The New York Times, kamuoyuna açıklamalarında müttefiklerden daha fazla savunma harcaması talep ederek, özel sohbetlerinde 71 yıllık ittifaktan çekilmekten söz ederek dört yıldır NATO'yu hedef alan Başkan Donald Trump'ın 3 Kasım'da yeniden seçilmesi halinde niyetini hayata geçirebileceğini öne sürdü.
Gazete, Trump'ın 2. döneminde ABD'yi NATO'dan çıkarmak isteyebileceğine dair Kongre ve Avrupa başkentlerinde hakim olan endişeye, Trump yönetiminin eski ulusal güvenlik yetkililerinin son dönemde yaptığı ifşaatların tuz biber ektiğini yazdı. Haberde ifşaatların, yeniden seçilmesi halinde daha güçlenecek Trump'ın yönetimine alması beklenen deneyimsiz ulusal güvenlik ekibiyle ABD'nin NATO üyeliğine darbe indirebileceği, hatta son verebileceği yönünde olduğu belirtildi.
Böyle bir hamlenin en büyük küresel stratejik kaymalardan biri olacağı uyarısını yapan Trump yönetiminin eski ulusal güvenlik yetkililerinin bunun Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in hesabına önemli bir zafer olarak yazılacağını öne sürdüğü aktarıldı.
Bunun ilk örneği olarak Trump'ın eski güvenlik danışmanlarından John Bolton'un anı kitabı verildi.
Kitabında Başkan'ın sürekli olarak NATO'yu terk etmek isteğinden söz ettiğini aktaran Bolton, geçen ay bir İspanyol gazetesine verdiği demeçte, Trump'ın kasım seçimini beklemeden, ekim ayında bile ikinci görev döneminde NATO'dan çıkma niyetini beyan ederek sürpriz yapabileceğini ortaya attı.
İkinci örnek, The New York Times muhabiri Michael S. Schmidt'in bu hafta yayımlanan kitabından. Kitapta Trump'ın eski Beyaz Saray Genel Sekreteri John Kelly'nin özel sohbetlerinden biri alıntı var. Buna göre emekli general Kelly, yakın çevresine, Beyaz Saray'da karşı karşıya kaldığı en zor görevlerden birinin Trump'ın NATO'dan çıkmasını durdurma çabası olduğunu söyledi. O çevreden biri Kelly'nin bu mealde konuştuğunu teyit etti.
Ancak Trump bugüne değin kamuoyuna yaptığı açıklamalarda NATO'dan çıkmaktan söz etmedi. Diğer yandan geçen ay yayınlanan 50 maddeli ikinci görev dönemi gündeminde NATO konusuna doğrudan değinmeden 'müttefiklere adil şekilde paylarını ödetme' gözdağı tekrarlandı. Çarşamba günü 2. Dünya Savaşı'nin bitişinin 75. yıldönümü etkinliğinde yaptığı konuşmada ABD'nin Avrupa ile güvenlik işbirliğini devam ettirmesinden söz etmedi.
Haberde "son aylarda Washington ve Avrupa'daki güvenlik müesses nizamı, Trump'ın ilk dönemi sona ermeden ittifakın temel ilkelerine meydan okumayacağı çıkarımında bulunarak kısa süreliğine rahat nefes almıştı. Ama uzmanlar, başkanlık seçimi yaklaştıkça kaygının büyüdüğünü söylüyor" denildi.
The New York Times'a konuşan Brookings Enstitüsü ABD-Avrupa Merkezi Direktörü Thomas Wright, "Gerçek bir risk var" diyerek ekledi:
"Kelly ve Bolton'dan öğrendik ki, Trump ilk döneminde çok daha ileri gitmek istemiş. Eğer seçimde tümüyle tasdik edildiği, politikalarının halk tarafından kuvvetle desteklendiği hissine kapılırsa, bence etkin şekilde NATO'dan çekilebilir."
Kongre'nin büyük ihtimalle Trump'ın ittifaktan tümden çıkma çabasını engellemek için harekete geçeğini öngören gazete, ancak uzmanların Trump'ın isterse başka yollardan NATO'ya neredeyse öldürücü darbe indirebileceği görüşünde olduğunu belirtti.
Bu yollardan birinin Trump'ın NATO anlaşmasının 'herhangi bir üye ülkeye saldırıyı tüm üye ülkelere yapılmış sayan' 5. maddesini zayıflatmak olduğu kaydedildi.
Önceki ABD başkanları 5. maddeyi her üyeyi askeri saldırılardan koruma sözü olarak yorumlamıştı, ta ki Trump'a dek. Kendisi ittifakın savunma harcamaları hedeflerini yerine getirmeyen müttefiklerin savunmasına yardım etmeyebileceğini ima etmişti.
Brookings Enstitüsü'nin Almanya ile ilişkiler uzmanı Constanze Stelzenmüller, Trump'ın bunu ABD'nin resmi politikası haline getirebileceğini ve ittifakın kolektif savunma efsanesinde büyük bir delik açabileceğini söyledi.
Stelzenmüller, "Trump'ın ikinci görev döneminin olacağını varsayarsak, Başkan bir sabah kalkıp NATO'dan çıkmaya karar vermese bile ittifaka zarar verebileceği çok çeşitli yollar var" dedi.
Wright, Trump'ın ittifaka sert dilli bir mektup göndererek 5. maddeyi yeniden yorumlaması ihtimalini gündeme getirdi.
Atlantik Konseyi uzmanlarından Jorge Benitez de Trump yönetiminin temmuzda Almanya'dan 12 bin ABD askerini çekme ve Pentagon'un Avrupa Caydırıcılık Girişimi'ne fonları kısma açıklaması yaptığını hatırlattı.
Benitez "Avrupalı yetkililer, olumsuz adımlardaki tırmanışı görüyor ve Trump yeniden seçilirse olumsuz gidişatın devam edebileceğinden kesinlikle endişe ediyor" dedi.
