Ukrayna donanması nasıl parasızlıktan ‘ölme’ noktasına geldi?

Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı İgor Voronçenko, Ukrayna yönetiminin ‘Vladimir Velikiy' korvetinin yapımının tamamlanması için 1.3 milyar grivna (51 milyon dolar) bulamamaları durumunda gemi yapım endüstrisinin ‘dönüşü olmayan noktayı' aşmış olacağını kaydetti.
Sputnik, Ukrayna'nın bir türlü uzak denizlere açılamayan gemilerinin üzücü kaderini okurlarıyla paylaştı.

‘EBEDİ' KORVET

Ukrayna'nın 2 bin 650 ton ağırlığındaki ilk korvetinin yapımı 2011'de başladı. 2012'de suya indirilmesi planlanan gemiye, onlarca yıldır büyük sipariş alamayan gemi yapım endüstrisinin kurtarıcısı gözüyle bakılıyordu. ‘Vladimir Velikiy' korveti, dört gemiden oluşan bir serinin ilk gemisi olarak tasarlandı, fakat kısa bir süre sonra ülkenin bütçesinde yapımının tamamlanması için yeterli kaynak olmadığı ortaya çıktı.

Silahlar da dâhil olmak üzere korvetin parçalarının yüzde 40'ını tedarik edecek olan Avrupalı şirketler, ön ödemesiz çalışmayı kabul etmedi, oysa bu şirketlerin katılımı olmadan yapımın tamamlanması da imkânsızdı.
Temmuz 2014'te önce ‘bütçe tasarrufu' gerekçesiyle askıya alınan, ardından kasımda yeniden başlayan çalışmalar bir türlü sonlanamıyordu ve geminin teslim süreleri de sürekli olarak erteleniyordu.

2016'da Ukrayna Başbakanı Vladimir Groysman, ülkeye güçlü deniz devleti statüsünü geri getirme sözü verdi. Ukraynalı yetkililer, geçen yıl proje 52250 kapsamındaki korvetlerin yapımı için gerekli kaynağın bulunduğunu açıkladı, Vladimir Velikiy korvetinin en geç 2022'de donanmaya teslim edileceği, diğer 3 korvetin de 2028'e kadar tamamlanacağı duyuruldu.

Ancak Deniz Kuvvetleri Komutanı'nın yaptığı açıklama, ilk korvetin yapımı için sözü verilen paraların dahi henüz bulunamadığı gerçeğini ortaya koydu. Bu şartlarda yapımının yüzde 50-60'ı bitirilen Vladimir Velikiy'in sonuçta tamamlanıp tamamlanamayacağı ise belirsizliğini koruyor.

‘UKRAYNA' KRUVAZÖRÜNÜN AKIBETİ

Finansman yetersizliği, daha gelişmiş gemilerin yapımını da birçok kez durma noktasına getirdi. Sovyetler Birliği Donanması'nın siparişi üzerine başlatılan Proje 1164 ‘Atlant' kapsamında üretilen ‘Ukrayna' adlı dördüncü füze kruvazörü (‘Moskova', ‘Varyag' ve ‘Mareşal Ustinov' adlı ilk 3 kruvazör Rusya Donanması'nda görev alıyor), 1990'da suya indirildi. Yapımının yüzde 75'i tamamlanan gemi 1993'te Ukrayna'ya devredildi. Ancak mürettebatı dahi hazır olan geminin yapımının tamamlanması için gerekli finansman 1 yıl sonra durduruldu.

Kruvazörün tamamlanması için ikinci bir çalışma, 1998'de Ukrayna'nın o zamanki Devlet Başkanı Leonid Kuçma'nın girişimiyle başlatıldı. Geminin yapımı neredeyse tamamlanmıştı, eksik kalan çalışma standart silahların montajıydı. Ancak bu son aşama için de para yetmedi, denizlere açılmaya hazır olan ‘Ukrayna', tersanede pas tutmaya başladı. 2010'da Rusya, gemiyi satın alıp kendi imkânlarıyla yapımını tamamlamayı önerse de Ukrayna parlamentosu Yüksek Rada, böyle bir alternatife onay vermedi. 2017'de beklenen oldu, Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko, gemideki teçhizatın sökülmesi ve geminin hurdaya satılması için talimat verdi.

Bundan en zararlı çıkansa, on yıllar boyunca kruvazörü öz kaynaklarıyla kullanılabilir durumda tutan Ukraynalı gemi yapımcıları oldu, devletten gemi yapım fabrikasına bir kuruş bile tahsis edilmedi.

Sadece bir yıl önce fabrikanın sendika komitesi başkanı Nikolay Golovçenko, Sputnik'e demecinde durumu şu sözlerle aktarmıştı:

"Fabrikamızda, kara araçları dâhil her türlü askeri aracı üretebiliriz, ev aletleri yapabiliriz. Ancak hiç kimsenin umurunda değiliz, ait olduğumuz devlet, bize sırt çevirdi. Rotasını AB ve NATO'ya çeviren şimdiki yönetim, Avrupa'dan hurdaya çıkarılan askeri araçlar aldığı için kendi endüstrisini geliştirmek, daha doğrusu yenilemek istemiyor. Bu nedenle ‘Ukrayna'ya ihtiyaç duyulmaz oldular".