30 Mayıs 2019, 10:00
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14'üncü G20 Liderler Zirvesi'ne katıldığı Japonya'nın ardından, 2 Temmuz'da Çin Halk Cumhuriyeti'ne resmi ziyarette bulunacak. Erdoğan’ın, Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkileri her alanda ele alma fırsatı doğuracağına vurgu yaptığı bu ziyaret kapsamında, Kuşak ve Yol İnisiyatifi ve yatırımların dışında bölgesel konuların da ele alınması bekleniyor. Peki Erdoğan’ın Pekin ziyaretini, Uygur meselesinde Türkiye ile Çin arasında bir mutabakata varıldığı şeklinde yorumlamak mümkün mü? Söz konusu ziyaret, Çin’in, Suriye özelinde, Ortadoğu’ya daha etkin bir şekilde müdahil olması yönünde olası senaryonun bir parçası olarak okunabilir mi? Sputnik’in bu sorularına Vatan Partisi Uluslararası İlişkiler Bürosu Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf Tunçer, yanıt verdi.
‘HÜKÜMET UYGURLAR KONUSUNDA SON DERECE İHTİYATLI YAKLAŞIYOR, PROVOKASYONLARA ALDANMIYOR’
Tunçer’e göre, Erdoğan’ın Çin ziyareti, ticari ilişkiler, Kuşak-Yol inisiyatifinde gelinen son durum ve Uygur meselesi bağlamında 3 ana başlık altında incelenmeli. Tunçer, Erdoğan’ın Pekin ziyaretinde Uygur konusunun da gündeme gelebileceğine işaret ederek “Görüşmede muhtemel olarak önümüze gelecek konulardan bir tanesi Uygur meselesi olabilir. Ancak hükümetin Uygur meselesinde son derece ihtiyatlı davrandığını düşünüyorum. Zira Türkiye’de, özellikle sosyal medyada çok aktif faaliyet gösteren Uygur ayrılıkçıları ‘Erdoğan, Şi Cinping ile Uygurlar hakkında konuşacak ve Uygurlara Çin’in yaptığı zulmü ortaya getirecek,soracak’ demişti. Fakat hükümet, bu kampanyalara karşı mesafeli duruyor. AK Parti ve MHP, geçen hafta, TBMM’de verilen Uygur önergesini de reddetti. Hükümetin bu duruşu, Erdoğan’ın ziyareti öncesi girişilen tüm provokasyonları boşa çıkardı. Yakın zamanda, Nurmuhammed Tohti'nin Çin tarafından işkence sırasında öldürüldüğü iddia edilmişti. Fakat hükümet, bu yalana karşı da temkinli bir duruş sergiledi. Yakın gelecekte de bu konuyla ilgili olarak, Türkiye’den Çin’e yönelik olumlu bir yaklaşım görmeye devam edeceğiz. Hatta şu anda Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi Halk Hükümeti Başkan Yardımcısı da Türkiye'de temaslarını sürdürüyor” dedi.
‘TÜRKİYE, SURİYE KONUSUNDA RUSYA, İRAN VE ÇİN’LE BİRLİKTE ADIM ATMALI’
Çin’in ABD’nin aktif bir siyaset yürüttüğü Suriye konusunda da ileri adımlar atması gerektiğine işaret eden Tunçer “Zaten Çin, Suriye konusunda daha ileri adımlar atacağını ve Beşar Esad hükümetini desteklediğini açıklamıştı. Şu an Çin’in bu tutumu Türkiye’den farklı olsa da; ben eninde sonunda Türkiye’nin Rusya, İran ve Çin’le birlikte Suriye’nin meşru yönetimini tanıyacağına inanıyorum. Zira, bu sorun çözülmezse, Kuşak ve Yol inisiyatifinin orta koridoru gerçekleşemez. Türkiye’nin İdlib konusunu bir an önce bölge ülkeleriyle halledip, ABD’nin kök saldığı Fırat’ın doğusu ve Menbiç’e el atması gerekiyor. Türkiye, bu anlamda da Çin’le önemli işbirliği yapabilir. Çünkü Suriye’deki Uygur kökenli cihatçılar, Çin’i doğrudan tehdit ediyor. Bu savaşçıların, Afganistan üzerinden Çin’e sokulabileceği konuşuluyor. Bu sebeple, Çin bu bölgede çözümün sağlıklı bir şekilde yürümesinde etkin rol oynamalı. Ve ben Çin’in Suriye’de daha etkin rol alacağına inanıyorum” değerlendirmesinde bulundu.
‘TÜRKİYE S-400’ÜN YANI SIRA ÇİN’İN BEŞİNCİ NESİL SAVAŞ UÇAKLARINA YÖNELEBİLİR’
Yakın gelecekte Türkiye-Çin ilişkilerinin hızla artacağına işaret eden Tunçer “Eğer Türkiye-Çin ilişkileri beklenmeyen bir yol kazası yaşamazsa, hem siyasi hem ticari alanda ilişkiler patlama yaşanacak ilişkiler hızla artacaktır. Türkiye’de hükümete yakın medyanın gündeminde de bir süredir, ‘ABD’nin tehditlerine karşı Asya’yla ilişkilerimizi güçlendirelim’ teması hakim. Türk hükümeti de tam bu tasvir edilen yönde bir eğilime girdi. Önümüzdeki günlerde, Türkiye, S-400 hava savunma sisteminin yanı sıra, ABD’nin F-35 sevkiyatı yapmama tehditlerine karşı Çin’in beşinci nesil savaş uçaklarına yönelebilir. İki ülke arasında önemli heyetlerin gidip gelmeye başlaması, bu anlamda umut verici. Bu olası senaryo, Türkiye’nin savunma sanayisini çeşitlendirme ve millileştirme hedefiyle de uyumlu olacaktır. Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Hasan Küçükakyüz ve beraberindeki heyetin geçen hafta Çin'e gerçekleştirdiği önemli ziyaret de bu bağlamda ele alınabilir” ifadelerini kullandı.
‘TÜRKİYE’NİN ÇİN’LE TİCARET HACMİNDEKİ İHRACAT PAYINI ARTIRMASI ŞART’
Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi Abdulkadir Emin Önen'in “İstanbul-Washington arası mesafe, İstanbul-Pekin arası mesafeden daha uzun. Ama 'Uzakdoğu' denilerek Çin’in uzak olduğu algısını yaratılmış" şeklindeki sözlerini hatırlatan Tunçer "Bu vurgu çok önemli. Zira Türkiye, Batı’dan daha çok Doğu’ya yakın. Ticari ilişkilere gelindiğinde, Çin yılda ortalama 2.2 trilyon dolar ithalat yapacağını söyledi. Türkiye, bundan çok az pay alıyor. Şimdilerde, ticari ilişkiler yeni yeni toparlanıyor. Türkiye’nin Çin’le 25 milyar dolarlık bir ticaret hacmimiz var, bunda Türkiye’nin ihracat payı 2-2.5 milyar dolar. Burada bir dengesizlik var. Ama Çinli yetkililer, bu dengenin sağlanmasına ilişkin adımlar atılacağını söyledi” dedi.
‘ERDOĞAN’IN ZİYARETİNDE, ÇİN’LE YEREL PARAYLA TİCARET KONUSU GÜNDEME GELEBİLİR’
Türkiye’de yaklaşık bin Çinli firmanın faaliyet gösterdiğine işaret eden Tunçer “Bunların arasında Huawei, Bank of China ve Çin Endüstri ve Ticaret Bankası (ICBC) gibi kurumlar da var. Ayrıca, Huawei, İstanbul’da Çin’in ikinci en büyük araştırma merkezini kurdu. Orada yaklaşık 500 mühendis çalışıyor ve bunların yüzde 80’i Türk. Vatan Partisi olarak, 27-28-29 mayıs tarihlerinde İzmir, İstanbul ve Ankara’da Çin Büyükelçiliği ile birlikte ‘Türkiye-Çin Ekonomik İşbirliği’ toplantıları oldu. Bu toplantılara Türkiye’nin öncü iş insanları katıldı. Orada da Çin’in Ankara Büyükelçisi Deng Li’nin bahsettiği 3 hedef vardı. Bence bu hedefler çok önemliydi. Bunlar; Türkiye’deki yatırımları 2 katına çıkararak 6 milyar dolara ulaştırmak, Türkiye’nin Çin’e olan ihracatını 8 milyar dolara çıkarmak ve Türkiye’ye gelen Çinli turist sayısını 1 milyona ulaştırmaktı. Ayrıca Türkiye-Çin arasında yerel para ile ticaret konuşuluyor. Erdoğan’ın ziyaretinde bu da gündeme gelebilir. Nükleer konusunda da mesafe alındığını düşünüyorum” diye ekledi.
