‘Amiyane tabirle kötü süreci Netanyahu’ya yaptırıp, yeni süreci yeni bir lidere başlatabilirler’

“İsrail, Gazze’deki siyasi iradeyi tamamen ortadan kaldıracak bir adım atmak istiyor. Başarılı olur mu olmaz mı, emin değilim. İki milyon insan var orada. Günün sonunda onların yönetilmesi süreci zor olabilir. Çok zor bir süreç. Ondan sonra FKÖ oraya gelebilir. Peki oradaki halk razı olacak mı bu da ortaya çıkacak. Çok ciddi meseleler var aslında. Sadece ateşkes ilanı değil. Temel meselelerden birisi de savaş sonrası süreç. Herkes bu senaryoları tartışıyor ama bu çok kolay bir süreç değil. Hamas dışarıdan müdahale edip Gazze içerisinde oluşan yeni siyasi mekanizmayı da karıştırabilir. Felç edebilir. İnsanlar isyan edebilir.

İsrail’in ben zaten orada halk üzerinde çok duracağını düşünmüyorum. Yani o nüfusu kontrol etmek için orada asker bulunduracağını düşünmüyorum. Bu zaten onlar için ekonomik açıdan ve insani kayıp açısından içinden çıkılmayacak bir hal yaratır. Oranın yönetilmesi meselesi bence çok kritik. Arap ülkeleri asayiş olarak gelecek deniliyor. Ben garantörlüğün vs. de çok işleyeceğini düşünmüyorum. Yerel halk günün sonunda bu sürece karşı çıkacaktır bir süre sonra. Hamas’ı sadece Türkiye ve Katar’daki ofis olarak düşünmeyin. Lübnan’da ofisleri var Hizbullah’a ve İran’a yakın olan. Bölgede İslami Cihad hareketi var, ortalığı karıştırabilir. Süreç çok zor olacak.”

“ABD’nin temel endişesinin, Amerikan iç siyasetiyle alakalı olduğunu düşünüyorum. Çok büyük bir hikaye, çok büyük bir jeopolitik oyun görmüyorum. Televizyonlardaki yorumcular Çin, Rusya, yeni Ortadoğu vs. diyor. Ben bu tür analizleri çok satın almıyorum. Meselelere daha mikro ölçekte bakıyorum. Çünkü siyasilerin ve liderlerin temel hedefleri kısa vadelidir ve günü kurtarmaya odaklıdır. Daha sonra günü kurtardıktan sonra inşa edebilirlerse çalışacaklarını düşünüyorum. Şu anda ABD için en kritik mesele, Demokrat Parti’nin tabanını çok üzmeden, bağımsız adaylara kaydırmadan, Biden’ın etrafında yeniden kenetlendirmek. O açıdan ABD, günün sonunda İsrail’i sıkıştıracak adımlar da atıyor. Mühimmat sevkiyatının engellenmesi gibi adımlar olduğunu görüyoruz. İsrail ve ABD’nin genel stratejisi uyumlu tabii.

ABD, Hamas’ı pek istemiyor. Çoğu aktör Ortadoğu’da Hamas olmadan nasıl bir siyasi düzen inşa edileceğinin arayışında. Katar da bu çizgide şu an. Katar da anladığım kadarıyla Hamas üzerinden çok fazla bir şey yapmak istemiyor. Mısır’ın baskı yapılması isteniyor. Neticede Hamas’ın nefes borusu Mısır. O yüzden Mısır’ı es geçmek mümkün değil Gazze açısından. Bu sebeple Mısır devreye girdi baskı uygulamak için. Ama parçalı liderlik mevzusu var. Bu ateşkes anlaşmasını Haniye’nin kabul ettiği söyleniyor. Yahya Sinvar ne diyor bilmiyorum. O konuda bilgimiz yok. Diğer aktörlerin fikrini de bilmiyoruz. Katar’ın Gazze’deki Hamas üzerinde etkisinin sınırlı olduğu da söyleniyor. Dünkü ateşkes açıklamasının pek etkisi olmadığı zaten aktörlerin davranışında görülüyor.”

“ABD’nin İsrail karşıtı bir pozisyon alacağını düşünmüyorum. Netanyahu’yu sıkıştıracak adımlar atabilirler ki, attılar da. Ama ABD, İsrail karşıtı adımların içinde olmaz. Kökleri çok derin olan tarihsel bir ilişki var. Keza Rusya da aynı şekilde. Rusya-İsrail ilişkileri son dönemde bir miktar gerginleşmişti ama İsrail’in Suriye hava sahasına giriş çıkışının kolay olduğu gözlemlenince, Rusya ve İsrail arasında da görünenden daha derin ve önemli bir ilişki sistematiğinin yürüdüğünü görüyoruz. Rusya da şu anda anti-İsrail pozisyon sergilemiyor. İstese sergileyebilir ve sahayı çok değiştirebilir. Sahayı değiştirebilecek bir aktördür. Rusya da bu işe hiç müdahil olmuyor. Çok önemli bence.

ABD’nin bu olaylar bittikten sonra Netanyahu’dan kurtulmak isteyebileceğini ve İsrail’de yeni bir seçime gidilmesi için aktörler üzerinde baskı oluşturacağını düşünüyorum. Amiyane tabirle kötü süreci Netanyahu’ya yaptırıp, yeni süreci yeni bir lidere başlatabilirler. Yurt dışında müzakere gücü ve meşruiyeti daha fazla olan bir aktörle bu süreci ilerletebilirler. Bu da zor değil onlar açısından. Amerika, İsrail içerisinde güçlü bir ülke. Ekonomik ve insani ilişkiler kuvvetli. Birçok açıdan İsrail, halk ve liderlik düzeyinde Amerika ile yakın ilişkiler kuruyor. Bu sürecin sonunda bu işler konuşulur diye düşünüyorum.”