Rusya'nın Suriye için anayasa taslağına Ankara nasıl bakıyor?

Geçen hafta Rus uzmanların hazırladığı Suriye için anayasa taslağı, Kazakistan'ın başkenti Astana'da Suriye muhalefetine sunulmuştu. Sputnik’in tam metnini yayımladığı taslağa göre, Suriye’de devlet başkanının görev süresi yedi yıllık iki dönemle sınırlanırken, iki kanattan oluşan Meclis’e devlet başkanını görevden alma yetkisi tanınıyor.

Taslakta Suriye topraklarının ‘bölünemez, dokunulamaz ve tek parça’ olduğu, Suriye’nin kurucu bileşenlerden oluştuğu, kurucu bileşen parçaların sınırları ve statülerinin kanun tarafından belirleneceği öngörülürken “Kürt Kültürel Özerkliğinin statüsü kanunla belirlenir” ifadesi yer alıyor. Suriye Cumhuriyeti olarak değiştirilen devletin resmi dilinin Arapça olduğunu belirten metin, “Kürt kültürel özerkliğinin hükümet kurumları ile örgütlenmelerinin Arapça ile Kürtçeyi eşit olarak kullanması gerektiğini’ de söylüyor.

'ÖNEMLİ BİR ÇABA'

Rus uzmanların hazırladığı Suriye için anayasa taslağını Sputnik’e değerlendiren AK Parti İstanbul Milletvekili Ahmet Berat Çonkar, Rusya’nın Suriye’de barış ve istikrarın sağlanması ve kalıcı bir çözümün oluşması için Türkiye ve İran’la beraber önemli gayretler sarf ettiğini ifade ederek “Astana sürecinin başarılı olmasını istiyoruz. Bu çerçevede bu görüşmelere katkı sağlayacak, muhaliflerle Suriye yönetimi arasındaki sürecin daha hızlı neticelendirilmesi noktasında böyle bir taslak çalışma yaptığı anlaşılıyor. Bu, tabii ki sürecin olumlu yönde hızlı bir şekilde neticeye ulaştırılması açısından önemli bir çabadır, böyle değerlendirmek lazım” dedi.

Suriye’de anayasa yapım sürecini, öncelikli olarak bu süreçten doğrudan etkilenecek olan Suriye halkının belirlemesi gerektiğini ifade eden Çonkar, “Suriye halkı bunu en güzel şekilde yapacaktır diye inanıyoruz” diye konuştu.

'TÜRKİYE’NİN ÖNCELİĞİ, PYD’NİN BU SÜREÇTE YER ALMAMASI'

"Bizim Türkiye olarak önceliğimiz, Türkiye’yi açıktan hedef almış, sivilleri, askerleri, polisleri yıllardır katleden PKK terör örgütünün Suriye uzantısı PYD’nin hiçbir şekilde bu süreçlerde meşru bir muhatap olarak bulunmamasıdır” diyen Çonkar, şöyle konuştu:

"Çünkü bu bir terör örgütüdür ve ona göre muamele görmek durumundadır. Bu açıdan Türkiye’nin hassasiyetleri var. Bu anayasa yapılırken de bir komşu ülke olarak Suriye’nin, Türkiye’nin terörle ilgili hassasiyetini değerlendirerek herkese hak ettiği şekilde muamele edeceği umudundayız. Türkiye de bunun gerçekleşmesi adına kendi çabasını ortaya koyacaktır. Aynı şekilde Rusya’nın da Türkiye’nin terörden ne kadar muzdarip olduğunu bildiğini düşünüyoruz. PKK terör örgütünün gerçeklerini en az Türkiye kadar Rusya da bilmektedir. PYD’nin PKK ile ilişkisini, bunların Türkiye’ye verdiği zararları bilerek Rusya’nın da Türkiye’nin terör örgütleriyle mücadelesinde Türkiye ile tam bir işbirliği dahilinde hareket etmesinin, iki ülkenin ilişkilerinin geleceği açısından değerli ve önemli olacağı kanaatindeyim.”

'BÖLÜNMEYE VESİLE OLABİLECEK İFADELERDEN KAÇINILMALI'

Taslakta yer alan “Kürt Kültürel Özerkliği” ifadesini sorunlu bulduğunu ifade eden Çonkar, “Burada belli etnik toplulukları özerklik ifadesi ile birleştirerek ortaya çıkartmanın ben sorunlu olacağı kanaatindeyim. Burada önemli olan, Suriye halkının gerçekleriyle uygun bir şekilde anayasa yapılırken kültürel haklar konusunun ele alınması gerekir. Özerklik, ayrışma, bölünme gibi bölge ülkelerini rahatsız edecek tarzda ifadelerin kullanılmasının doğru olmadığı kanaatindeyim. Çünkü bunlar uzun vadede farklı süreçlere dönüşerek toplumda ayrışma, bölünme, parçalanma yaratabilecek tehlikeli kavramlar olarak karşımıza çıkıyor. Zaten PKK terör örgütünün de bunun uzantılarının da dört ülkede bu kavramları istismar ederek toplum içinde bir ayrışma, çatışma yaratma hedeflerinin olduğunu biliyoruz. Bu açıdan bence bu kavramlar değerlendirilirken orada yaşayan farklı halkların, dillerin, onların haklarının gözetilmesi, anayasada güvence altına alınması önemlidir. Fakat siyasi ayrışmaya, bölünmeye, parçalanmaya vesile olabilecek, o şekilde algılanabilecek ifadelerden kaçınılması gerektiğini, daha bütünleştirici ifadelerin kullanılması gerektiğini düşünüyoruz. Hem bölge, hem Suriye, hem Türkiye için ben böyle bir yaklaşımın daha doğru olacağı fikrindeyim” diye konuştu.

'GENEL MANADA OLUMLU BİR TASLAK'

Çonkar, bir ülkenin yaşadığı deneyimlerin anayasa yapım sürecinde önemli olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

“Fikri bir katkı olarak Rusya’nın hazırlamış olduğu taslakta da belli tecrübeler ışığında bu sistemin önerildiğini düşünürsek, devlet başkanının görev süresinin kısıtlanması, meclis denetiminin güçlendirilmesi, halk iradesinin daha fazla yansıması, bunlar devlet geleneğinden gelen, tecrübeyle ortaya çıkan birikimler. Birçok devletin anayasalarında bu tarz tecrübeye dayanan maddeler görüyoruz. Bence Suriye anayasası hazırlanırken hem o ülkenin iç dinamikleri göz önünde bulundurulmalı hem de diğer dünya devletlerinin yaşamış olduğu tecrübelerden istifade edilerek o toplum için en uygun olan birleştirici, bütünleştirici, demokratik, milli iradeyi yansıtıcı kavramların ve konseptlerin uygulanması lazım. Bu çerçevede bakıldığı zaman biraz önce ifade ettiğim hususlar ayrı tutulursa genel manada olumlu bir taslak olarak değerlendirilebilir.”

'TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ OLAN SURİYE’NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ'

TBMM Dışişleri Komisyonu üyesi ve CHP Hatay Milletvekili Mevlüt Dudu da Suriye’nin demokratik bir anayasaya kavuşmasının sevindirici olacağını ifade ederek “Bizim için önemli olan Suriye’nin toprak bütünlüğü, bu, Türkiye’nin ulusal güvenliği açısından hayati önemde. Hem böyle bir uzlaşma Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasına katkı yapar, hem de Suriye’nin daha demokratik bir anayasaya kavuşması sevindirici olacaktır” dedi.

Suriye’deki ılımlı muhalif grupların da bu anayasa taslağına olumlu baktığına dair haberlerin yer aldığını kaydeden Dudu, “Bu taslak, Suriye’de barışa katkı sunacak bir yaklaşım getirdiği anlaşılıyor. Anayasa metninin tamamını incelemediğim için detaylı değerlendirme yapmam mümkün değil. Ama burada olumlu olan şu; hem Kürtlerin, hem de ılımlı muhalefetin bu taslağa olumlu bakması, Suriye’deki barışa katkı yapacaktır. Bunun için Suriye’deki rejim birtakım tavizler veriyor olabilir. Ama en başta söylediğim gibi Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması çok önemli, Türkiye’nin ulusal güvenliği açısından da çok önemli. Bir şekilde onun sağlanması bizim açımızdan da olumludur diye düşünüyorum” diye konuştu.