Kuzey Irak’taki referandum, bölgedeki gerilimi tırmandırır mı?

Kuzey Irak’ta düzenlenen referandumda başlıca sorun, Irak’ın tek bir bölgesinin bağımsızlık istemesi değil, Irak’ta Kürtlerin yaşadığı tüm bölgelerde ve özellikle Arapların, Kürtlerin, Süryanilerin,  Yezidilerin ve Türkmenlerin birlikte yaşadığı Kerkük’te, ‘Kuzey Irak’ın ve sınırlarının ötesindeki diğer Kürt bölgelerinin bağımsız devlet olmasını istiyor musunuz’ sorusunun yöneltilmesi.

Kuzey Irak’ta yapılan referandum aslında IKBY’nin tüm komşularına da meydan okuma olarak kabul ediliyor, zira İran, Suriye ve Türkiye’nin sınır bölgelerinde de çok sayıda Kürt yaşıyor. Bu nedenle Türkiye ve ardından İran, sınır bölgelerinde askeri tatbikat düzenledi, İran ise IKBY’ne sınırlarını kapadı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan de Erbil’e karşı kısıtlamaların uygulanabileceğini belirtmişti. Şimdi ise Ankara’nın elinde ciddi bir baskı enstrümanı olduğu ortada, zira Kuzey Irak’ın tüm petrolleri Türkiye’ye ihraç ediliyor. Fakat yaptırımlar konusu da farklı sonuçlara yol açabilir, zira Türkiye’nin güneydoğusunda yaşayan halkın ekonomik refahı da büyük ölçüde bölgede Türkiye ile IKBY arasındaki işbirliğine bağlı.

'IRAK'IN İMKANLARI, GÜÇ KULLANMAK İÇİN YETERSİZ'

“Irak federal yönetiminin imkânları, sorunu güç kullanarak çözmek için yetersiz” diyen Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü uzmanlarından Konstantin Truyevtsev, hem Irak ordusunun, hem de Türkiye ve İran’ın sorunu askeri yollardan çözme olasılığının çok düşük olduğunu belirtti.

Öte yandan, Kuzey Irak’ta yapılan referandumun gölgesinde gerçekleşen önemli bir olay daha var. Suriye’de Kürtlerin kontrolünde olan bölgede de 22 Eylül’de ilk yerel seçimler gerçekleşti. Bu bölgede önümüzdeki kasımda yerel meclislerin seçilmesi, önümüzdeki ocak ayındaysa Kuzey Suriye Demokratik federasyon seçimlerinin yapılması planlanıyor.

IKBY’yi destekleyen Kürt Ulusal Konseyi, Kürtlerin bulunduğu bölgelerdeki kontrolü elinde tutan Demokratijk Birlik Partisi (PYD) ve Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) arasındaki ideolojik ihtilaflar ve bölgelerde etki mücadelesi olması nedeniyle Suriye’deki taraftarlarına seçimleri boykot etme çağrısında bulundu.

MÜSLİM: SURİYELİ KÜRTLER EŞİT HAKLAR İSTİYOR

PYD Eş Başkanı Salih Müslim, DPA haber ajansına verdiği röportajda, “Suriyeli Kürtler, bölgede bağımsızlık için mücadele etmiyor, daha çok Suriye’nin tüm vatandaşlarının eşit haklara sahip olduğu demokratik bir ülke olmasını istiyor ” diye konuştu.

Gözlemciler ise beyan edilen fikirlerin hayata geçirilmesi sırasında Kürt milliyetçiliğine büründürüldüğünü söylüyor.

Şarkiyat uzmanı ve eski diplomat Vyaçeslav Matuzov, RT’ye verdiği mülakatta durum ile ilgili yaptığı değerlendirmede, “Genel olarak bu, tek bir Kürt devleti kurmak isteyen Kürt milliyetçilerinin bir hareketi” ifadelerini kullandı.

Mesud Barzani’nin liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi ise Abdullah Öcalan’ın ve diğer sol güçlerin, ülke sınırlarını tartışmadan Kürtlere daha çok demokratik hak sağlayacak olan ‘Demokratik Konfederalizme’ dayalı yeni bir yapı kurma projesine karşı çıkıyor.

BALMASOV: BARZANİ İÇİN SORUN, GORAN HAREKETİ

Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü uzmanlarından Sergey Balmasov, RT ile verdiği mülakatta Rusya’nın IKBY’de önümüzdeki kasım başında yapılması planlanan başkanlık ve parlamento seçimlerini dikkatle takip etmesi gerektiğini belirtti. Balmasov, “Barzani için en ciddi sorun, Avrupa yanlısı gruplar ve Goran hareketi. Onlar Barzani’yi yolsuzluk yapmak ve Rusya (Rosneft) ile anlaşmakla suçluyor, anlaşmaların şeffaf olmadığı ve halkın aleyhine olduğunu öne sürüyor” diye konuştu.

Rus uzman, IKBY liderininse bağımsızlık referandumunu seçimlerden önce pozisyonlarını sağlamlaştırmak ve Bağdat ile görüşmelerde koz elde etmek için kullandığını aktardı.

Uzmanlar, Irak yönetiminin sağlam duruş sergilemesi durumunda olası bir çatışmanın önlenebileceği görüşünde. Ayrıca Ankara-Erbil sert karşıtlığına da kimse inanmak istemiyor. Türkiye ile Kuzey Irak arasındaki ekonomik ilişkileri değerlendiren Balmasov, “Söz retoriği bir yana, ekonomi ise farklı bir konu” ifadelerini kullandı.

Balmasov, Irak dışındaki siyasi süreçler konusunda ise Barzani ile rekabet eden sol Kürtlerin, Irak referandumundan ilham alan Kürt halkının büyük bir kısmının baskısıyla daha milliyetçi bir pozisyona geçeceklerini vurguladı.