5 maddede: Pompeo’nun ilk Rusya ziyaretinde gündeme gelmesi beklenenler

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo bugün Soçi kentine giderek Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile bir araya gelecek. Daha sonra dışişleri bakanları Rusya lideri Vladimir Putin tarafından da kabul edilecek. Bu, Pompeo’nun ABD dışişleri bakanı olarak Rusya’ya gerçekleştirdiği ilk ziyaret olacak.

Soçi’deki görüşmelerin gündeminin bir hayli yoğun olması bekleniyor. Bunun sebebi, Rusya ile ABD arasındaki iplerin, ikili ilişkilerdeki sorunların yanı sıra Beyaz Saray'ın Venezüella ve İran politikaları yüzünden de oldukça gergin olduğu bir dönemden geçilse de ülkeler arasında Temmuz 2018’den beri önemli üst düzey görüşme yapılmamış olması.

Pompeo’nun bugünkü Soçi ziyaretinde gündeme gelme ihtimali yüksek olan konuları 5 maddede derledik:

Venezüella:

Geçen haftalarda hem Rus Dışişleri Bakanı Lavrov hem de ABD’li mevkidaşı Pompeo krizle boğuşan Venezüella’dan uzak durmaları konusunda birbirlerinin ülkelerini uyarmıştı.
Moskova, Venezüella’nın meşru lideri olan Nicolas Maduro’nun en sıkı müttefiklerinden biriyken, Washington da ocak ayında kendini ülkenin geçici başkanı ilan eden muhalif Juan Guaido’yu destekliyor. Guaido birkaç hafta önce kendisine destek verdiğini söylediği askerlerle kamera karşısına geçmiş ve orduyu açık bir biçimde Maduro’ya karşı darbeye çağırmıştı. Fakat bu ayaklanma girişimi başarılı olmadı.

Rusya, Maduro karşıtı ayaklanmaları destekleyen ABD’nin ‘sorumsuz’ tutumunu oldukça ağır eleştirdi. Pompeo ise Maduro’nun ülkesini terk etmeye çoktan razı olduğunu, ancak Rus müttefiklerinin kendisini bu fikirden vazgeçirdiğini iddia etti. Bu iddia Rusya tarafından doğrulanmadı.

Kuzey Kore:

Geçen ay Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un ile ilk yüz yüze görüşmesini gerçekleştirmişti. Vladivostok’ta gerçekleştirilen söz konusu görüşmede, Kore yarımadasındaki Amerikan etkisini kırmanın ve Moskova’nın elini güçlendirmenin amaçlandığı belirtiliyordu.
Vladivostok’taki bu buluşma, Kuzey Kore lideri ile ABD Başkanı Donald Trump arasındaki görüşmelerin çökmesini izliyordu. Kuzey Kore tarafı, görüşmelerin başarısızlığının sorumlusu olarak gördüğü ‘akılsız ve tehlikeli’ Pompeo’nun, ileride gerçekleştirilebilecek müzakerelerden uzak tutulması konusunda ısrarcıydı.

Mueller raporu:

‘Rusya soruşturmasını’ yürüten özel yetkili savcı Robert Mueller, Trump’ın seçim kampanyası ekibi ve Rusya arasında işbirliği olduğunu iddiaları doğrulayan bir delil bulamamıştı. Fakat bu, Trump’ın başkan seçilmesiyle sonuçlanan 2016 seçimlerine, Rusya’nın müdahale etme girişiminde bulunduğu iddialarının son bulduğu anlamına gelmiyor.
Nitekim Rusya müdahalesi iddialarının rağbet gördüğüne ikna olmuş gibi görünen Pompeo, ülkesinin iç işlerine yönelik müdahalelere karşı sert bir tavır takınacağını belirtmiş, geçtiğimiz ay ise ‘Rusya’nın 2020 ABD başkanlık seçimlerine edebileceği’ uyarısında bulunmuştu.

Hatta Pompeo şunu da eklemişti: “2050 yılına vardığımızda dahi Ruslar işimize burunlarını sokmaya uğraşıyor olacaklar.”

Rusya ise 2016 seçimlerinde müdahale ettiği iddialarını kesin bir biçimde reddediyor.

Butina ve Whelan:

ABD’nin seçimlerine Rusya’nın müdahale ettiği iddialarına dair 3 yıldır yürütülen soruşturmada kılıfına uydurulup tutuklanan tek Rus vatandaşı Maria Butina olmuştu.
Butina, ABD’de Rusya hükümeti adına lobicilik faaliyetleri yapmakla fakat yasaların gerektirdiğinin aksine bu eylemleri konusunda Washington’ı bilgilendirmemekle suçlanıyor.
Rusya ise Butina’yı ‘siyasi tutuklu’ olarak görüyor. Rusya lideri Putin de ABD’de nezaret altında tutulan Butina’ya yöneltilen suçlamaların keyfi olduğunu dile getirmişti.
Bu sırada, ABD vatandaşı olan Paul Whelan da Rusya’da demir parmaklıklar ardında tutuluyor. Casuslukla suçlanan güvenlik uzmanı Whelan, geçtiğimiz yıl Moskova’da tutuklanmıştı.
Whelan’ın, Butina ya da ABD’deki herhangi başka bir Rus vatandaşıyla takas edilebileceği iddialarına, Moskova karşı çıkıyor. Kremlin Sözcüsü Peskov diplomaside insanları ‘piyon’ olarak kullanmayacaklarını belirtmişti.

İran:

Rusya, İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırması karşılığında bu ülkeye uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılmasına yönelik 2015’te imzalanan anlaşmadan ABD’nin çekilmesini eleştirdi.

ABD’nin bölgedeki çıkarlarını korumak gerekçesi ile Basra Körfezi’ne uçak gemisi ve bombardıman uçakları göndermesi ardından, Avrupalı mevkidaşları ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’ya bölgedeki tansiyonu düşürmeleri çağrısında bulunmuştu.

ABD’nin iddialarının aksine, Birleşmiş Milletler denetçileri, İran’ın 2015’te imzalanan nükleer anlaşmaya uyduğunu söylüyor. Rusya ise anlaşmadan çekilmesi ardından İran’a yönelik yaptırımları yeniden devreye sokan ABD’yi kınadı. Rus yetkililer ayrıca, nükleer anlaşmanın kurtarılabilmesi için yeniden görüşme masasına oturulması çağrısı yapıyor.