Yeni dönem başladı: Kira zammı neye göre yapılacak? Ev sahibi kiracıyı tahliye edebilir mi?
08:12 02.07.2024 (güncellendi: 08:17 02.07.2024)
© AA
Abone ol
Fahiş kira artışlarını önlemek amacıyla uygulanan yüzde 25 zam sınırı, 1 Temmuz itibarıyla sona erdi. Bu düzenlemenin kalkmasıyla birlikte, kira artışlarının nasıl belirleneceği ve ev sahiplerinin yasal çerçevenin üzerinde zam yapıp yapamayacağı merak konusu oldu. Peki, Kira zammı neye göre yapılacak, ev sahibi kiracıyı tahliye edebilir mi?
1 Temmuz 2024 itibarıyla sona eren yüzde 25 zam sınırının ardından, kira artışları Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) son 12 aylık ortalaması üzerinden yapılacak. Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, “Kira kontratlarında artış maddesi bulunmuyorsa, 2 Temmuz 2024'ten sonra yenilenen kira kontratlarında kira artışları TÜFE’nin son 12 aylık ortalaması üzerinden yapılacak. TÜFE verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her ayın başında açıklanır” dedi ve ekledi:
Yeni dönemde kira artış oranı ne olacak?
Aslında yüzde 25 sınırlaması ile kira artışının enflasyonun altında kalması nedeniyle mal sahipleri ve kiracılar arasında anlaşmazlıklar olmuştu. Birçoğu davaya dönerken arabulucuya gidenler de olmuştu. Bir kısmı çeşitli oranlarda zam yaparak anlaşmaya çalışırken bir kısım dava yoluna gitti. Davalarda tahliye kararı çıktığı gibi yeni kira tespitine yönelik kararlar da çıktı. 5 yıl ve üzeri sözleşme süresi bulunan kiracı ve mal sahibi tarafında kira tespit davaları söz konusu oldu. Bu süreyi aşanlar için doğrudan tahliyeye ilişkin davalar oldu. Arabuluculuk sistemi ile nispeten bazı anlaşmalar sağlansa da anlaşma sağlanamayan durumlarda dava süreçleri devam etti. Sulh hukuk mahkemelerinde davalar önemli bir yer kaplamaya devam ediyor.
Ev sahipleri TÜFE’nin üzerinde zam yapabilir mi?
Ev sahipleri, TÜFE ortalamasının üzerinde bir zam talep edemezler. Milliyet'in haberine göre Özelmacıklı, “Hukuken böyle bir hakları yok. Kira artışı yılda bir kez yapılabilir ve TÜFE’nin üzerinde zam istenemez” dedi. Ancak, kiracı ve ev sahibi arasında karşılıklı anlaşma ile farklı bir zam oranı belirlenebilir.
Yeni̇ dönem ki̇ra artış oranı 3 Temmuz’da mi belli̇ olacak?
12 aylık TÜFE ortalaması mayıs ayında yüzde 62.51 olarak çıkmıştı. Haziran ayı verisi 3 Temmuz tarihinde açıklanacak. Artışlar bir önceki ayın TÜFE ortalaması üzerinden yapılıyor. Yeni dönemde kira kontratlarında ayrıca daha düşük bir rakam yazmıyorsa üst sınır artık TÜFE’nin son 12 aylık ortalaması şekli ile yapılacaktır. Eğer sözleşmedeki kira kontratı yenileme tarihi 1 Temmuz ise yüzde 25 üzerinden zam uygulanacak. Diyelim ki kontrat 5 Temmuz’da yapıldı. O zaman temmuz ayına kadar son 12 aylık TÜFE’nin ortalaması şekli ile uygulanacak. O da bu ayın 3’ünde açıklanacak olan TÜFE oranıdır.
Ki̇rada örnek hesap: 20 bi̇n tl ki̇rası olan TÜFE’ye göre ne ödüyor?
20 bin TL kirası olan bir kişinin yüzde 25 zam sınırı kapsamında kirası 25 bin TL olacak iken, mayıs ayı Tüketici Fiyat Endeksi’nin 12 aylık ortalaması üzerinden hesaplandığında kira bedeli yüzde 62,51 oranında artırıldığında 32 bin 502 TL olacaktır. Yani 12.502 TL kira artışı yaşanmış olur. Haziran ayı TÜFE verisinin açıklanmasıyla birlikte temmuz ayı kira artış oranı belli olacaktır.
Ev sahi̇pleri̇ TÜFE ortalamasının üzeri̇nde zam i̇steyebi̇li̇r mi̇?
Ev sahipleri geçmiş dönemde yüzde 25 uygulamasını gerekçe göstererek TÜFE’nin üzerinde bir zam talep edemez. Hukuken böyle bir hakları yok. Diyelim ki 1 Nisan’da kira yenileme dönemi oldu. Kiracı yüzde 25 artış yaptı. Mal sahibi 1 Temmuz sonrası ek zam talep edemez. Kira artışı yılda 1 kez uygulanabilir. O nedenle 12 aylık TÜFE ortalaması üzerinde zam istenemez. Ancak şu durumla karşılaşabiliyoruz: Yüzde 25 zam sınırlaması nedeniyle kirası düşük kalan yerlerde bazı mal sahipleri kiracılarından daha yüksek oranda kira talep edebiliyorlar. Hukuki olarak olmasa da kiracı ile mal sahibi anlaşarak bu oranın üzerinde zam yapabilir. 5 yılı geçen bir kiracıyla kira tespit davası açılabiliyor ya da 5 yıllık sınıra bakmaksızın sabit oranın belirlendiği durumlarda taraflar arasında mağduriyetin giderilmesi amacıyla uyarlama davaları da açılabiliyor.
Ev sahi̇bi̇ ki̇ra zammını düşük bularak ki̇racıyı evden çıkarabi̇li̇r mi̇?
Ev sahiplerinin kiracıyı tahliye etme isteğinin birden fazla nedeni olabilir. Ancak mal sahiplerinin sadece TÜFE ortalamasını düşük bularak kiracıyı evden çıkarma hakkı yok. Kiracıların evden çıkarılmasıyla ilgili acil tahliye ihtiyacı, kiracının kiralama süreci çerçevesinde kira kontratına aykırı davranması gibi yasal bazı maddeler çerçevesinde tahliyeler istenebilir. Tahliye taahhütnamesi verilmesi, binanın kentsel dönüşüme girmesi gibi hukuki dayanağı olan durumlarda tahliye istenebilir.
Kiracı ve Ev Sahibi Sabit Zam Belirleyebilir mi?
Kiracı ve ev sahibi, karşılıklı anlaşarak sabit bir zam oranı belirleyebilirler. Özelmacıklı, "Diyelim ki yüzde 50 oranında belirlenmiş olsun TÜFE yüzde 60 çıksa bile aralarında belirledikleri yüzde 50 oranı geçerlidir. Kira kontratında ne yazıldığı önemlidir. ‘Kira kontratı TÜFE ortalamasına göre yapılacaktır’ deniliyorsa bu zaten TÜFE oranında yapılır. Belli bir sınır belirtildiyse TÜFE’den fazla olmadığı müddetçe sözleşmedeki madde geçerlidir. Diyelim ki sözleşmede sabit yüzde 70 artırılacaktır denildi. Ancak TÜFE’nin 12 aylık ortalaması yüzde 62.50 çıktı. Bu durumda yüzde 62.50 oranında artış yapılır yani kiracı lehine bir artış yapılmış olur" dedi.
