'Türkiye, ABD ile Moskova arasında kalabilir'

Astana'da Rusya, Türkiye ve İran'ın başlattığı çözüm platformunun ilk meyvası Moskova'nın Suriye'de taraflara danışarak hazırlayıp sunduğu anayasa taslağı oldu. Taslak üzerinde tartışmalar başlarken, yeni ABD Başkanı Donald Trump'ın da ‘güvenli bölgeler tesis edilmesi' çıkışı gündeme damgasını vurdu. Anayasa taslağını ve güvenli bölgeler meselesini Moskova Devlet Üniversitesi'nden Doç. Kerim Has ile konuştuk.

‘RUSYA ANAYASA TASLAĞINI TÜRKİYE VE İRAN'A DANIŞMIŞTIR'

Astana'nın Cenevre'yi tamamlayan bir müzakere platformu olduğunu söyleyen Has, Rusya'nın görüşmeler sırasında muhaliflere anayasa taslağı sunduğu haberlerine değinerek "Bu taslak hem Türkiye'yi hem İran'ı rahatsız edecek bazı unsurları barındırdığı için bunu basına sunma tercihinde bulundu. İki ülkenin de bu taslağın içeriğinden haberi vardır. Rusya bunu Türkiye ve İran'a danışmadan muhaliflere sunmamıştır.Taslakta Kürt otonom bölgesi kurulmasına yönelik öneriler olduğu için iki ülke de burada geri durdu. Ancak gelinen noktada Rusya'nın sunduğu anayasa taslağına şu ana kadar ciddi bir tepki gelmiş değil" değerlendirmesi yaptı.

‘TASLAKTA BÜTÜNCÜL KÜRT KORİDORU YOK'

Rusya'nın bu taslakla Suriye'nin kuzeyinde Kürt otonom bölgesi kurulması önerisi olduğu yönünde bir işaret verdiğinin altını çizen Has, "Türkiye'nin Fırat Kalkanı harekatı ile ‘temize çıkardığı' o bölge haricinde kuzey şeridinde geri kalan bölgede Kürt bölgesi önerisi var. Tamamen bütüncül bir şekilde Suriye'nin doğusundan batısına kadar otonom bölge önerisi yok. Burada Türkiye'yi nispeten rahatlatabilecek bir unsur. Üçüncül bir Kürt koridoru önerilmemiş diye düşünüyorum" dedi.

‘RUSYA KÜRT BÖLGESİ İÇİN GARANTÖR DEĞİL'

Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un bugün Suriyeli muhaliflerle yaptığı görüşmenin son derece önemli olduğunu ifade eden Has, PYD temsilcilerinin de katıldığı bu toplantının üst düzey bir kabul anlamına geldiğine vurgu yaparak şu tespitlerde bulundu:

"PYD temsilcilerinin söylediği bir ifade var. ‘Rusya'nın anayasa taslağında Kürt otonom bölgesinin kurulması öneriliyor ama, biz Suriye'nin kuzeyinde bir federe bölgenin kurulmasını istiyoruz' diyorlar. Demek ki burada doğudan batıya tamamen bir koridor şeklinde önerilmemiş Rusya tarafından. Rusya hali hazırda PYD'nin Suriye'nin kuzeyinde önemli bir aktör olduğunu ve Rusya'nın belki bölgede muhtemel bir Kürdistan meselesinde garantör olduğunu söyleyemeyiz. Ancak Rusya kendisi dahil olmadan da böyle bir yapının kurulması konusunda kendisinin haricinden de bunun kurulmaya başladığını gördüğü için haliyle oyuna dahil olmaya çalışıyor. Burada Türkiye ile ilişkiler de göz önüne alındığında Fırat Kalkanı harekatında ‘temize çıkardığı' alanı Rusya şu anda Kürt otonom bölgesi içinde görmüyor zannediyorum. Muhtemelen Türkiye de bu sebeple üst düzey bir tepki göstermiş değil"

‘TÜRKİYE ESKİ ÖNERİSİNİ DESTEKLEMİYOR'

Rusya ile ABD'nin Suriye'de özellikle de Trump yönetimi ile birlikte de sıkı bir işbirliğine gidebileceğini düşünen Has "Bu ne kadar gerçekleşir emin değilim. Trump'ın teklif ettiği güvenli bölgeler hem Suriye içinde hem de civar bölgelerde vaat edilmiş. Bu civar bölgeler dediği de açıkçası ben emin değilim. Türkiye'yi mi kastediyor, bilmiyorum. Irak değildir herhalde. O, Türkiye herhalde başka çünkü ülke olmadığı için. Bu ne anlama geliyor. Türkiye de dikkat ederseniz güvenli bölge meselesi şu an itibariyle desteklenmiş değil. Daha önce biliyorsunuz, Türkiye'nin kendi önerisiydi bu. Bu biraz ucu açık bir mesele" yorumunu yaptı.

‘GÜVENLİ BÖLGE PYD'NİN MEŞRUİYETİNİ ARTIRIR'

Has, Trump'ın planında yatan bu güvenli bölgelerin nerelerde kurulacağının son derece önemli olduğuna dikkat çekerek, "Zira PYD'nin bulunduğu bölgelerde kurulması PYD'nin meşruiyetini daha da artıracaktır. Bu Türkiye için hoşnut olacağı bir durum değil. Sadece meşruiyeti de artırmayacaktır. Aynı zamanda IŞİD'e karşı mücadele olsun, daha çok ABD ile PYD arasında bir müttefiklik seviyesini de gündeme getirebilir" dedi.

‘TÜRKİYE AÇISINDAN RİSKLİ'

Güvenli bölgenin PYD'nin kontrolü altındaki bölgeler haricinde, Fırat Kalkanı operasyonun yürütüldüğü, Türkiye'nin nüfuz alanı içerisindeki bölgede kurulmasının da bir risk olduğuna vurgu yapan Has, "Zira Türkiye'nin operasyon yürüttüğü bölgede güvenli bölge kurarsanız bir süre sonra ister istemez Türkiye çıkmak durumunda kalacak güvenli bölge olduğu için. Kontrolü devretmek durumunda kaldığında PYD kantonlarının daha da kolay birleşmesine neden olabilir. Bu da bir risk. Şu an itibariyle ben Trump'ın teklifinin Türkiye açısından nereden bakarsanız bakın riskli bir durum olduğunu düşünüyorum. Rusya'da Trump'ın teklifinin desteklenmediğine yönelik açıklamalar oldu ancak bu eskisi gibi sert olmadı. Ben Trump ile Putin'in bir pazarlık sürecine oturduklarında bu sorunu çözebileceklerini düşünüyorum" değerlendirmesinde bulundu.

‘ABD TÜRKİYE'YE DANIŞMADI'

ABD ile Rusya arasında Suriye'de varılacak biz uzlaşmanın, Türkiye'yi iki küresel güç arasında kalmış durumunda bırakabileceği yorumunu yapan Has, Rusya ile ilişkilerin kısa süre önce ciddi bir sınamadan geçtiğini, Batı ile ilişkilerinse sıkıntılı olduğuna dikkat çekerek şu tespitleri yaptı: "Türkiyenin Rusya'ya karşı elinin çok kuvvetli olduğunu söyleyemeyiz. Burada Türkiye bu güvenli bölgelerin kurulması konusunda Trump'ı nasıl ikna edecek emin değilim. ABD Türkiye'ye danışmadan böyle bir şey yapıyor ve yürürlüğe koymaya çalışıyor. Bu Türkiye açısından riskli. Türkiye burada bir şekilde denge politikası güdecek. Hem ABD'yi hem Rusya'yı kendi yanına çekmesi geriyor diplomatik planda. Askeri açıdan ise çok risk almaması lazım. Bir taraftan diplomatik anlamda bu güçleri kendi tarafınıza çekmeniz lazım, diğer yandan da askeri olarak da çok yıpranmamanız lazım."

‘ABD VE RUSYA İLE ORTAK OPERASYON GÜNDEME GELEBİLİR'

Birkaç gündür birçok muhalif grup Ahrar'uş Şam'da birleştiğini açıklamasına değinen Has, bu örgütün Rusya tarafından terör örgütü olarak kabul edildiğine ve Astana'ya da davet edilmediğine dikkat çekti. Has bu grupları Nusra ile de İdlib'de çatışmaya girdiğini hatırlatarak "Bu süreç diplomatik alanda hem Rusya hem ABD hem de Türkiye'nin bu iki güç arasında çok fazla diplomatik bir ortak zemin bulamadığı takdirde İdlib'e ortak hava operasyonlarının düzenlenebileceğini düşünüyorum. Zira bölgede artık terör örgütlerinin daha fazla etkin olduğu bir sürece gidiliyor orada. Türkiye ile Rusya da son dönemde El Bab'da üçüncü defa ortak hava operasyonu gerçekleştirdi. Gördüğüm kadarıyla TSK ilk defa bunu yalanlamadı. Türkiye Rusya ile askeri anlamda çok ciddi bir işbirliğine girmiş durumda. Batı ile de ilişkileri sıkıntıda. Trump ile bir ümide dönüşmüş durumda ama bu da ne kadar kazanıma dönüşecek o belirsiz. Günün sonunda geleceğimiz nokta şu olabilir, Türkiye hem Rusya hem ABD ile kendisinin uzun süre Suriye'de desteklediği gruplara karşı birlikte operasyon yapma durumunda kalabilir."

‘TÜRKİYE'DEKİ CİHATÇI RİSKİ'

Bu tablonun Türkiye açısından yine çok riskli olduğunu ifade eden Has "Bu grupların önemli bir kesimi Türkiye'den lojistik destek aldılar bir anlamda. Bunların gittikten sonra da kaçabilecekleri tek bir yer var. Akdeniz'e kaçamayacakları için Kuzey'e ve Batı'ya doğru Hatay üzerinden Türkiye'ye girmeleri mümkün. Bu Türkiye açısından ekstra bir risk. Burada hem tarafları kendimize çekmemiz hem de askeri olarak yıpranmayı minimuma indirmemiz gerekiyor" yorumunda bulundu