Ekonomist Tunca: Dünya ekonomide bize çalıştı

Geçtiğimiz aylarda 425 baz puanlık faiz indiriminin ardından Merkez Bankası şimdi de 325 puanlık bir indirime gitti. Faiz oranları yeniden 2018 yılı seviyelerine geldi. Büyüme hedefiyle atılan bu adımlar ekonomi çevrelerinde sevinçle karşılandı. Ekonomist Arda Tunca, Başlangıç Noktası programında yaptığı açıklamalarda bu düşüşte küresel ekonomide yaşanan gelişmelerin de Türk ekonomisine katkıda bulunduğunu dile getirdi. Tunca, bu düşüşün sürüp sürmeyeceğini yine küresel ekonomi ve dünya pazarında yaşanması muhtemel ticaret savaşlarının belirleyeceğini dile getirdi:

‘EKONOMİDE BİR TERCİH SÖZ KONUSU’

“Burada bir tercih söz konusu. Faiz oranını indirdiğiniz sürece büyümeyi destekliyorsunuz demektir. Böyle bir amacın olduğunu zaten biliyoruz. Ekonomideki belli durgunluğun ortadan kaldırılmasına ihtiyaç var. Burada küresel ortamın Türkiye’ye yardımcı olduğunun altını çizmek lazım. 2008’deki büyük krizden sonra merkez bankaları önemli ölçüde para enjekte etti piyasalara. Sonra bir daralma ve toparlanma gündeme geldi. Şimdi küresel ticaret savaşlarıyla birlikte yine bir durgunluk ihtimalinden söz ediliyordu ki ABD Merkez Bankası da faiz indirimine gitti. Avrupa Merkez Bankası da çok az da olsa indirim yapıp tahvil programı yaptı. Bunlar bir likidite bolluğu yarattı.

Gelişmekte olan ülkeler de faiz indirimi yaptı. Dünya bize çalıştı. Enflasyon yardımcı oldu, kur atakları belli ölçüde dindi. Dolayısıyla kurdaki istikrar enflasyon tarafından aşağı yönde hareket yaptı. Dozu konusunda çok farklı tartışmalar var ama bu faiz indirimleriyle Türkiye belli bir getiriyi uluslararası yatırımcıya sağlıyor olmalı. Orada da doğru bir yerde. Şimdi piyasada iç talebin artması lazım. Belli bir durgunluk var piyasalarda, bu aşılmalı.

‘MERKEZ BANKASI TEK BAŞINA SAVAŞAMAZ’

Merkez Bankası’nın açıklamaları bir önceki indirimde yapacağını söylüyordu. Şimdiki indirimde bunun devam edeceği sinyali var. Ama bunun da bir sınırı var. Bu kadar yüklü indirimler sırasında uluslararası ortam bize ne kadar yardımcı edecek görebilmemiz lazım. Enflasyon hedeflerinden taviz veriyor olabilirsiniz. Merkez Bankası öteden beri yüzde 5’e indireceğini söylüyor. Daha da ötesinde başka şeyler var: Sadece Merkez Bankası ile de olmaz. Çok farklı noktalar var. Hepsini değerlendirdiğimizde Merkez Bankası değişkenlerin sadece biri. Bir yerde dengelendi gibi gözüküyor. Yüzde 5 hedefiyle uygun mu? Hayır. Türkiye enflasyondan ziyade ekonomideki canlanmayı önemseyen bir politika peşinden gittiği çok açık. Bu canlanmaya ihtiyaç var. Uluslararası sermayeye de ihtiyacımız var.

Ekonomi bir denge oyunudur. Her karar bir tarafı düzeltirken başka tarafı mutlaka bozuyordur. Siz ülke için neyi önemsiyorsunuz neyi vurgulamak istiyorsunuz? Büyümek mi enflasyonu kontrol mü, ödemeler dengesi mi? Hepsini birden kontrol edebilmeniz işin teorisinde imkansızdır. Kavramlar ve kuramlar var. Aynı anda üç dört şeyi yapabilmeniz imkansız. Öyle bir faiz indirimi gündeme gelse dahi bunu küresel ortamın destekliyor olması lazım. Türkiye o zamanlar küresel ekonomiden çok faydalanıyordu. Yatırım yapılabilir ülke olarak ratingimiz yüksekti. Şunu kaçırdık ki bize ait olmayan bir parayı kullandık. Hava bütün gelişmekte olan ülkelerin tersine dönmeye başlayınca iş bizim aleyhimize döndü. Bu kadar dışa bağımlı olmamamız lazım.

Fed’in aldığı kararlar, küresel finans sistemini çok önemli boyutta etkileme gücüne sahip. Bunu sadece biz değil bütün dünya konuşuyor. Fed’in faiz indirimleriyle ilgili bir güvensizlik ortamı var küresel dünyada. Uluslararası yatırımcı nereye yatırım yapacağını bilemiyor. Kamu kağıtlarında negatif faiz oluştu. Uzun vadeli kağıtlarla kısalar arasında kriz göstergesi olan bir durum gerçekleşti. Bir resesyon göstergesiydi bu. ABD. İş gücünde hiç olmadığı kadar güçlü. Faizi indirmeli miyiz artırmalı mıyız diyenler arasında kafalar karışık. Ben hiçbir şey yapmaması görüşündeyim. Bunu şekillendirecek olan nokta ticaret savaşlarının gideceği yer. Fed, ABD ekonomisini düşünüyor ama bu ekonomi de dünyadan etkileniyor. Bu çok hassas bir nokta. Merkez bankalarının bir gücü var ama başkanlar ticaret savaşı çıkarıyorsa buna bankalar ne yapsın?”