Su krizi ve kuraklık tehlikesi büyüyor: Ankara’nın ne kadar suyu kaldı? Ne yapılmalı?
© AA / Harun Özalp
Abone ol
Özel
Ankara ve Bursa başta olmak üzere birçok kentte barajlardaki su seviyesi kritik seviyelere geriledi. İki yıl üst üste yaşanan kuraklık, plansız su kullanımı ve düzensizleşen yağış rejimi kentlerin su güvenliğini tehdit ediyor. Peki su krizinin temel nedeni ne? Nasıl önlem alınmalı? Bizler ne yapmalıyız?
Türkiye’de yağış rejimi her geçen yıl daha da düzensizleşiyor, iklim krizinin en somut etkilerinden biri olarak karşımıza çıkan su sorunu ise artık kapıda değil, evin içinde. Geçtiğimiz haftalarda Ankara’nın 180 günlük, ve Bursa’nın 84 günlük suyu kaldığı açıklanmıştı. Görüyoruz ki büyük kentler, art arda yaşanan kurak yıllar ve barajlara düşen yetersiz yağış nedeniyle kritik seviyelere ulaşan su rezervleriyle alarm veriyor. Peki, barajlardaki su seviyesi neden bu kadar düştü? Kentler su krizine nasıl hazırlanmalı? Kullanıcılar olarak biz ne yapmalıyız? Su Politikaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Yıldız, Sputnik’e özel su seviyelerindeki düşüşün nedenlerini, su kullanımındaki yanlışları ve alınması gereken acil önlemleri anlatıyor.
Barajlardaki su seviyesinin kritik seviyelere ulaşmasının temel nedeni ne?
Su Politikaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Yıldız, barajlardaki su seviyesinin kritik seviyeye gelinmesinin temel nedenlerini şöyle anlattı:
“Ankara ili yağış rejimine ve toplam nüfusuna bağlı olarak kişi başına yağışın en düşük olduğu illerimizden biridir. Bu yağışlar son dönemde daha da düzensizleşmiştir. Ankara’daki barajların su havzaları bu su yılının başından bu yana çok az yağış almış, bu da barajlardaki ortalama doluluk oranlarını kritik seviyeye düşürmüştür. Yağışlardaki değişkenlik ve artan bölgesel kuraklık eğilimi birçok kentimizde su güvenliğini tehdit etmektedir. Ankara’da olduğu gibi Bursa’da da kurak geçen iki yıl ve suyun verimli kullanılmaması her iki kentin su güvenliğini riske sokmuştur. Bursa kentimizin barajları da 2025 yılına çok düşük su seviyeleri ile girdiler. Daha sonra gelen yağışlar da ancak buraya kadar yeterli oldu.”
“Ankara ili yağış rejimine ve toplam nüfusuna bağlı olarak kişi başına yağışın en düşük olduğu illerimizden biridir. Bu yağışlar son dönemde daha da düzensizleşmiştir. Ankara’daki barajların su havzaları bu su yılının başından bu yana çok az yağış almış, bu da barajlardaki ortalama doluluk oranlarını kritik seviyeye düşürmüştür. Yağışlardaki değişkenlik ve artan bölgesel kuraklık eğilimi birçok kentimizde su güvenliğini tehdit etmektedir. Ankara’da olduğu gibi Bursa’da da kurak geçen iki yıl ve suyun verimli kullanılmaması her iki kentin su güvenliğini riske sokmuştur. Bursa kentimizin barajları da 2025 yılına çok düşük su seviyeleri ile girdiler. Daha sonra gelen yağışlar da ancak buraya kadar yeterli oldu.”
‘Ankara’da barajlara hiç su gelmemesi durumunda 5 aylık suyu bulunmakta’
Yıldız, barajlardaki su yetersizliğinin sebebini küresel ısınmaya bağlı olarak yağış miktarının yetersiz olduğunu söyledi:
“Ankara Ekim 2024’te başlayan yeni su yılına barajlarında yetersiz su miktarları ile girmiştir. 2025 yılı da meteorolojik olarak kurak geçince barajlardaki doluluk oranları azalmaya devam etmiştir. Temmuz ayı başı itibariyle Ankara Barajlarındaki aktif kullanılabilir su miktarı yaklaşık yüzde 62 azalmıştır. Bunun en temel sebepleri iki yıl üst üste gelen kuraklık ve suyun plansız ve amaç dışı aşırı kullanımı olarak sıralanabilir.”
“Ankara’da barajların ortalama aktif doluluk oranı yüzde 14 civarında olup barajlara hiç su gelmemesi durumunda 5 aylık su rezervi bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde sonbaharın meteorolojik olarak kurak geçmesi durumunda Ankara’nın miktar olarak değil ama su kalitesi ve yüksek enerji maliyeti olarak sorun yaşaması durumu ortaya çıkacaktır.”
En acil alınması gereken tedbirler neler?
Su Politikaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Yıldız, kurak dönemin su güvenliğini riske attığının altını çiziyor ve acil alınması gereken tedbirleri şöyle sıralıyor:
“Ankara 2 yıl üst üste gelen kurak dönemi kaldıramıyor ve su güvenliği riske giriyor. Bu nedenle Ankara’da ve diğer illerde yoksulların insani su kullanım hakkını koruyarak su’da talep yönetimine geçilmelidir.”
📌Su kullanımı denetlenmeli
📌Abonelerle etkin bir iletişim stratejisi içinde su kullanımında tasarruf edilmesi sağlanmalı
📌Birinci kademedeki su kullanım bedelinde yapılan yüzde 10 azaltım oranı yüzde 25’e indirilmeli
📌Kurak dönemlerde ortaya çıkacak riski yönetmek için tedbirler yağışlı dönemlerden itibaren alınmalı ve su kullanım alışkanlıkları değiştirilmeli
📌Su yönetimi için havza su yönetimi eylem planlarında belirtilen orta ve uzun vadeli tedbirler havza ölçeğinde hızla uygulamaya konulmalı
📌Yasal ve kurumsal eksiklikler hızla tamamlanmalı
Su kullanım alışkanlıkları nasıl dönüştürülür?
📌En etkin tedbir bu dönemi atlatabilmek için abonelerin etkili bir su tasarrufu yapmaları
📌Kuraklık Eylem Planındaki adımları uygulamaya koyulmalı
📌Bunun için pilot bölgeler seçilip evsel kullanımı azaltacak aparatlarla bir proje uygulamaya konulabilir
📌Kademeli faturalarda yapılacak fiyat ayarlaması yapılabilir
© İHA-AW220398
‘Su kullanımında mevcut düşünce kalıpları değiştirilmeli’
Yıldız, su yönetimi konusunda kullanıcıların mevcut düşünce kalıplarının değiştirilmesi gerektiğini söyledi:
“Öncelikle su yönetimi ve su kullanıcılarının mevcut düşünce kalıplarını değiştirmeleri gerekiyor. Suyun artık kısıtlı bir kaynak olduğunun ve çok iyi yönetilip çok verimli kullanılması gerektiği bilincinin yaygınlaştırılması gerekli Ayrıca Türkiye’nin suyu bölgeler arasında eşitsiz dağılan, su gerilimi yaşayan ve iklim değişikliği etkisi altında bir ülke olduğu sürekli olarak anlatılmalıdır.”
“Bu konudaki eğitimler olabildiğince erken yaşta başlatılmalı ve suyun en etkin şekilde korunmasının ve verimli kullanımının artık bir tercih değil zorunluluk haline geldiği anlatılmalıdır. Bu konudaki politikaların en büyük eksikliği kurak dönemlerde artarak sürmesi ve yağışlı dönem geldiğinde etkisini ve sürekliliğini yitiriyor olmasıdır. Bu nedenle vatandaşın su konusunda bilgisini değil su bilincini arttırmaya yönelik sürekli ve etkili bir plan-program tüm kurumlarca uygulanmalıdır. Bu konuda geçen yıl ülke genelinde başlatılan Su Verimliliği Seferberliği programı eksiksiz bir şekilde uygulamaya geçirilmelidir.”
‘İklim krizi öncelikle bir su krizidir’
Su Politikaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dursun Yıldız, iklim krizinin aslında bir su krizi olduğunu aktardı:
“İklim krizi aslında ve öncelikle bir su krizidir. İklim değişikliğinin öncelikli etkisi genellikle su güvenliğinin azalması şeklinde ve hızla ortaya çıkar. Yağış azalır, sıcaklık ve buharlaşma artar, barajlar boşalır, toprak kurur, sulama azalır, hidroenerji üretimi düşer, çevresel su temini ortadan kalkar ve su krizi etkileri ortaya çıkar. Bu durum suyun miktar ve kalite olarak güvenliğini hızla azaltır. Bu etkiler önlem alınmazsa ekonomik ve çevresel olduğu kadar sosyal sorunlara da neden olur. İklim krizinin su güvenliğine etkisi sektörel olarak çok yaygın ve etkili olur. Bu nedenle iklim değişikliğine uyum için bu etki altında su güvenliğini sağlayacak politikaların oluşturulması ve uygulanması önem ve öncelik taşır.”
