Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ile İstanbul Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'ndeki ikili ve heyetler arası görüşmelerin ardından düzenlediği ortak basın toplantısında konuştu.
Koronavirüs sonrası Türkiye'de resmi olarak ağırladığı ilk mevkidaşının Zarif olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, komşu ve kardeş ülkeden yapılan bu ziyaretin anlamına işaret ederek iki ülke heyetleri arasında verimli, kapsamlı ve samimi görüşmeler yapıldığını aktardı.
Çavuşoğlu, "Pandemi sürecinde gösterdiğimiz dayanışmayı, bundan sonra ticaretimizin artırılması, var olan lojistik konuların hepsinin halledilmesi ve gelecek hedeflerimize birlikte yürümemiz bakımından devam ettirmemiz gerekiyor. Bu konuda da hemfikiriz" diye konuştu.
'Türkiye-İran arası uçuşlar 1 Ağustos'ta başlayacak'
Çavuşoğlu, özellikle sınırlarda geçişleri sağlamaya başladıkları bilgisini paylaşarak şöyle devam etti:
"Sınırları açtık. Hem hava yolu, hem de sınırdan geçişler için de çalışmaya devam edeceğiz. Bu, özellikle önümüzdeki süreçte turizm sektörü için de, her iki taraf için de önemli. Bir aksilik olmazsa zaten uçuşların da 1 Ağustos itibarıyla açılması planlanıyor. Karşılıklı güven ve ortak fayda temelinde ikili ilişkilerimizi geliştirmek için bundan sonra da çalışmaya devam edeceğiz."
'Suriye'ye kalıcı barışı getirmek için neler yapmamız gerektiğini somut konuşup adımları atmamız lazım'
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde Kovid-19 salgını başlamadan önce Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı için İran ziyareti planladıklarını anımsatan Çavuşoğlu, ertelenen bu ziyareti pandemi sonrası en kısa sürede yapmak istediklerinin altını çizdi.
Astana formatına İran'ın dönem başkanlığı yaptığına işaret ederek bu toplantıyı da en kısa sürede gerçekleştirmek istediklerini vurgulayan Çavuşoğlu, şöyle konuştu:
"Bölgemizde terör var. Terör, hepimizin düşmanıdır. Terörle mücadele dahil güvenlik konularını da ele aldık. Bu konularda önümüzdeki süreçte de çalışmaya devam etmemiz lazım. Suriye'deki durumu biliyorsunuz. Bundan sonraki süreçte Suriye'ye kalıcı barışı getirmek için neler yapmamız gerektiğini somut konuşup adımları atmamız lazım. Bunlardan bir tanesi de anayasa komisyonu. Ağustos ayında toplanması öngörülüyor ve bunun da başarılı olması gerekiyor."
'İran'a yönelik tek taraflı yaptırımlara karşıyız'
İran'ın istikrar ve huzurunun kendileri için de önemli olduğunu belirten Çavuşoğlu, "Biz her zaman söylüyoruz, İran'a yönelik tek taraflı yaptırımlara karşıyız. Pandemi bize şunu öğretti ki; bugün dünyanın her zamankinden daha fazla iş birliği ve dayanışmaya ihtiyacı var" ifadesini kullandı.
Çavuşoğlu, tek taraflı adımlar yerine, birlikte çalışma ve hoşgörü kültürüyle dayanışmayı ön plana çıkarmaları gerektiğini söyleyerek pandemi sonrası bu ihtiyacın daha çok ortaya çıkacağını kaydetti. Çavuşoğlu, gelecek süreçte İran ile bu dayanışmayı sürdüreceklerinin altını çizerek, şunları söyledi:
"Sadece Suriye değil, bölgede diğer sorunlar da var. Libya, Yemen var. Diğer taraftan yeni kurulan İsrail hükümetinin Filistin topraklarını işgal etme planı ve kararı var. Gerek İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde gerekse diğer platformlarda, uluslararası toplumla birlikte bunlarla mücadeleyi Türkiye ve İran olarak birlikte sürdüreceğiz ve iş birliğimizi daha da güçlendireceğiz."
İki mevkidaş, toplantının başında, Türkiye ve İran arasında 'Diplomatik ve Konsüler Misyonların Taşınmazları Hakkında Mutabakat Zaptı'nı imzaladı. Çavuşoğlu, imzalanan mutabakat zaptıyla, her iki ülkenin de bundan sonra vatandaşlarına daha iyi hizmet verme imkanına sahip olacağını belirterek, iş birliği için mevkidaşına teşekkür etti.
'Rusya ile hiçbir görüş ayrılığımız yok'
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile Rus askeri ve güvenlik makamlarından oluşan heyetin Türkiye ziyaretinin ertelenmesine ilişkin sorusu üzerine Çavuşoğlu, "Rusya ile daha önce de Libya'da ateşkes için birlikte çalıştık ve çalışmaya da devam ediyoruz. Bu süreçte de yine, Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan ile (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin, Libya'da kalıcı bir ateşkes tesis edilmesi için birlikte çalışmaya devam etme konusunda mutabık kaldılar" dedi.
Çavuşoğlu, bu görüşmelerin sadece Türkiye ile Rusya arasında devam etmesinin değil, özellikle Libya'yı yönetenlerin ne dediğinin önemli olduğunu belirterek, "Libya'da ateşkes olduğu zaman tabii bu tek taraflı bir şey olmaz. Çatışan taraflar var. Bunun içinde kabileler, farklı görüşler, farklı tutumlar var. Oturup da tarih ve diğer konularda Türkiye ile Rusya'nın, hiç müzakere etmeden ya da Libyalıların, özellikle meşru yönetimin olurunu almadan karar vermesi gerçekçi olmayabiliyor, uygulaması bakımından. Bunu geçmişte gördük mü, evet gördük" ifadesini kullandı.
'Ruslarla görüşmelerimizde temel prensipler konusunda herhangi bir sıkıntı yok'
Daha önce Erdoğan ve Putin'in vardığı mutabakat doğrultusunda Libya'daki tarafların Moskova'ya davet edildiğini hatırlatan Çavuşoğlu, "Orada meşru yönetim, Serrac bu ateşkes belgesini imzaladı, ama Hafter imzalamadı” dedi.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin de desteğiyle daha sonra Berlin Konferansı'nın düzenlendiğini, ancak Hafter'in oradan çıkan ortak açıklamaya da desteklemediğini ve saldırganlığını artırdığını, kaybetmeye başladığında ise ülke yönetimine el koyduğunu iddia ettiğini vurguladı.
"Dolayısıyla, temel prensipler konusunda Ruslarla görüşmelerimizde herhangi bir sıkıntı yok. 'Şu sebepten bu sebepten masa sallandı' diye bir şey yok. Ama bu sefer, kalıcı bir ateşkes ve Libya'yı siyasi sürece götürebilecek bir süreç, bunun da detaylarını biraz daha konuşmamız lazım. Bunlar netleştikten sonra bakanlar düzeyinde bir araya gelip ortak bir belgeyi imzalamamız lazım ya da ortak bir belgeyi açıklamamız gerekiyor. O nedenle teknik düzeyde biraz daha hem kendi aramızda hem de Libyalılarla görüşme konusunda hemfikir kaldık."
'Rus heyetin ziyaretinin ertelenmesinin başka yere çekilmesine gerek yok, bunun Suriye ile hiçbir ilgisi yok'
Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile dün iki kez telefonda görüştüğünü belirterek, "Bu erteleme kararını da birlikte aldık. Önümüzdeki süreçte yine, bunlar netleşince bir araya gelme konusunda teyitleştik. Bunun başka bir yere çekilmesine gerek yok. Bunun Suriye ile, İdlib ile hiçbir ilgisi yok” dedi.
Türkiye ve Rusya'nın Libya konusunda farklı görüşlerde olduğunu ancak temel prensipler konusunda bir sıkıntı yaşanmadığını işaret eden Çavuşoğlu, "Ateşkes konusunda çok farklı görüşler ortaya çıktı ya da kriz çıktı da o yüzden (Rus heyetin Türkiye ziyareti) ertelendi gibi değerlendirmeler yapılmasın. Bu doğru değil" ifadesini kullandı.
Zarif: Türkiye'yle bilimsel ve tıbbi anlamda iş birliğine hazırız
Çavuşoğlu’nun ardından konuşan İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, salgında İran halkına verdiği destek için Türkiye'ye teşekkür etti.
İran halkının koronavirüs salgınının ilk kurbanlarını veren milletlerden biri olduğunu aktaran Zarif, İran'ın ulusal güçleri ve bölgedeki dostlarının yardımlarıyla büyük oranda salgını atlattığını belirtti.
Zarif, İran'da ve tüm dünyada nihai çözüme daha mesafe olduğunu kaydederek, "Türkiye'yle bilimsel ve tıbbi anlamda iş birliğine hazırız" dedi ve şöyle devam etti:
"Bu pandemi gösterdi ki ülkeler birbirlerine bağlılar ve tek taraflı politikalar kalıcı bir çözüm değil. Büyük görünen güçler bile salgın karşısında çaresiz kalabiliyor. Dünyayı yönetebilirim düşüncesine kapılmışlardı ama yanlış olduğunu gördüler. Bazı ülkeler insanların canı pahasına kısa vadeli siyasi politikalarını takip ediyorlar. Maalesef ABD hem kendi iç meseleleri hem de salgın konusunda kötü bir geçmiş bıraktı. Salgın sürecinde İran ekonomisine zarar vermek için ambargolarını daha da sıkılaştırdı. ABD'nin ambargolarının karşısında durdukları ve salgında İran halkına verdiği destek için Türkiye'ye teşekkür ediyorum."
Zarif, salgın süresince iki ülke arasında azalan diyaloğu bugün arttırdıkları için memnun olduğunu vurguladı.
'İran ve Türkiye, Libya'da ortak bakış açısına sahipler'
Mevkidaşıyla imzaladığı 'Diplomatik ve Konsüler Misyonların Taşınmazları Hakkında Mutabakat Zaptı'na değinen Zarif, yıllardır süren bir sorunun bu anlaşmayla çözüme kavuştuğunu söyledi.
Zarif, koronavirüs salgını nedeniyle kapatılan iki ülke kara sınırlarının ticari geçişlere açılmasına işaret ederek, "Karayollarımız ticari geçişlere açıldı, inşallah yolcu geçişleri için de kara ve hava yolları açılır" diye konuştu.
Enerji alanında yapılan iş birliğine ilişkin görüşme gerçekleştirdiklerini de ifade eden Zarif, "Türkiye'nin çabaları sonucunda bu ayın sonu itibarıyla İran'ın doğalgaz akışı Türkiye'ye yeniden başlayacak ve yaz aylarında Türk halkı ve sanayisi İran doğalgazını kullanabilecek” dedi.
Zarif, farklı alanlarda ticari konuların ve ikili ticaretin nasıl geliştirilebileceğinin de görüşmede ele alındığını aktardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, salgın nedeniyle iptal edilen ancak yapılması tekrar planlanan İran ziyaretine de değinen Zarif, bu ziyarette Stratejik İş Birliği Zirvesi'nin yapılamasının öngörüldüğünü söyledi.
Türkiye, Rusya ve İran video konferansla Suriye'yi görüşecek
Türkiye ile İran arasında Astana Süreci gibi bölgesel konularda yapılan iş birliğinin devam edeceğini vurgulayan Zarif, Suriye'nin geleceğinin belirlenmesi ve ülkede kalıcı barışın sağlanması için Türkiye, İran ve Rusya'nın yeniden masaya oturacağını ifade etti.
Üç ülkenin önce video konferansla bir toplantı gerçekleştireceğini belirten konuk bakan, pandemi sürecinin el verdiği ölçüde toplantının yüz yüze yapılmasının planlandığını da kaydetti.
Toplantıda Libya'daki son gelişmelerin de görüşüldüğünü söyleyen Zarif, "İran ve Türkiye Libya'da ortak bakış açısına sahipler. Umarız ki Libya halkının da acıları bir an önce biter ve uluslararası desteğe sahip meşru hükümet tam olarak sorunları çözme yoluna girer" diye konuştu.
Zarif, bölgesel konuların görüşülmesinin de önemine dikkati çekerek, "Bölgesel konuları görüşmek bölgemiz için çok önemli ve bunun için komşularımızla iletişimimizi geliştirmeye ihtiyacımız var. Bu şekilde bölgemiz terörle, radikalizmle ve istikrarsızlıkla mücadelede daha başarılı olacak, halklarımız için daha güzel bir gelecek hazırlanacaktır" dedi.
İki ülke arasındaki seyahatlerin başlamasına ilişkin soruya yanıt veren Zarif, İran'a turist ve yolcu giriş çıkışlarına hala müsaade edilmediğini belirterek, "İçişleri, Sağlık ve Kültür ve Turizm bakanlıkları kuracakları komisyonla komşularımıza kapıları açma konusunda görüş belirtecekler" ifadesini kullandı.
