‘Biden yönetimi, dış politikada ABD’nin en beceriksiz yönetimlerinden birisi oldu’

“Bali’deki zirveden bugüne, arada bir de Hindistan’da yapılan yeni G-20 zirvesi olmuştu. Son dakikada Şi Cinping, Hindistan’a gitmekten vazgeçti. Tabii Biden hayal kırıklığına uğradı çünkü esas zirveyi orada bekliyorlardı. Bu defa APEC zirvesi ile San Francisco’ya kaydı, görüşmeyi orada yapmayı düşündüler. Şunu hatırlatmak istiyorum: Çin Devlet Başkanı Şi, resmi bir davet ile resmi ziyarette bulunmadı. Şi, orada APEC zirvesine katıldı. Koşulları Çin belirledi.

Hevesli bir Amerika var, Biden var. Ama göreve geldi geleli, Şi Cinping’i Beyaz Saray’da ağırlamadı. Bakın hem hevesli hem ağırlamıyor. Bir parantez daha açalım; o zaman ABD’de Çin politikasını Beyaz Saray mı yönetiyor, başka bir ekip mi? Bu çok önemli. Bir tarafta isteyeceksiniz, öteki tarafta resmen ağırlamayacaksınız. Hal böyle olunca, inisiyatif Çin’in elinde. Gündemi Çin belirliyor. Şi Cinping masaya oturana kadar, hala soru işareti koymuştum. Şi oraya gitti, tokalaştı, yetmez. BRICS zirvesine de geldi, orada da Hindistan Başbakanı ile yan yana durmadı.

“Çin-Amerikan ilişkilerindeki gerginliğin asıl mimarı Trump. Bunu unutmamak lazım. Aslında Biden bunu kucağında buldu ve maalesef devam ettirmeye çalıştı. Tabii Trump devam etseydi, nasıl bir Asya-Pasifik, nasıl bir Çin göreceğimizi hayal edemiyorum. Çünkü Kuzey Kore ile oynayan bir başkandan bahsediyoruz. Trump, Kuzey Kore’yi düz alana çekti, bu çok önemli bir şeydi. Devam etseydi çok şeyler olurdu. Biden meselesine gelince. Biden’ın Çin mevzusunu yumuşatacağına dair bir beklenti vardı. Biden, kontrollü bir gerginliği savundu. Avrupa’ya önem verme noktası var. Fakat sanki olay ya kontrolden çıktı. Biden dirayetli bir başkan olsaydı, kendi partisinden Pelosi’nin Tayvan’a gitmesini engellerdi. Biden bir irade gösteremedi. Diğer meselelerde de öyle.

Aslında bakarsanız, ne yapacağına karar veremeyen bir yönetim var. Anlık yaşayan, Japonya’yı silahlandırmaya veya silahlandırmamaya karar veremeyen, her adımından geri dönen bir yönetim var. Bugün gelinen noktada ben bunun kontrollü bir politika olduğunu düşünmüyorum. Biden’ın kontrolsüz bir Hint-Pasifik politikası olduğunu düşünüyorum. Burada Hindistan kendi başına gitti. Ukrayna krizini yönetemediler. Tayvan’da savaşın eşiğine gelindi. Nancy Pelosi oraya gidiyor, Biden ‘Bu bizim politikamız değil’ diyor. Yani böyle çelişkilerle dolu, açıkçası bir beceriksizlik var. Biden yönetimi, dış politikada ABD’nin en beceriksiz yönetimlerinden birisi oldu. Dünyanın neresinde bir şeyi ele aldılarsa onu batırdılar. İsrail’e verilen açık çek ile o imajı toparlamaya çalışıyorlar. Siz değil miydiniz ‘uluslararası kurallara dayanan düzene meydan okuyor’ diye Rusya ve Çin’i suçlayan? Sizdiniz. Ukrayna’da Rusya’yı suçladınız. İsrail de kendi toprakları dışında bir askeri operasyon yapıyor fakat hiçbir şey yapamıyorsunuz. Bu, dolayısıyla Çin’e de yansıdı.”

“Vallahi 40 bin dolarım olsa, ben de iş dünyasının ve elitlerin katıldığı o yemekte yer almak isterdim. Masayı gördünüz. Upuzun bir masa. O masada yer alabilmeniz için 40 bin dolara bilet almanız lazım. Yalnız bilet kamuya açık satılmıyor. Davet ediyorlar. Listedeyseniz, ister alıyorsunuz istemezseniz almıyorsunuz. Bu da kapitalizmin buram buram yaşandığı bir yer. Konuşmacı da Çin Halk Cumhuriyeti’nin lideri ve Çin Komünist Partisi’nin Genel Sekreteri. İlginç bir tezat oluştu.

Şu çok ilginç: İnanılmaz bir rağbet vardı. Amerika’nın amiral gemisi sayılabilecek şirketlerin bütün CEO’ları, o masada yer alabilmek için herhalde birbiriyle yarışmış. Apple’dan tutun da tüm önemli firmalar, Çin ile iş yapan-yapmayan herkes oradaydı. Halbuki Şi o yemeğe gelirken, Biden ne dedi? Bir gazetecinin tuzak sorusuydu bence o. ‘Siz hala Şi’yi diktatör olarak mı görüyorsunuz?’ dedi gazeteci. Biden ‘Evet’ dedi. Bence Biden’ın cevabı bir gaftı. Yine bir gafa imza attı. Biliyorsunuz Dışişleri Bakanı Blinken’ın surat ifadesi çıktı videolarda. Biden yaş itibariyle tam idrak edememiş olabilir. Fakat biraz önce uğurladığı liderin arkasından ilk dakikada bunu demek, sanırım kafasındaki ilk plan değildi. Tam bu sırada bu yemeğin yenmesi de önemli.”

“Trump’a atıfta bulunma sebebim buydu. Trump, Amerikan yatırımcılarına Çin’deki üretim tesislerini kapatma baskısı yapmıştı. O baskılardan bugüne geliyoruz. Şi’nin masası dolup taşıyor. Bu da bir mesaj bence. ABD yönetimi artık işadamları ve yatırımcılarının, Çin'le iş yapma talebini geri çeviremez. Çin’i ekonomik olarak yavaşlatmanın, aynı zamanda Amerikan ekonomisine de zararı oldu. Asya-Pasifik en önemli ekonomik alanken, orayı çatışma bölgesine çevirmek için çaba sarf ettiler. Biden gelince hafifler sandık ama o daha da kötü yaptı. Belki ekonomi düzeltir. Clinton’ın ünlü ‘demokratik barış teorisi’ lafı var. Çin’in bu yatırımlar, liberal ekonomik kurumlar ve şirketler ile kendi içinde demokratikleşecek diye fantastik sözler söylemişti Clinton. Şimdi o anlamda olmasa bile yatırımcılar, Amerikalı iş adamları ilişkileri normalleştirecek gibi gözüküyor. Ben öyle yorumladım yemeği.

Şi Cinping gayet de keyifliydi. Sanki Biden ile görüşme değil de, esas bu yemekteki görüşme ve konuşma hedeflenmiş gibiydi. Tabii şunu da söyleyeyim, Biden, Japonya Başbakanı ile de bir araya geldi. APEC zirvesi bağlamında liderlerle bir araya geliyor. En önemli görüşmelerden birisi de Japonya Başbakanı ile olan görüşmeydi. Son dönemde Japonya-Güney Kore-ABD, Çin’e karşı ittifak zemini kurmuşlardı.”