Uzmanı sıcak havayla birlikte gelen yangın tehlikesine karşı uyarıyor: Yangın girdabı nedir, nasıl oluşur?
© Fotoğraf : Bu fotoğraf yapay zeka ile oluşturulmuştur
Abone ol
Özel
Türkiye’yi etkisi altına alan orman yangınları, doğada nadir görülen yangın girdabı gibi tehlikeli olayları da gündeme taşıdı. Sakarya yangınında ortaya çıkan bu yangın girdabı alevlerin yayılmasını hızlandırıp yeni yangınlara yol açabiliyor. Dr. Suat Keten yangınla mücadelede önleyici tedbirlerin artırılması, gerektiğini vurguluyor.
Bu yaz Türkiye’yi adeta saran orman yangınları sadece ağaçları değil, doğanın dengelerini ve insanların güvenliğini de tehdit ediyor. Art arda gelen yangın haberlerinin ardından en son Sakarya ile Bilecik sınırında çıkan orman yangını hem büyüklüğüyle hem de doğada ortaya çıkardığı sıra dışı bir fenomenle gündeme geldi; yangın girdabı. Alevlerin dönerek yükseldiği, adeta bir ateş kasırgasını andıran bu doğa olayı yalnızca etkileyici görüntüler sunmakla kalmıyor; aynı zamanda yangının hızla yayılmasına, yeni yangınların başlamasına da yol açabiliyor. Peki bu korkutucu doğa olayı tam olarak ne anlama geliyor? Yangınla mücadelede hangi önlemler öncelikli olmalı? Türkiye’nin yangın stratejisinde eksik olan noktalar neler?
‘Yangın girdabı kaynaktaki enerjiyi bir baca olarak yukarıya taşır’
Dr. Suat Keten, yangın girdabının nasıl oluşumunu şu şekilde anlattı:
“Hava akımlarının oluşturduğu, yanan ve ısınan havanın yukarı doğru çıkarken ters yönlerden gelen rüzgarın etkisi ve yükselen sıcak havanın etkisi ile dönme hareketi başlar, bu dönme hareketi büyüyerek alttan gelen alev kaynağı, karşılıklı yandan gelen hava akımlarıyla bu döngü büyür ve aldığı enerji ile oluşabilecek en üst seviyeye kadar çıkar. Bunu bir koni gibi düşünürsek altı dar, yukarıya doğru genişleyen bir baca oluşturur ve alttaki yanan kaynaktaki enerjiyi bir baca olarak yukarıya taşır, bunu oluşan yangın girdabı ana rüzgarın etkisi ile rüzgarın gittiği yöne doğru sürüklenerek dipte bulunan yanıcı maddeyi yakarak ve bu dönüm hareketi ile beraber büyüyerek ileri gider. En üste oluşan girdap çemberinin büyüklüğü dağılarak çevresindeki yanmamış bölgelerinde yanmasına sebebiyet verir ve yanan küçük partikülleri bu girdap sayesinde uzaklara kadar taşır ve yeni yangınlara sebebiyet verir. Rüzgar hızı ile artan girdap taşıdığı enerjiyi hızlı bir şekilde bulunduğu alana yayarak yeni yangın oluşumlarına sebebiyet verir. yanıcı madde ile yakıcı enerjinin birleşimi ile oluşan yangın olayının çıktısı enerji ve dumandır ve ikisi beraber girdabın oluşumunu sağlar.”
‘Yangını yanmayan alana iletir ve yangın başlangıcı oluşur’
Dr. Suat Keten, yangın girdabının yeni yangınları tetikleyebileceğini söyledi:
“Yangın girdabı aldığı enerjiyi ve yanan partikülleri ana rüzgar yönünde veya yangının oluşturduğu rüzgar yönünde en az 300-400 metre civarında olup yangın girdabının gücüne bağlı daha uzaklara bünyesinde barındırdığı enerji ve yanan partikülleri yanmayan alanlara taşıyarak yeni bir yangının oluşumunu sağlar. Bunun haricinde ısınan hava kütlesi yükselirken bünyesinde bulundurduğu enerji ve yanan partiküller rüzgarı arkasına alarak rüzgar yönüne doğru taşır, burada radyasyon, konveksiyon, kondüksiyon ve adveksiyon aracılığıyla yangını yanmayan alana iletirler ve yangın başlangıcı oluşur.”
Yangın riskine karşı ne önlemler alınır?
Dr. Suat Keten, yangın riskine karşı alınması gereken önlemleri şu şekilde sıraladı:
Yangın Öncesi:
Orman bakımı yapılmalı
Yol kenarları düzenli olarak bakımdan geçirilmeli
Makine ve tesisatların eksiklikleri tamamlanmalı
Haberleşme ve gözetleme kuleleri bakıma alınmalı, gerekiyorsa yeniden kurulmalı
Eğitim kısmı:
Yangında görev alacak personel, kendi branşlarına göre eğitim almalı.
Ekipmanları ve tesisatları eksiksiz hale getirilmeli.
Yangın bölgelerindeki köy ve yerleşim alanlarında yaşayanlar, teknik elemanlarca yangına karşı bilinçlendirilmeli ve neler yapmaları gerektiği öğretilmeli.
Yangın Anı:
İlk müdahale hızını artırmak için hava gözetleme sistemleri (İHA) kullanılmalı
Yersel gözetleme için seyyar kameralar, yangını görebilecek stratejik noktalara yerleştirilmeli
Haberleşmenin kesintisiz sağlanması için gerekirse seyyar role sistemleri kurulmalı
Daha önceden hazırlanmış yangın eylem planları ve risk haritalarına göre hareket edilmeli
Alevli yangın söndükten sonra içeride kalan enerjiyi yok etmek için soğutma çalışmaları yapılmalı
Yangın Sonrası:
Yangın alanında ağaçlandırma çalışmaları için hazırlıklar başlatılır.
Alan tel örgüyle çevrilir, güvenlik sağlanır
Yetkili kişiler tarafından bölge takibe alınır
