Siyaset Bilimci Yücel: BRICS çok kutuplu ekonomik ortamın inşacısıdır
13:36 07.07.2025 (güncellendi: 13:44 07.07.2025)
© Sputnik / Kirill Zykov
/ Abone ol
Özel
BRICS Liderler Zirvesi Brezilya’da gerçekleşti. 126 maddeden oluşan sonuç bildirisinde çok kutuplu dünyanın ekonomik sistemin kurulmasına yönelik mesajlar verildi. Zirveyi değerlendiren Siyaset Bilimci Umur Tugay Yücel batı dışı dünyanın hak ettiği yeri alması için bir baskı oluşturulduğuna vurgu yaptı.
17. BRICS Liderler Zirvesi, Dönem Başkanı Brezilya’nın ev sahipliğinde düzenlendi. Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika’nın kurucuları arasında yer aldığı BRICS’in bu toplantısına ekonomiye ilişkin önemli değerlendirmelere yer verildi. 126 maddeli sonuç bildirisinde, ABD tarifelerinin küresel ticaret sistemini bozmasına vurgu yapıldı. Bildiride Ukrayna’da ihtilafın çözümüne yönelik devam eden çabaların barışçıl bir anlaşmayla sonuçlanacağına olan umudu dile getirildi.
BRICS liderleri bildirgede Rusya’nın Kursk, Bryansk ve Voronej bölgelerindeki köprülere ve demiyollarına yönelik saldırıları kınadı. BRICS liderleri, İsrail’in Suriye topraklarından askerlerini derhal çekmesi çağrısında bulunarak, Ayrıca bu ülkenin bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne olan bağlılıklarını da yineledi. BRICS liderleri, Gazze Şeridi’nin işgal altındaki Filistin topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğunu vurguladı.
Zirvede kabul edilen sonuç bildirgesine göre, BRICS liderleri uzayda silahlanma yarışına karşı çıkıyor ve buna uygun bir belgenin kabul edilmesini öneriyor. Liderler aynı zamanda nükleer çatışma risklerinin artmasından endişe duyduklarını ifade ederek, bu tür silahların kontrol altına alınması gerektiğini savundu.
Lavrov’dan küresel ekonomi uyarısı
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 17. BRICS Zirvesi’nin ‘Çok taraflı dünya düzeninin güçlendirilmesi, finansal ve ekonomik konular ve yapay zeka’ konulu oturumunda konuştu.
Batılı ülkelerin baskın rol oynadığı geleneksel küreselleşme modelinin artık geçmişte kaldığını dile getiren Lavrov, son yıllarda yaşanan gelişmelerin etkisiyle dünya çoğunluğunun Batı’dan bağımsız kalkınma mekanizmaları oluşturmaya yöneldiğini belirtti.
Fidan’dan çok kutupluluk vurgusu
Türkiye’yi zirvede Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil etti. Fidan zirve kapsamında “Çok Taraflılığın Güçlendirilmesi, Ekonomik ve Mali Meseleler ile Yapay Zeka” oturumuna katılarak konuşma yaptı.
Fidan kurallara dayalı ve öngörülebilir bir uluslararası ticaret sistemiyle güvence altına alınması gerektiğini vurgulayarak, “Dünya çok kutupluluğa yönelirken, yapay zekanın küresel yönetişimi kritik bir öncelik haline gelmektedir. Yapay zekanın yeni bir tahakküm aracına dönüşmemesi için gerekli tedbirlerin alınması şarttır.” şeklinde konuştu.
‘BRICS alternatif oluyor’
Zirvede yapılan açıklamaları ve zirvenin sonuç bildirgesini değerlendiren Siyaset Bilimci Umur Tugay Yücel şunları vurguladı:
“Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un 17. BRICS Zirvesinde yaptığı açıklamalara baktığımızda temel mesajın küresel ekonomik mimarinin değişmesi ve reforme edilmesi üzerinedir. Başta ABD olmak üzere G7 ve Batılı ülkelerin artan borç seviyeleri ile üretme güçlerinin azalması, tüketim odaklı ülkelere dönüşmeleri ve sadece dünya nüfusunun yüzde 10-15'ini temsil etmeleri bu düzenin sürdürülemeyeceğini göstermektedir. Özellikle Rusya'nın Batılı yaptırımlara maruz kalması, Batılıların Rusya'nın döviz rezervlerine el koyması her alanda Küresel Güney ve Batı dışı dünya için oldukça büyük tehlikelere gebedir. Bu yüzden Lavrov'un da dediği gibi Batıdan bağımsız kalkınma ve finans mekanizmalarının oluşturulması önceliklidir. Sonuçta BRICS ülkelerinin son 25 yılda dünya nüfusu ve ekonomisindeki ağırlığını görmemek yada inkar etmek oldukça sorunludur. Bu yüzden BRICS, batı dışındaki en güçlü ekonomik ve siyasi aktör olarak çok kutuplu ekonomik ortamın inşacısıdır. Tek taraflı yaptırımlar, gümrük tarifeleri ve doların bir silah olarak kullanılması da alternatif yeni sistemlerin inşa edilmesi ve alternatif sistemlere ilgiyi artırmaktadır. Amerikan dolarına olan güven sarsılırken Batı merkezli ekonomik mimari de sadece Batı hegemonyası için dayatılmaktadır. Aslında Lavrov'da herhangi bir ülkeyi hedef göstermek yerine ABD merkezli Batılı ekonomik sistemi eleştirmektedir. Bu eleştiriyi yaparken de dünyaya BRICS alternatifini ortaya koymaktadır. Bunu da Rusya'nın dış ticaret hacminde BRICS ülkelerinin payının her geçen gün arttığını söyleyerek ortaya koyuyor. BRICS hem küresel ekonominin lokomotifi hem de BRICS ülkeleri için bir kaynak olarak görülmektedir. Ayrıca, Lavrov her ne kadar Batı merkezli de olsa DTÖ gibi yapılara karşıtlık değil ama çalışmayan veya çalıştırılmayan bir mekanizma olduğu eleştirilerini getiriyor. İşte bu yüzden bu Batılı ekonomik kurumlarda bir reform zorunluluktur.”
‘Trump’un tepkisi BRICS’ın başarısı’
BRICS zirvesinden sonran ABD Başkanı Donald Trump, "BRICS'in Amerika karşıtı politikalarına" destek veren ülkelere ek yüzde 10 gümrük vergisi uygulayacağını duyurmasını da hatırlatan Yücel sözlerini şöyle sürdürdü:
“Rusya Devlet Başkanlığı Yabancı Ülkelerle Yatırım ve Ekonomik İşbirliği Özel Temsilcisi ve Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) Başkanı Kirill Dmitriyev'in açıklamaları da Lavrov'u tamamlamaktadır. Küresel Güney'in ekonomik olarak dünyada ağırlık kazandığını bu durumunda BRICS'in gücünü gösteren önemli bir faktör olduğunun altı çizilmektedir. Bu ağırlık küresek ekonomik terazide batı dışı dünyanın hak ettiği yeri alması için bir baskı oluşturuyor. İster istemez BRICS'in potansiyeli ve kapasitesi ABD ve Batılıları sınırlamaktadır. Trump'ın BRICS için tehditleri gelmeye başladı bile. Bu durum aslında BRICS'in önlenemez yükselişini ve BRICS Zirvesinin başarısını ortaya koymaktadır.”
