Saygın tıp dergisi The Lancet, İsveç'in Uppsala Üniversitesi'nin sinir ve tıp bölümlerinden araştırmacıların "İyi bir gece uykusu Kovid-19 aşısının etkinliğini artırabilir mi" başlıklı makalesine yer verdi.
Pandemiyle mücadele için çeşitli yöntemlerle son sürat geliştirilen aşıların hastalığı ağır geçirme düzeyini azaltma ve ölümü önleme bakımından etkinliğinin kaydadeğer oranda farklılık gösterdiğine dikkat çeken makalenin ana hatları şöyle:
Uyku süresi aşıya tepkiyi etkiliyor
Faz 3 klinik deneyler, Kovid-19 aşısı etkililiğini artırma ya da azaltmada yaş ve cinsiyet gibi etkenlerin önemli rol oynamadığına işaret ederken, bu bağlamda uykunun rolü netleşmedi. Ancak önceki araştırmalar, viral enfeksiyonlara karşı aşılanma döneminde uyku süresinin aşıya tepkiyi etkileyebildiğini göstermişti.
Günde 4 saat uyuyanlarda antikor oranı yarı yarıya daha az
Örneğin mevsimsel grip aşısı olduktan 10 gün sonra antikor değerleri ölçüldüğünde, günde dört saat uyuyanların antikor titresi yeterli ve düzenli uyuyanların antikor oranının yarısı kadar çıkmıştı. Benzer şekilde, daha kısa uyku süresi, hepatit B aşılamasına daha düşük ikincil antikor yanıtı verilmesiyle ilişkilendirilmişti.
Hücresel bağışıklık özelliklerini artırıyor
Virüse uyarlı geliştirilen hücresel bağışıklığın özelliklerini artırmak için uykuya başvurmak gerekiyor.
Hepatit A'ya karşı aşılanmanın ardından gece uykusu, uyanıklığa kıyasla, bağışıklıkta önemli bir rol oynadığı bilinen yardımcı T hücrelerinin nispi oranını ikiye katladı.
İlk aşılamanın gecesinde uyumayanlara kıyasla uyuyanlarda IFN-γ pozitif bağışıklık hücreleri uzun süreli çok daha etkin hale geldi. IFN-γ, virüsleri yok eden bağışıklık tepkilerini harekete geçirerek bedeni virüs kaynaklı patojenlere ve ölümcüllüğe karşı koruyor.
2009 H1N1 domuz gribine karşı aşı olduktan sonra gece yeterince uyku uyumayanlar arasında -kadınlarda değil ama erkeklerde- bu virüse özgü antikorların erken aşama üretimi azaldı.
Son olarak, gece uykusunun, antienflamatuar sitokin interlökin-10'un azalmış aktivitesi ve proinflamatuar sitokin interlökin-12'nin artan aktivitesi gibi virüse göre hücresel bağışıklık tepkilerini destekleyen bir sitokin ortamını desteklediği belirlenmiş durumda.
Uyku apnesinin etkisine dair kanıt yok
"Bu veriler, aşılama sırasında uyku süresinin uzatılmasının bedenin bağışıklık tepkilerini artırabileceğine işaret etmesine rağmen, uyku kalitesi ve orta-ağır obstrüktif uyku apnesi sendromunun (OSAS) virüslere karşı aşılama durumunda antikor tepkileriyle ilişkili olduğunu gösteren hiçbir kanıt yoktur" denilen Lancet'teki makalede, bağışıklık sistemi 24 saatlik günlük ritme göre çalıştığından, aşılamanın zamanlamasının da Kovid-19 aşısına bağışıklık tepkisini etkileyebileceği belirtildi.
Sabah aşı yapılmasının yararları saptandı
Aktarılan bir araştırmaya göre hepatit A ve grip aşılarının öğleden sonra yerine sabah yapılması, yine sadece erkekler üzerinde etki göstererek, dört hafta sonra iki katı daha yüksek antikor titresiyle sonuçlanıyor.
Gece çalışanlar soru işareti
Bundan ötürü Kovid-19 aşılarının sabah yapılmasının daha yüksek antikor titresiyle sonuçlanması imkanı olduğu vurgulandı. Ancak 24 saatlik ritmi sekteye uğrayan ve Kovid-19'a yakalanma riski daha yüksek olan gece vardiyası çalışanları için doğru aşılama zamanını saptamada belirsizlik olduğu kaydedilerek şu çağrıda bulunuldu:
"Etkili küresel Kovid-19 aşılamasına ulaşmanın aciliyeti göz önüne alındığında, bireylerin aşılamadan önceki ve sonraki uyku düzenleri ve aşılama zamanlaması hakkında bilgi toplamayı kuvvetle tavsiye ediyoruz."
