https://anlatilaninotesi.com.tr/20251121/kuresel-internet-kesintisi-merkezilesme-kesintileri-artiracak-1101179192.html
Küresel internet kesintisi: Merkezileşme kesintileri artıracak
Küresel internet kesintisi: Merkezileşme kesintileri artıracak
Sputnik Türkiye
Bu hafta yaşanan küresel internet kesintisi her sektörü etkiledi. Sorun saldırı değil iç hata çıktı. Bilişim uzmanları Sputnik Türkiye’ye “internetin pratikte birkaç dev şirkete bağlı” olduğunu söylerken “kesintiler artacak” uyarısında bulundu.
2025-11-21T12:25+0300
2025-11-21T12:25+0300
2025-11-21T18:42+0300
dünya
i̇nternet kesintisi
haberler
matrix
mastodon
sputnik türkiye
cloudflare
ddos saldırısı
https://cdn.img.anlatilaninotesi.com.tr/img/07e9/0b/15/1101179036_0:0:1600:900_1920x0_80_0_0_fda2b511dc2e204f267fc0b48bfca02f.jpg
Dünyanın en büyük internet altyapı sağlayıcılarından (küresel internetin 5'te 1'ine hizmet veriyor' Cloudflare kaynaklı X, ChatGPT dahil pek çok uygulamayı ve dolayısıyla bütün dünyayı etkileyen 18 Kasım’da yaşanan kesinti, ilk anda bir ‘hiper ölçekli DDoS saldırısı’ şüphesine yol açtı. Ancak sorun dış kaynaklı değildi. Cloudflare sistemindeki hatalı bir ‘özellik dosyası’ güncellemesi nedeniyle yazılım beklenmeyen bir formatla karşılaştı ve ‘acil hata modunu’ tetiklenerek bot engelleme katmanına bağlı siteler küresel olarak erişilemez hale geldi.Bilişim Hukukçusu Gökhan Ahi, yaşanan kesintinin aslında çok daha temel bir sorunu görünür kıldığını söylüyor.‘İnternet pratikte birkaç dev şirkete bağlı’Gökhan Ahi, 19 Kasım’daki Cloudflare kesintisinin, internetin yapısal zayıflığını yeniden hatırlattığını belirtiyor:Ahi’ye göre asıl kırılganlık burada ortaya çıkıyor: “Bir saldırı olmamasına rağmen tamamen şirket içi bir konfigürasyon hatası bile dünya genelinde eşzamanlı erişim sorunları yarattı. Bu yalnızca teknik bir mesele değil; hukuki düzenlemeleri, rekabeti ve kamu otoritelerini ilgilendiren sistemsel bir risk.”Ahi, şirketlerin tek sağlayıcıya bağımlı hale gelmesinin maliyet avantajı kadar bir tercih hatası olduğunu, alternatif altyapıların ve yedek senaryoların artık bir zorunluluk haline geldiğini vurguluyor. İnternetin omurgasını oluşturan bu tür şirketlere yönelik şeffaflık, düzenli denetim, olay raporlama yükümlülüğü ve uluslararası teknik standartların yeniden ele alınması gerektiğini belirtiyor.‘İnternetin merkezileşmesinin tipik sonucu’Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Faruk Çayır ise kesintiyi internetin giderek merkezileşmesinin tipik bir sonucu olarak değerlendiriyor. Ona göre yaşananlar, teknik bir güncelleme hatasının ötesinde bir tablo çiziyor:Cloudflare’ın CDN, DNS, DDoS koruma, yönlendirme optimizasyonu ve güvenlik duvarı gibi çok geniş bir paketi tek noktada topladığını belirten Çayır, “Tek bir şirketin kodundaki bir satır hata, dünya çapında iletişim akışını kesebiliyor” diyor.Alternatif Bilişim Derneği’ne göre internet kamusal bir altyapı olarak görülmeli. Çayır, mevcut yapının şirket oligopolüne dayandığını, demokratik denetime kapalı olduğunu ve kamusal yararı gözetmediğini vurguluyor. Bu merkezileşme; ifade özgürlüğü, erişim hakkı, ekonomik faaliyetlerin sürekliliği ve toplumsal güvenlik gibi temel alanları doğrudan etkiliyor.‘Bu kesintiler artacak’Çayır, "Mevcut eğilimler, yoğunlaşan tekelleşme, kritik servislerin aynı şirketlerde toplanması, devletlerin dahi bu şirketlere bağımlı hale gelmesi, kesinti riskinin önümüzdeki dönemde artacağını gösteriyor" diyor. Merkezileşmenin en büyük risk olduğunu söyleyen Çayır, “Merkezileşme = Kesinti riskinin küreselleşmesi” diyor.Alternatif Bilişim Derneği'nin önerileri arasında:‘Şirketlerin ticari kararlarına bağlı olmamalı’Çayır son olarak şunları söylüyor:“İnternet büyük şirketlerin ticari kararlarına bağlı olmamalı. Milyarlarca insanın iletişimi tek bir şirketin koduna bağlı olamaz. Dijital altyapı kamusal bir sorumluluk olarak görülmeli ve merkezi dev platformlar yerine dağıtık yapılar teşvik edilmeli.”
https://anlatilaninotesi.com.tr/20251118/internet-coktu-mu-pek-cok-siteye-erisim-saglanamiyor-1101092183.html
Sputnik Türkiye
feedback.tr@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Pınar Tarcan Solak
https://cdn.img.anlatilaninotesi.com.tr/img/07e9/0a/1c/1100546606_0:53:1202:1255_100x100_80_0_0_17ef7f60da3ef67c4e9ca01d9a418c96.jpg
Pınar Tarcan Solak
https://cdn.img.anlatilaninotesi.com.tr/img/07e9/0a/1c/1100546606_0:53:1202:1255_100x100_80_0_0_17ef7f60da3ef67c4e9ca01d9a418c96.jpg
SON HABERLER
tr_TR
Sputnik Türkiye
feedback.tr@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Türkiye
feedback.tr@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Pınar Tarcan Solak
https://cdn.img.anlatilaninotesi.com.tr/img/07e9/0a/1c/1100546606_0:53:1202:1255_100x100_80_0_0_17ef7f60da3ef67c4e9ca01d9a418c96.jpg
internet kesintisi, küresel kesinti, saldırı, cloudflare, bilişim, gökhan ahi, faruk çayır, alternatif bilişim derneği, haberler, internet haberleri, cloudflare haberleri, dünya haberleri
internet kesintisi, küresel kesinti, saldırı, cloudflare, bilişim, gökhan ahi, faruk çayır, alternatif bilişim derneği, haberler, internet haberleri, cloudflare haberleri, dünya haberleri
Küresel internet kesintisi: Merkezileşme kesintileri artıracak
12:25 21.11.2025 (güncellendi: 18:42 21.11.2025) Özel
Bu hafta yaşanan küresel internet kesintisi her sektörü etkiledi. Kaynak DDoS saldırısı değil iç hata çıktı. Bilişim Hukukçuları Sputnik Türkiye’ye yaptığı değerlendirmede “internetin pratikte birkaç dev şirkete bağlı” olduğunu söylerken “kesintiler artacak” uyarısında bulunuyor.
Dünyanın en büyük internet altyapı sağlayıcılarından (küresel internetin 5'te 1'ine hizmet veriyor' Cloudflare kaynaklı X, ChatGPT dahil pek çok uygulamayı ve dolayısıyla bütün dünyayı etkileyen 18 Kasım’da yaşanan kesinti, ilk anda bir ‘hiper ölçekli DDoS saldırısı’ şüphesine yol açtı. Ancak sorun dış kaynaklı değildi. Cloudflare sistemindeki hatalı bir ‘özellik dosyası’ güncellemesi nedeniyle yazılım beklenmeyen bir formatla karşılaştı ve ‘acil hata modunu’ tetiklenerek bot engelleme katmanına bağlı siteler küresel olarak erişilemez hale geldi.
Bilişim Hukukçusu Gökhan Ahi, yaşanan kesintinin aslında çok daha temel bir sorunu görünür kıldığını söylüyor.
‘İnternet pratikte birkaç dev şirkete bağlı’
Gökhan Ahi, 19 Kasım’daki Cloudflare kesintisinin, internetin yapısal zayıflığını yeniden hatırlattığını belirtiyor:
İnterneti teoride dağıtık bir sistem olarak tanımlıyoruz; ancak pratikte kritik ölçüde birkaç büyük altyapı sağlayıcısına bağlıyız. Cloudflare, milyonlarca sitenin trafiğini yöneten ve güvenlik filtrelerini işleten bir altyapı bekçisine dönüştü. Bunun nedeni sunduğu fiyat-performans dengesi. Kendi altyapısını kurmak yerine Cloudflare’e yönelen şirketlerin sayısı arttıkça, doğal bir merkezileşme oluştu.
Ahi’ye göre asıl kırılganlık burada ortaya çıkıyor: “Bir saldırı olmamasına rağmen tamamen şirket içi bir konfigürasyon hatası bile dünya genelinde eşzamanlı erişim sorunları yarattı. Bu yalnızca teknik bir mesele değil; hukuki düzenlemeleri, rekabeti ve kamu otoritelerini ilgilendiren sistemsel bir risk.”
Ahi, şirketlerin tek sağlayıcıya bağımlı hale gelmesinin maliyet avantajı kadar bir tercih hatası olduğunu, alternatif altyapıların ve yedek senaryoların artık bir zorunluluk haline geldiğini vurguluyor. İnternetin omurgasını oluşturan bu tür şirketlere yönelik şeffaflık, düzenli denetim, olay raporlama yükümlülüğü ve uluslararası teknik standartların yeniden ele alınması gerektiğini belirtiyor.
‘İnternetin merkezileşmesinin tipik sonucu’
Alternatif Bilişim Derneği Başkanı Faruk Çayır ise kesintiyi internetin giderek merkezileşmesinin tipik bir sonucu olarak değerlendiriyor. Ona göre yaşananlar, teknik bir güncelleme hatasının ötesinde bir tablo çiziyor:
Cloudflare’deki son küresel kesinti, dijital dünyanın birkaç büyük şirket etrafında nasıl toplandığını ve bunun neden yapısal bir kırılganlık yarattığını bir kez daha gösterdi.
Cloudflare’ın CDN, DNS, DDoS koruma, yönlendirme optimizasyonu ve güvenlik duvarı gibi çok geniş bir paketi tek noktada topladığını belirten Çayır, “Tek bir şirketin kodundaki bir satır hata, dünya çapında iletişim akışını kesebiliyor” diyor.
Alternatif Bilişim Derneği’ne göre internet kamusal bir altyapı olarak görülmeli. Çayır, mevcut yapının şirket oligopolüne dayandığını, demokratik denetime kapalı olduğunu ve kamusal yararı gözetmediğini vurguluyor. Bu merkezileşme; ifade özgürlüğü, erişim hakkı, ekonomik faaliyetlerin sürekliliği ve toplumsal güvenlik gibi temel alanları doğrudan etkiliyor.
Çayır, "Mevcut eğilimler, yoğunlaşan tekelleşme, kritik servislerin aynı şirketlerde toplanması, devletlerin dahi bu şirketlere bağımlı hale gelmesi, kesinti riskinin önümüzdeki dönemde artacağını gösteriyor" diyor.
Merkezileşmenin en büyük risk olduğunu söyleyen Çayır, “Merkezileşme = Kesinti riskinin küreselleşmesi” diyor.
Alternatif Bilişim Derneği'nin önerileri arasında:
Dağıtık ve federatif internet hizmetleri (Mastodon, Matrix, bağımsız DNS çözümleri)
Açık standartlara ve özgür yazılıma dayalı altyapılar
Kritik dijital hizmetlerin kamusal veya kooperatif modellerle işletilmesi
Ülkelerin kendi kamusal internet altyapılarını güçlendirmesi
Kullanıcıların ve kurumların altyapı okuryazarlığının artırılması yer alıyor.
‘Şirketlerin ticari kararlarına bağlı olmamalı’
Çayır son olarak şunları söylüyor:
“İnternet büyük şirketlerin ticari kararlarına bağlı olmamalı. Milyarlarca insanın iletişimi tek bir şirketin koduna bağlı olamaz. Dijital altyapı kamusal bir sorumluluk olarak görülmeli ve merkezi dev platformlar yerine dağıtık yapılar teşvik edilmeli.”
