Çok kullanımlık uzay: Rusya’nın çalışmaları ve Çin’in hırsı

Amerkan SpaceX şirketinin Falcon 9 roketlerinden birinin bir parçasını ikinci kez başarıyla kullanmasının ardından gözler, ABD’nin en yakın rakipleri olan Rusya ve Çin’e çevrildi.

​

Geçtiğimiz hafta Rusya Federal Uzay Ajansı (Roskosmos) Başkanı İgor Komarov, füzelerin motor ve diğer parçalarının birden çok kez kullanılmasına yönelik çalışmaların yapıldığını açıkladı. Komarov, “SpaceX’in yenilikleri ve erişimleri, bizi de ürünlerimizin maliyetini düşürmeye ve kalitesini yükseltmeye zorluyor. En önemlisi, rekabet edebilir ürünleri çıkarabilmek” diye konuştu.

​Uzmanlara göre çok kullanımlık parçalara sahip ultra hafif roketlerin denemelerine 2031 yılında başlanacak.

ABD-RUSYA-ÇİN ÜÇLÜSÜNÜN FIRLATMA SAYILARI VE BÜTÇELERİ

Daha önce fırlatma sayısı bakımından lider konumunda olan Rusya, geçtiğimiz yıl ilk kez liderliği Çin’e kaptırdı. ABD ve Çin 2016’da 22’şer, Rusya ise 19 fırlatma gerçekleştirebildi.

​Roskosmos bu yıl 30 fırlatma olacağını açıklasa da, uzay sanayi sektöründeki yolsuzluk skandalları ve Proton ile Soyuz füzelerine ait motorlardaki üretim hatalarını giderme ihtiyacı, Rusya’yı bu yıl da ABD ve Çin’in gerisinde bırakacak gibi görünüyor.

​Paraya gelince Rusya’nın 2016-2025 dönemini kapsayan Federal Uzay Programında yer alan bütçe 25 milyar dolar civarında. Oysa ABD Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) yalnızca bu yıl uzay çalışmalarına 19 milyar dolar akıtmayı planlıyor. Çin’in bütçesi gizli tutulsa da uzmanlar, Pekin’in bu alana yılda 3 milyar dolar aktardığı görüşünde birleşiyor.

ÇİN’İN ÖZEL UZAY ŞİRKETLERİ

Son yıllarda Çin’de OneSpace, ExPace ve Landspace gibi özel uzay şirketleri kuruldu. Aslında bu şirketlere ‘özel’ denmesi abartılı olur, çünkü tümünün devletle sıkı bağları bulunuyor ve devletin askeri alandaki teknolojik erişimlerini kullanıyor.

​İlk aşamada ticari amaçlı uyduları pazara sürebilmek için devlet desteğinden yararlanan şirketler ileride daha zorlu görevleri de yerine getirebilecek duruma gelmesi uzak ihtimal değil. OneSpace ileride sadece uydularla sınırlı kalmayarak uzaya insan gönderme planları yapıyor. Ladspace ise sıvı yakıtla çalışabilecek füze projesinin üzerinde çalışıyor. Projenin gerçekleşmesi durumunda bu şirket, SpaceX, Blue Origin ve Fransız Arianespace gibi şirketlerle doğrudan rekabet edebilecek.

​Öte yandan SpaceX şirketinin başarısından önce Çin’de yayınlanan South China Morning Post gazetesi, Çin Fırlatma Araçları Teknolojisi Akademisi’nin (CALT) füze fırlatma motorunun tekrar kullanılmak üzere geri döndürme sistemi geliştirdiğini yazdı.

​‘UZAY DEMEK, PARA DEMEK’

Çin, uzay sanayinin yenilikçi ekonominin lokomotiflerinden biri olacağının, özel şirketlerinse yatırımlarını arttırarak ülke içindeki yeni teknolojik buluşlarının önünün açacağının umudunu taşıyor.

​Credit Suisse Hong Kong Şube Müdürü Vincent Chan, Çin’in son 15 yılda teknolojik gelişim bakımından birçok ülkeyi geride bıraktığını ve uzay sanayi alanındaki başarılarının da göz ardı edilmemesi gerektiğini açıkladı.

​Roket projelerinin dışında Çin, uzay araştırmalarına da yatırım yapıyor. Geçtiğimiz yıl ABD Kongresindeki komitelerden birinde, Çin’in ileride uzay yarışında ABD’yi geri bırakabileceği konusu görüşülmüştü.

​ABD Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi (CSIS) Başkan Yardımcısı James Louis, ABD’nin 2030’da insanlı Mars misyonuna yoğunlaşmasının hata olabileceğini, çünkü o zamana kadar Çin’in uzay sanayisini geliştirmeden ekonomik ve siyasi çıkar sağlayabileceğini belirtti.

​Eski Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Başkanı Jean-Jacques Dordain, uzay araştırmalarının Çin için çok önemli olduğunu, bu zamanlarda uzayın yalnızca devlet veya fanatiklerin ilgi alanında kalmayıp ülkelerin ekonomileriyle entegre olan bir sanayi haline geldiğini açıkladı.

​Öte yandan Çin Bilimler Akademisi Ulusal Uzay İdaresi Başkanı, bu sürecin sadece bir başlangıç olduğuna dikkat çekerek, ‘uzay alanında güçlü bir devlete dönüşmesi yolunda Çin’i hiç kimsenin ve hiçbir şeyin durduramaması gerektiğini açıkladı.