Rusya-Ukrayna müzakerelerinin İstanbul’da düzenlenen 7. turu bitti: Şu ana dek neler ele alındı?
19:10 29.03.2022 (güncellendi: 19:13 29.03.2022)
© Sputnik
Abone ol
Özel
28 Şubat’tan bu yana düzenlenen Rusya- Ukrayna barış müzakerelerinde taraflar isteklerini belirtmeye devam ediyor. En son İstanbul’da bir araya gelen delege üyeleri ciddi kararlar alırken, Sputnik, şu ana kadar yapılan müzakerelerde neler yaşandığını tarafların açıklamalarıyla beraber derledi.
Rusya'nın 24 Şubat'ta başlattığı Donbass operasyonunun ardından taraflar aralıklarla müzakere masasına oturmaya devam ediyor. Antalya Diplomasi Forumu'nda Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasında gerçekleştirilen üçlü görüşme gibi üst seviye temasların yanı sıra delegeler de çalışmalarını aktif olarak sürdürüyor. Barışın sağlanmasına yönelik şartların konuşulduğu müzakereler çerçevesinde iki ülke şu ana kadar toplam 7 kez bir araya gelmiş oldu.
Rusya’nın masadaki şartları neler?
Rusya için operasyonun başından beri değişmeyen şartlar ise şöyle:
Ukrayna’nın askeri operasyonlarına son vermesi
Ukrayna’nın tarafsız bir ülke olarak kalması, anayasasının değiştirilerek bu maddenin ‘sabitlemesi’
Kırım’ı Rusya’nın parçası olarak tanıması
Donetsk ile Lugansk halk cumhuriyetlerini bağımsız topraklar olarak tanıması
Ukrayna'nın silahsızlandırılması ve Nazilerden arındırılması
Rus dilinin statüsünün ve Rusça konuşan nüfusun haklarının tanınması
Peki 7. turunun İstanbul’da düzenlendiği müzakerelerde şu ana kadar neler ele alındı? Diplomasi trafiği sürerken ilkinin 28 Şubat’ta başladığı toplantıları ve ilerleme kaydedilen konuları Sputnik derledi.
28 Şubat
İkili görüşmelerin birinci turu Belarus-Ukrayna sınırında yer alan Gomel'de gerçekleşti. Görüşme, 6 saat sürmüş, ancak somut bir ilerleme kaydedilememişti. Kiev, 2014’te Rusya’ya katılma kararı alan Kırım dahil bazı bölgelerden Rus askerlerinin çekilmesini talep ederken, Moskova da Kırım’ın Rusya’nın toprağı olarak tanınmasını, Ukrayna’nın tarafsızlığının ilanını istedi.
İlk müzakerelerin ardından açıklama yapan Lavrov, ikinci tur görüşmelere ilişkin konuşarak, “Ukrayna tarafı görüşmeleri, ABD’nin bu yöndeki emri nedeniyle erteliyor" ifadelerini kullanmıştı.
3 Mart
Ukrayna ile görüşmelerde yer alan Rusya delegasyonunun üyesi Leonid Slutskiy ikinci görüşme öncesi Rossiya-24 televizyonuna açıklamasında, Ukrayna delegasyonunun barış görüşmelerindeki tavrına ilişkin, “Söz konusu olanın insan hayatı olduğunu biliyorlar, bu hem bizim hem onların müşterek önceliği” diyerek masada sivillerin konuşulacağı sinyallerini verdi.
İkinci tur görüşmelerde taraflar, düşünüldüğü gibi sadece sivillerin tahliyesi için insani koridorlar oluşturulması konusunda anlaşabildi. Bu koridorlar oluşturulurken geçici ateşkes uygulanması olasılığını da dışlamadı.
Konuya dair toplantıdan sonra da açıklamada bulunan Slutskiy, ikinci tur görüşmelerde Ukrayna tarafının anlaşmaya varmaya eğilimli olduğunu belirterek, insani koridorlar konusunda alınan kararın, Ukraynalı radikal gruplar yüzünden tamamıyla uygulanamadığının altını çizmişti.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 3 Mart’ta gerçekleştirilen müzakere ile ilgili Reuters haber ajansına verdiği demecinde, Kiev’in, şartlarını yerine getirmesi hâlinde Rusya’nın Ukrayna’daki özel askeri operasyonu anında durdurmaya hazır olduğunu söyledi. Peskov, bunu toplantıda Ukrayna tarafına ilettiklerini de belirtti.
7 Mart
Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakerelerin üçüncü turu, Belarus sınırındaki Brest'te gerçekleştirildi. Görüşme yaklaşık 3 saat sürdü.
Moskova-Kiev heyetleri arasındaki görüşmelerin üçüncü turunun sona ermesinin ardından Rusya, sabah 10.00’dan itibaren sivillerin Kiev, Harkov, Çernigov, Sumi ve Mariupol'dan ayrılabilmesi için ‘sessizlik rejimi’ ilan etti.
Görüşmelerin ardından delegeler ve devlet başkanları bazı açıklamalarda bulundu:
Rusya heyetine başkanlık eden Devlet Başkan Yardımcısı Medinskiy, “Dürüst olacağım, müzakerelerden beklentilerimiz gerçekleşmedi. Ancak bir dahaki sefere daha önemli bir adım atabileceğimizi umuyoruz” diyerek, görüşmelerin devam edeceğini vurguladı.
‘Ukrayna ordusunun sahadaki komuta ve yönetim emirlerine uymaması nedeniyle hiçbir şekilde çalışmayan insani koridorlar sorununu tartıştık’
Medinskiy, “Bugün, son toplantıda üzerinde anlaşmaya vardığımız, Ukrayna ordusunun sahadaki komuta ve yönetim emirlerine uymaması nedeniyle hiçbir şekilde çalışmayan insani koridorlar sorununu uzun süre tartıştık. Konuyu dolandırmadan gündeme getirdik. Yarından itibaren söz konusu koridorların nihayet çalışacağını umuyoruz. Ukrayna tarafı bize bu konuda güvence verdi” diye konuştu.
Medinskiy, siyasi ve askeri yönlerden tartışma devam ettiğini dile getirerek şu ifadeleri kullandı:
“Kolay yürümüyor. Olumlu bir şeyler hakkında konuşmak için çok erken. Çok sayıda belge ile geldik, somut bir takım anlaşmaları, taslak ve teklifleri aldılar, daha önce prensip olarak anlaştık gibi görünen bazı noktalarda en azından protokol imzalamanın mümkün olacağını ummuştuk, ancak Ukrayna tarafı tüm bu belgeleri incelemek üzere eve götürdü, yerinde imzalayamadı.”
Mariupol ve Volnovaha şehirlerinde binlerce kişinin ‘kendi yaşamlarını, çocuklarının ve anne babalarının yaşamlarını koruma’ fırsatı beklediğini dile getiren Slutskiy ise, “Bugün belirli yönleri, coğrafi adları, ayrıntılı yaklaşımları görüştük. Önümüzdeki tahliye çabalarının en kısa sürede gerçekleşmesini ve başarılı olmasını umuyoruz. Onlara ateş açan ve açık olan insani koridorlardan geçişine izin vermeyen kişiler aslında faşist, insan değil, insanları canlı kalkan olarak kullanıyorlar” diye konuştu.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in danışmanı ve Belarus’taki görüşmelerde Ukrayna heyetinin üyesi Mihail Podolyak da görüşmenin ardından Twitter hesabından paylaşımda bulundu.
Podolyak, “Görüşmelerin üçüncü turu bitti. İnsani koridorların lojistiğinin iyileştirilmesi konusunda küçük olumlu ilerlemeler var… Ateşkes ve güvenlik garantilerinin yanı sıra, çözümün ana siyasi bölümüyle ilgili yoğun istişarelere devam edildi” diye yazdı.
Podolyak, paylaşımında “Ateşkesin sağlanması ve genel olarak silahlı eylemlerin son erdirilmesi dahil anahtar siyasi yol açısından yoğun görüşmelere devam edilecek. Bugün, durumu önemli ölçüde iyileştirecek hiçbir sonuç henüz yok. Yine de bir kez daha altını çiziyorum görüşmelere devam edilecek” açıklamasında bulundu.
Podolyak, “Görüşmelerin üçüncü turu bitti. İnsani koridorların lojistiğinin iyileştirilmesi konusunda küçük olumlu ilerlemeler var… Ateşkes ve güvenlik garantilerinin yanı sıra, çözümün ana siyasi bölümüyle ilgili yoğun istişarelere devam edildi” diye yazdı.
Podolyak, paylaşımında “Ateşkesin sağlanması ve genel olarak silahlı eylemlerin son erdirilmesi dahil anahtar siyasi yol açısından yoğun görüşmelere devam edilecek. Bugün, durumu önemli ölçüde iyileştirecek hiçbir sonuç henüz yok. Yine de bir kez daha altını çiziyorum görüşmelere devam edilecek” açıklamasında bulundu.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ise şunları aktardı:
"3. tur müzakerelerin son olduğunu söylemek isterdik ancak gerçekçiyiz. Bu nedenle, halka 'bu şekilde barışa varacağız' demek için yol bulana kadar müzakerelerde konuşacağız ve ısrar edeceğiz."
‘Bizim tarafımızdaki müzakerecilerin bana bildirdiğine göre bazı olumlu değişimler var’
Kremlin'de Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko'yla bir araya gelen Putin, görüşmesinin basına açık kısmında yaptığı açıklamada üçüncü müzakerelere değinerek, "Ukrayna konusundaki durum hakkında ve her şeyden önce, neredeyse her gün yapılan müzakerelerin şu anda nasıl ilerlediği hakkında sizi mutlaka bilgilendireceğim. Bizim tarafımızdaki müzakerecilerin bana bildirdiğine göre bazı olumlu değişimler var. Tüm bunları size daha ayrıntılı olarak anlatacağım" dedi.
‘Rusya, Ukrayna’nın Nazi ideolojisi ve neo-Nazi gruplardan arındırılması talebinden vazgeçmedi’
Kremlin Sözcüsü Peskov da açıklamalarda bulunarak, Rusya’nın, Ukrayna’nın Nazi ideolojisi ve neo-Nazi gruplardan arındırılması talebinden vazgeçmediğini kaydetti. Peskov başka bir soru karşısında da barış görüşmelerinde şu an için anlaşma imzalama noktasına gelinmediğini kaydetti:
“Bir belge imzalanması henüz söz konusu değil. Gerçekleştirilen görüşmeler, bu sorunun nasıl çözülebileceğine ilişkin görüşümüzü Ukrayna tarafına iletmek için iyi bir fırsat oldu. İleride neler olacağı Ukrayna tarafının vereceği tepkiye bağlı.”
Peskov, “(Barış görüşmelerinin nasıl gittiği konusunda) başka bir değerlendirme yapmak için henüz erken. Böyle görüşmelerin bu gibi durumlarda sükunet içinde sürdürülmesi gerekir” diye ekledi.
14 Mart
Delegeler müzakerelerin ön sonuçlarını görüşmek için ilk kez çevrimiçi olarak bir araya geldi.
Müzakerelerin başladığı sırada konuşan Zelenskiy, "Görüşmelerde heyetimizin net bir görevi var; Ukrayna ve Rusya cumhurbaşkanları toplantısının gerçekleşmesini sağlamak için mümkün olan her şeyi yapmak. Görüşmeler devam etmeli, müzakerelerdeki pozisyonlar daha gerçekçi olmaya başladı. Ancak daha fazla zamana ihtiyaç var" açıklamasını yaptı.
Ukrayna heyetinin başkanı Podolyak da, çevrimiçi müzakerelerin aralıksız devam ettiğini söyledi, 4'üncü tur görüşmelerde "ön sonuçların" ele alınacağını ifade etti.
Rusya delegasyonu tarafından yapılan açıklamada ise henüz görüşmelerde elle tutulur bir gelişme yaşanmadığı ancak iki tarafın da ortak noktada buluşmak için adımlar attığı belirtildi. Rus delegasyonu, Ukrayna ile müzakerelerin başladığından beri önemli bir ilerleme kaydedildiğini aktardı.
Toplantı sonunda beklenen genel ateşkes kararı çıkmazken, müzakerecilerin ertesi gün yeniden bir araya gelmek üzere masadan kalktıkları belirtildi.
15 Mart
Toplantı video konferans yöntemiyle düzenlendi. Sona eren görüşmenin ardından ilk açıklama Ukrayna tarafından geldi. Podolyak yaptığı açıklamada, müzakerelerin zorlu devam ettiğinin altını çizerek, "Yarın devam edeceğiz. Müzakereler zorlu geçiyor. Prensiplerimizin çakıştığı noktalar var ancak uzlaşma sağlanabilir" ifadelerini kullandı.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise, Moskova için görüşmelerin en önemli konusunun Ukrayna’nın tarafsız ülke statüsü olduğunu belirtti.
16 Mart
Rusya ile barış görüşmeleri gerçekleştiren Ukrayna delegasyonunun başındaki Podolyak, Rusya tarafı ile bir barış anlaşmasına varmalarının ‘birkaç gün ya da 1.5 hafta gibi bir süre alabileceğini’ söyledi. Podolyak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukraynalı mevkidaşı Vladimir Zelenskiy arasındaki olası görüşme için belgelerin hazırlanmakta olduğunu belirtti.
Amerikan PBS televizyonuna demeç veren Podolyak, "Bu savaşı sona erdirmenin tek yolu, iki devlet başkanı arasında doğrudan görüşmelerden geçiyor. Bu barış görüşmeleri yardımıyla üzerinde çalıştığımız şey de bu. Devlet başkanların daha sonra müzakere edip imzalayabilecekleri belgeler üzerinde çalışıyoruz. Açıkçası, bu yakında olabilir" ifadelerini kullandı.
29 Mart
29 Mart’ta İstanbul’da gerçekleştirilen 7. tur öncesinde konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, "Müzakerelerin başarılı sonuçlanmasını ümit ediyoruz" temennisinde bulunarak yüz yüze müzakerelerin ilk 3 turunun Belarus'ta yapıldığını, sonra ‘teknik sebeplerle’ yüz yüze görüşmelere ara verildiğini hatırlatmıştı.
‘Önemli kararlar alındı’
Toplantı sonucunda taraflar, diğer görüşmelerden farklı olarak önemli kararların aldığını duyurdu. Rus heyetinin başındaki Medinskiy, görüşmeleri ‘yapıcı’ olarak değerlendirirken, karşı tarafın tekliflerini aldıklarını, bunları Devlet Başkanı Putin’e rapor edeceklerini ve sonrasında resmi yanıt vereceklerini belirtti.
Medinskiy, Ukrayna’daki gerilimi hafifletmek için atılacak siyasi adımın, ülkelerin dışişleri bakanları tarafından barış anlaşmasının onaylanması sonrası Rusya ve Ukrayna liderlerinin bir araya gelmesi olasılığını içerdiğini açıkladı.
“Dahası anlaşmanın onaylanması ve detayların değerlendirilmesi sırasında birtakım siyasi ince ayrımların ele alınması da mümkün olacak” diyen Medinskiy, “Yani anlaşma üstünde yapılacak hızlı bir çalışma ve gereken uzlaşının bulunması halinde barış anlaşmasını sonuçlandırma olasılığı çok daha yakın bir zamana alınmış olacak” ifadelerini kullandı.
‘Kiev ve Çernigov kenti yakınlarında süren askeri operasyon ciddi ölçüde azaltılacak’
Görüşmede alınan kararlar kapsamında Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin, Rusya ordusunun Ukrayna’nın başkenti Kiev ve ülkenin kuzeyindeki Çernigov kenti yakınlarında sürdürdüğü askeri operasyonları ciddi ölçüde azaltacağını belirtti.
Ukrayna, askeri bloklar içinde yer almayacak, Kırım ile Donbass’ı güçle geri alma isteğinden vazgeçecek
Ukrayna tarafı ise görüşmelerde, NATO gibi askeri bloklar içinde yer almayacağını taahhüt etti. Toplantı sonunda Ukrayna’nın Kırım ile Donbass’ı güçle geri alma isteğinden vazgeçtiği de vurgulandı. Ayrıca Ukrayna tarafı, Rus askerlerine Ukrayna’da işkence edenlerin en sert biçimde cezalandırılacağının da güvencesini verdi.
‘Arabuluculuk çabaları için Türkiye'ye gerçekten minnettarız’
Müzakerelerde Türkiye’nin rolüne değinen Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Ankara'nın arabuluculuk çabaları ile ilgili olarak, "Rusya-Ukrayna müzakerelerinin yapılması ve genel olarak duruma çözüme bulunması için ortaya koyduğu arabuluculuk rolü ve arabuluculuk çabaları için Türkiye'ye gerçekten minnettarız" diye konuştu.
