Afganistan hükümeti ve Taliban arasındaki 20 yıllık savaşı sona erdirmeyi amaçlayan tarihi barış görüşmeleri ABD’nin arabulucuğunda Katar’ın başkent Doha’da bugün başladı.
Görüşmelerin açılış töreninde Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman el Sani, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Afganistan Ulusal Yüksek Uzlaşma Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah, Norveç Dışişleri Bakanı Eriksen Soreide, Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov, Endonezya Dışişleri Bakanı Retno L.P. Marsudi, Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud, Hindistan Dış İlişkiler Bakanı Subrahmanyam Jaishankar, İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzales, Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Olavi Haavisto, İngiltere'nin Güney Asya Bakanı Lord Tarık Ahmed, Japonya Dışişleri Bakanı Suzuki Keisuke, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borell, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Yusuf el Othaimeen konuşma yaptı.
Afganistan'da 20 yıllık savaşı sonlandıracak görüşmeler başladı: ABD 'siyasi sistem dayatma peşinde değiliz' dedi, ateşkes yarın ele alınacakhttps://t.co/OTf2YuG0k1 pic.twitter.com/eSaAusuCuc
— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) September 12, 2020
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yaptığı konuşmada “Siyasi sisteminizi belirlemek sizin seçiminiz, biz bir siyasi sistem dayatma peşinde değiliz” ifadelerini kullanırken, görüşmelerin sıkı çalışma ve fedakarlık gerektireceğini ancak bunlar aracılığıyla kalıcı bir barış mümkün olduğunu söyledi.
Pompeo’dan Taliban ve Afgan hükümeti müzakere heyetlerine çağrı: Bu fırsatı değerlendirin, barış sürecini koruyun, birbirinize saygı duyun, sabırlı olun ve göreve odaklı kalınhttps://t.co/ZRKvvUNna3 pic.twitter.com/4STk021gQ7
— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) September 12, 2020
Afganistan Ulusal Yüksek Uzlaşma Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah, iki tarafın el birliğiyle ve dürüstçe barış için çalışması durumunda ülkede devam eden sefaletin sona ereceğini söyledi. ABD ile Taliban arasında 29 Şubat'ta imzalanan barış anlaşmasından bu yana Afganistan'da 12 binden fazla sivilin öldüğünü, 15 binden fazla sivilin yaralandığını söyleyen Abdullah, 'insani bir ateşkes ilan edilmesi' çağrısında bulundu.
Doha'daki basın mensuplarına açıklama yapan Afgan müzakerecilere göre, müzakerelerin en zor maddelerinden biri olması beklenen ateşkes konusunun yarından itibaren ele alınması planlanıyor.
ABD Başkanı Donald Trump, Abdullah'ın söz konusu açıklamasından 2 gün önce Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, "Afganistan'da Şubat ayından beri kimse ölmedi" ifadelerini kullanmıştı.
Trump, 2 gün önce "Şubat ayından beri kimse ölmedi" demişti: Afganistan Ulusal Yüksek Uzlaşma Konseyi Başkanı Abdullah, 29 Şubat'taki ABD-Taliban anlaşmasından bu yana Afganistan'da 12 bin sivilin öldüğünü, 15 bin sivilin ise yaralandığını duyurduhttps://t.co/ZRKvvUNna3 pic.twitter.com/GkEiDmYZr9
— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) September 12, 2020
Görüşmelere ev sahipliği yapan Katar’ın Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, tarafların bir anlaşmaya vararak mevcut zorluklar karşısında kesin kararlar vermesi ve tüm uyuşmazlıkların üstesinden gelmeleri gerektiğini söyledi.
İkili görüşmeler: Abdullah, Pompeo ile 'kalıcı barışı' konuştu
Abdullah, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile bir araya geldi. Görüşmede Abdullah, barışın Afganistan hükümeti için öncelikli bir konu olduğunu söyledi. Afganistan'daki savaşı sona erdirmek istediklerini ifade eden Abdullah, kalıcı barışın sağlanmasına zemin hazırlayacaklarını belirtti. Abdullah, Taliban'ın da barış için oluşturulan bu fırsatı iyi değerlendirmesi gerektiğini kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanı Pompeo da Afganistan'da yıllardır süren şiddetin son bulmasını umduklarını vurguladı. ABD'nin Afganistan halkının yanında olduğunu dile getiren Pompeo, Afganistan'ın, barışı sağlama ve şiddeti sonlandırma çabalarını desteklediklerinin altını çizdi.
.@SecPompeo: I urge you:
— afghan peace (@afghanpeacenews) September 12, 2020
Seize this opportunity.
Protect this process.
Respect each other, be patient, and remain focused on the mission#intraAfghanNegotiations https://t.co/ruRUXRIWxk pic.twitter.com/6AZxufNiTC
Pompeo, Taliban'ın Siyasi Bürosu Başkanı ile kameralara poz verdi
Pompeo, Afgan heyetinin yanı sıra Taliban'ın Siyasi İşler Bürosu Başkanı Molla Birader ve beraberindeki Taliban heyeti ile görüştü.
Görüşme ile ilgili açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cale Brown, yıllardır süren savaşı sona erdirmek için başlayan müzakereleri "tarihi" olarak niteledi. Brown, görüşmede Pompeo'nun Taliban liderlerine müzakereleri kapsamlı ve kalıcı bir ateşkes ve siyasi çözüm için bir fırsat olarak değerlendirmeleri çağrısında bulundu.
Met with Taliban Political Deputy Mullah Beradar to welcome the launch of Afghan peace negotiations. The Taliban must seize this opportunity to forge a political settlement & reach a comprehensive & permanent ceasefire to end 40 years of war. This effort must be Afghan led. pic.twitter.com/i7AUlGsBGz
— Secretary Pompeo (@SecPompeo) September 12, 2020
Afgan heyeti ile de görüştü
Sözcü Brown, Bakan Pompeo'nun Doha'da Afganistan Ulusal Yüksek Uzlaşma Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah, Dışişleri Bakan Vekili Muhammed Hanif Atmar ve Afgan heyetinin diğer üyeleri ile bir araya geldiğini ifade etti. Brown, Pompeo'nun, Afgan yönetiminin ülkedeki savaşı sona erdirmek için gösterdiği çabalarını memnuniyetle karşıladığını ifade etti.
Pleased to meet Afghanistan’s High Council for National Reconciliation Chairman @DrabdullahCE and Foreign Minister @MHaneefAtmar in Doha at the launch of historic peace negotiations. The Afghan people yearn for peace and have never been this close to ending 40 years of war. pic.twitter.com/N8tnNWFBy6
— Secretary Pompeo (@SecPompeo) September 12, 2020
Savunma Bakanı Esper'den açıklama
ABD Savunma Bakanı Mark Esper de Doha'da başlayan müzakerelere ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, "Afgan barış müzakerelerinin başlaması Afgan barış sürecinde tarihi bir andır ve Başkanın (Trump) Güney Asya Stratejisi'ni ileri taşımak için önemli bir adımdır" ifadelerine yer verdi.
Esper, bu sürecin Afganların öncülük ettiği kalıcı bir çözüm için önemli bir fırsat olduğunu kaydetti.
The start of Afghanistan peace negotiations marks a historic moment in the Afghan peace process and is an important step in advancing @POTUS’s South Asia Strategy. It is crucial for both sides to take advantage of this opportunity to make a truly Afghan-led process a success. pic.twitter.com/FfH0ybbqjC
— Dr. Mark T. Esper (@EsperDoD) September 12, 2020
İran ABD'yi Afganlar arası müzakereleri seçimler için kullanmakla suçladı
İran, ABD'yi Afganlar arası doğrudan barış müzakerelerini kasımdaki başkanlık seçimleri için propaganda aracı olarak kullanmakla suçladı.
İran Dışişleri Bakanlığı, yaptığı yazılı açıklamada Katar'ın başkenti Doha'da düzenlenen Afganlar arası müzakerelerle ilgili ABD'ye suçlamalarda bulundu. Açıklamada İran'ın Afganistan hükümeti, siyasi grupları ve Taliban arasındaki müzakereleri memnuniyetle karşıladığı belirtilirken, "İran, müzakerelerin yabancıların müdahalesi olmadan Afganistan'ın kalıcı istikrarı ve barışı için kapsamlı bir anlaşmayla neticelenmesini temenni ediyor." ifadeleri kullanıldı.
Afganistan'daki sorunun askeri bir çözümünün olmadığını ve yabancı güçlerin askeri varlığının bu ülkedeki savaşın sürmesinin temel nedeni olduğu savunulan açıklamada şunlar kaydedildi:
"İran, ABD yönetiminin Afganlar arası müzakerelerden seçimler için istifade etmesini şiddetle kınıyor ve bunu müzakereleri bozan bir etken olarak görüyor."
#Iran welcomes #IntraAfghanTalks, warns of foreign intervention#AfghanPeaceProcesshttps://t.co/je1DDuZwZo
— afghan peace (@afghanpeacenews) September 12, 2020
Barış görüşmelerinin seyri
ABD, ilk kez eski Başkan Barack Obama yönetiminde Afganistan'da barış amacıyla Taliban ve Afgan hükümetleri arasında görüşmeler yürütülmesi için girişimlerde bulundu. ABD'nin 2011, 2012 ve 2013'teki girişimleri sonuçsuz kaldı.
Donald Trump'ın, 2017'de ABD başkanı seçilmesinin ardından müzakerelerin başlaması yeniden gündeme geldi. ABD ile Taliban temsilcileri, 25 Şubat 2019'da barış görüşmeleri için Katar'ın başkenti Doha'da ilk kez bir araya geldi.
ABD Başkanı Trump'ın Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad, Eylül 2019'da taraflar arasında anlaşmaya varıldığını, anlaşmanın Başkan Trump'ın onayını beklediğini açıkladı. Ancak aynı günlerde Kabil'de yaşanan terör saldırısında bir ABD askerinin ölmesi üzerine Trump, anlaşmayı erteledi.
