Uluslararası güvenlik ve terör uzmanı anlattı: Türkiye gri listeden çıkarıldı, sırada ne var?
14:32 01.07.2024 (güncellendi: 14:38 01.07.2024)
© AFP 2023 / BULENT KILIC
Abone ol
Özel
Türkiye, uzun süredir bulunduğu Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF) gri listesinden çıkarılmasını konuşuyor. Peki, terörizmin finansmanı ve kara para aklanmasıyla mücadelede 'sınıfta kalan' ülkelerin yer aldığı bu listeden çıkmak ne anlama geliyor? Uluslararası güvenlik ve terör uzmanı Ecem Elif Ünal Sputnik'e anlattı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in "Başardık" notu ile Türkiye'nin gri listeden çıkarıldığını duyurması son zamanların en çarpıcı gelişmelerinden biri olarak gündemdeki yerini almıştı.
Peki, gri liste ne demek? Türkiye ve dış politikası ile ekonomisi için ne gibi anlamlar taşıyor? Türkiye’nin gri listeden çıkarılması ile bankacılıktan özel sektöre kadar ülke içi yatırımların ve kredi notlarının artması ve dolaysıyla bankaların daha düşük maliyetli fon sağlaması, uluslararası piyasalardan daha fazla kaynak temini beklenirken konuyla ilgili Uluslararası güvenlik ve terör uzmanı Ecem Elif Ünal Sputnik Türkiye'ye konuştu.
Mali Eylem Görev Gücü nedir?
Uluslararası kuruluş olan FATF'ın, 1989 yılında ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada’dan oluşan G-7 ülkelerinin Paris toplantısında kurulduğuna dikkat çeken Ünal, "FATF üyeleri arasında, ABD, Almanya, Avusturya, Avustralya, Arjantin, Belçika, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, Hollanda, İtalya, İrlanda, İsrail, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Kanada, Güney Kore, Lüksemburg, Malezya, Meksika, Norveç, Yunanistan, Japonya, Türkiye, Yeni Zelanda, Portekiz, Rusya, Singapur, Suudi Arabistan, Avrupa Komisyonu ve Körfez İşbirliği Konseyi de yer almaktadır. Söz konusu bu ülkeler kendi içlerinde güvenli ekonomi politikaları ile ticari gelişimlerini devam ettiriyor. FATF kuruluşu ‘40 Tavsiye’ çatısı altında ülkeleri değerlendirerek bir nevi ‘uluslararası politika belirleyici’ görevi görerek ülkelerin karnesini belirliyor" dedi.
'Türkiye coğrafi konumundan dolayı silah, uyuşturucu, göçmen kaçakçılıklarının geçiş rotası haline gelmişti'
"Türkiye bu noktada, 2021 yılında maalesef ki geçer not alamamış ve gri listeye eklenmiştir" diyen Uluslararası güvenlik ve terör uzmanı, Türkiye'nin coğrafi konumuna dikkat çekerek sözlerine devam ederek, "Asya ve Avrupa kıtalarının merkezinde yer alan Türkiye, yıllardan beri terör örgütlerinin finans kaynakları içerisinde sayılan silah, uyuşturucu ve göçmen kaçakçılıklarının geçiş rotası haline gelmişti. Özellikle, dünya üzerinde göç akımları doğudan batıya doğru giderken Türkiye bu güzergahlarda hedef ülke konumunda yer alıyor. Öyle ki; İçişleri Bakanlığı’nın resmi verilerine göre Türkiye 2023 yılında 245.008, 2022 yılında ise 285.027 kaçak göçmen yakalanmış durumda" ifadelerini kullandı ve şunları aktardı:
Türkiye neden gri listeye alındı?
Terör örgütlerinin finans kaynaklarının çok çeşitli olması ve Türkiye’nin Altın Üçgen ( Birmanya, Laos, Tayland) ve Altın Hilal ( İran, Pakistan, Hindistan) uyuşturucu rotalarının Avrupa’ya geçişi üzerinde bulunması nedeniyle Türkiye 2021 yılında Terörizmin Finansmanı ve kara para ile mücadele amacıyla kurulan FATF tarafından gri listeye alınmıştır.
Türkiye bu listeden çıkmak için hangi adımları attı?
Türkiye, 2021 yılında Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından gri listeye alınmış, bu süreçte Hazine ve Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı yoğun çalışmalar yürütmüştü.
Konuyla ilgili son olarak Adalet Bakanlığı, ilgili mevzuatlarda önemli düzenlemeler yaparken, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından Ulusal Strateji Belgesi yürürlüğe konulmuştu.
Böylece Türkiye, FATF'ın 40 tavsiyesini yerine getirerek gri listeden çıktı. 'Türkiye bu listeden çıkmak için başka neler yaptı, hangi adımları attı' sorularını da yanıtlayan Ünal, "Adalet Bakanlığı tarafından Türk Ceza Kanunu’ndan Terörle Mücadele Kanunu’na Ceza Muhakemesi Kanunu’ndan Türk Ticaret Kanunu’na ve Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’dan Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’a kadar ilgili mevzuatlarda düzenlenmeye gidildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde bulunan MASAK tarafından suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı etkinliğinin artırılmasına ilişkin Ulusal Strateji Belgesi yürürlüğe konuldu. İçişleri Bakanlığı’nın özellikle son 6 ayda artan kaçakçılık faaliyetleri merkezli operasyonları terör örgütleri finansmanına önemli bir darbe olmuştur. FATF uluslararası kuruluşun Singapur’da yapılacak toplantısı öncesinde TBMM tarafından kripto varlıklarla ilgili düzenleme kabul edilerek Sermaye Piyasası Kurulu’nun yetkileri artırıldı. İlgili Bakanlıkların yapmış olduğu yoğun çalışmalardan sonra Türkiye, FATF’ın ‘40 tavsiye’ politikasının tamamını yerine getirerek ülkenin güvenli yatırım merkezi olacağını kanıtlamış oldu" dedi ve ekledi:
'FATF Türkiye için 8 maddelik bir karar ve rapor yayınladı'
"FATF’ın Türkiye ile ilgili verdiği 8 maddelik kararda, mali istihbarat biriminde, yüksek riskli sektörlerin kara para aklama- terörizmin finansmanıyla mücadelede denetimlerinin arttığını;
kayıt dışı para transferleri ve döviz bürolarına kara para aklama ve terör finansı için caydırıcılık yaptırımlarının uygulandığını;
kara para aklama soruşturmalarını desteklemek için mali istihbarat kullanımının ilerleme gösterdiğini,
BM Güvenlik Konseyi’nin 1373 ve 1267 sayılı kararları dahilinde hedef mali yaptırımlara yönelik, BM tarafından belirlenmiş gruplara ilişkin eksikliklerin giderilmesi konusunda ilerleme olduğunu,
Terör davalarında mali soruşturmaları merkeze alınması, BM tarafından belirlenmiş gruplarla ilgili terörizmin finansmanı soruşturmalarına öncelik vermek ve destek ağlarını belirleyecek çalışmalarda ilerleme kaydedildiğini Türkiye’ye yönelik raporunda vurguladı."
kayıt dışı para transferleri ve döviz bürolarına kara para aklama ve terör finansı için caydırıcılık yaptırımlarının uygulandığını;
kara para aklama soruşturmalarını desteklemek için mali istihbarat kullanımının ilerleme gösterdiğini,
BM Güvenlik Konseyi’nin 1373 ve 1267 sayılı kararları dahilinde hedef mali yaptırımlara yönelik, BM tarafından belirlenmiş gruplara ilişkin eksikliklerin giderilmesi konusunda ilerleme olduğunu,
Terör davalarında mali soruşturmaları merkeze alınması, BM tarafından belirlenmiş gruplarla ilgili terörizmin finansmanı soruşturmalarına öncelik vermek ve destek ağlarını belirleyecek çalışmalarda ilerleme kaydedildiğini Türkiye’ye yönelik raporunda vurguladı."
Türkiye'nin gri listeden çıkarılması ne anlama geliyor? Bundan sonra neler olabilir?
28 Haziran 2024 tarihinde Türkiye’nin FATF tarafından gri listeden çıkarılması ile beraber uluslararası alanda ülkeye duyulan finansal güvenin artacağının düşünüldüğünü belirten Ünal, "Türkiye’ye artan güvenin ardından, uluslararası arenada finansal açıdan güçlenmeye başlaması ile beraber ülke içi yaşanılan ekonomik sıkıntıların giderileceği hedefleniyor. Bankacılıktan özel sektöre kadar ülke içi yatırımların ve kredi notlarının artması beklenilen durumlar arasında yer alıyor. Bu sebeple, bankaların daha düşük maliyet ile fon sağlayabileceği ve uluslararası piyasada daha fazla kaynak temin edilebileceği ön görülmekte" ifadelerini kullandı.
