biri yaklaşık 60 kilometre çapındaydı. Çarpışma sonucunda ortaya çıkan ince toz bulutu, yıldızdan gelen ışığı yansıtarak teleskoplarda gezegen benzeri parlak bir nokta gibi göründü. Ancak zamanla bu bulut genişledi, dağıldı ve sönükleşti.
Gezegen çarpışmasının ilerleyişini gösteren illüstrasyon. NASA/ESA
Neden önemli?
Bu olay, Güneş Sistemi dışındaki bir yıldız sisteminde doğrudan gözlemlenen ilk planetesimal çarpışması olarak kayıtlara geçti.
Gezegen oluşum süreçlerinin sanılandan çok daha kaotik olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları için önemli bir uyarı: Toz bulutları, gelecekteki ötegezegen gözlemlerinde gerçek gezegenlerle karıştırılabilir.
Teorik modellere göre bu tür büyük çarpışmalar yaklaşık 100 bin yılda bir gerçekleşmeli. Ancak Fomalhaut sisteminde 20 yıl içinde iki ayrı olayın gözlenmesi, sistemin son derece aktif ve dinamik olduğunu ortaya koyuyor.
Sırada James Webb var
Araştırmacılar, görev süresinin sonuna yaklaşan Hubble’ın ardından gözlemleri James Webb Uzay Teleskobu (JWST) ile sürdürecek. JWST, bu toz bulutlarının kimyasal bileşimini çok daha ayrıntılı inceleyebilecek.
Bu keşif, evrenin durgun değil, sürekli hareket halinde olduğunu bir kez daha gösteriyor. Fomalhaut sistemi, adeta bir ‘gezegen fabrikası’ gibi çalışıyor ve insanlık bu süreci Hubble sayesinde ön koltuktan izleme şansı buluyor.
