Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın halihazırda Suriye’nin kuzeyinde devam eden TSK öncülüğündeki operasyonun IŞİD’in Suriye’deki kalesi Rakka ile Irak’taki kalesi Musul’a kayabileceğine dair sözleri gündeme oturdu.
Washington ile Ankara arasında Rakka operasyonunda Türkiye’nin de rol oynamasına dair pazarlık yapıldığı izlenimi doğarken, halihazırda Suriye’de iki cephe açan Türkiye’nin, Irak’ta üçüncü bir cephe açmasını Aksaray Üniversitesi’nden Telaferli Türkmen akademisyen Ziya Abbas ile konuştuk.
'IRAK, TÜRKİYE’Yİ ZORDA BIRAKACAK GÜÇTE DEĞİL'
Bölgede devam eden vekalet savaşlarının, Türkiye’nin de sahaya müdahalesiyle doğrudan savaşlar haline dönüştüğünü ifade eden Abbas, Türkiye’nin Suriye’ye darbe girişimi sonrası müdahalesinin Ankara’nın kırmızı çizgilerinde ne kadar kararlı olduğunu gösterdiğini söyledi. Musul operasyonu konusundaysa, Irak merkezi hükümetinin daha önce de Türkiye’ye Musul operasyonu konusundaki hassasiyetini dile getirdiğini söyleyen Abbas, "Başika’daki üsten çekilmesi yönünde çok keskin söylemler yapılmıştı. Irak topraklarının terk edilmesi yönünde söylemler vardı. Irak bu bağlamda Türkiye’yi zorda bırakacak bir güçte değil. Kendisi de bulunu biliyor” değerlendirmesini yaptı.
'TÜRKİYE İŞGAL GÜCÜ GİBİ GÖSTERİLİYOR'
Türkiye’nin aslında uluslarası operasyona katılmasının Irak’ın faydasına olduğuna dair Iraklı siyasetçilerden seslerin yükseldiğini söyleyen Abbas, "Bir kısım Arap milliyetçileri Bağdat merkezli İran güdümlü bazı siyasetçilerin Türkiye’nin Musul operasyonuna katılmasını veya Irak’ta asker bulunmasını çok tehlikeli görülüyor. Bir işgal kuvveti gibi gösteriliyor. Ama Türkiye’nin Musul operasyonuna katılması belki de Irak’ın yararınadır. Oradaki Türkmen varlığı bağlamında. Gündemi takip ederseniz eski Musul Valisi Usame Nuceyfi ve onun güdümündeki Haşd el Vatani birlikleri operasyon hazırlıkları yapıyor. Bölgede kabile reisleri ile görüşüyor. Barzani ile görüşmeler devam ediyor örneğin. Dün kabile reisleriyle Musul’un Batı kısmındakilerle görüştü” diye konuştu.
'Şİİ TÜRKMENLERDE TÜRKİYE ALGISI DEĞİŞTİ'
Iraklı Şii Türkmenlerde Türkiye’nin Sünni eksene doğru kaydığı kanısının yerleştiğini söyleyen Abbas şu tespitlerde bulundu:
"Türkmenlerin anavatanı Türkiye ve büyük çoğunluğu Türkiye’nin sınırları içerisinde yaşamayı yeğliyorlar. Bu Şii Türkmenlerle olan mesele aslında 2014’ten değil, 2011’den başlayan bölgedeki mezhepsel gerilimin etkileri aslında. Türkiye’nin Sünni tarafında görülmesi ya da küresel bağlamda böyle bir algının yaratılması Türkiye’nin aleyhine. Şii Türkmenler bu açıdan mesafeli olmuştu. Musul’un işgaliyle Şii Türkmenlerin çoğu örneğin Telaferdekiler, Türkiye’ye çok daha yakınken Güney’e gitmeyi tercih ettiler. Çünkü orada bir algı operasyonu yapılıyor ve Türkiye IŞİD’in yanında gibi gösteriliyordu. Bir yanlış algılama vardı. Bundan dolayı Şii Türkmenlerin hala Türkiye’ye yönelik bir kırgınlığı var. Musul operasyonunda merkezi hükümetin güçlerinde yaklaşık 10 bin Türkmen savaşçı var. Ve Musul operasyonuna Türkiye katılırsa mutlaka merkezi hükümetle koordineli bir şekilde yapılması gerekiyor. Suyu bulandırmak isteyen diğer tarafların Türkmenlerle karşı karşı getirmemesine yönelik bir hareketin önceden yapılması gerekir.”
'TÜRKİYE’NİN ÇABA HARCAMASI GEREKİYOR'
Sahada yaşanan gelişmelerin Musul operasyonun yaklaşmakta olduğununun izlerini taşıdığını belirten Abbas, “Bu bağlamda bir mekik dokunuyor ve çok rahat görülebiliyor. IKBY Başkanı Mesud Barzani ile Haydar el İbadi’nin görüştüğü bilgisi var. Eski Musul valisi Nuceyfi, yerel halkın ileri gelenleriyle konuşuyor. Bu görüşmelerde Türkmenlerden söz edilmiyor. Dolayısıyla Türkiye’nin bu bağlamda biraz daha çaba harcaması gerekiyor” diye konuştu.
'PEŞMERGE MUSUL’UN MERKEZİNDE SAVAŞMAK İSTEMİYOR'
Iraklı Kürtlerin Musul operasyonundan pay almak istediklerini ve Peşmerge’nin Musul operasyonuna katılmayı istediğini dile getiren Abbas “Musul’un kontrol anlamında, doğu ve kuzey tarafından 200 derece açıyla Peşmerge güçlerinin bir hilal oluşturduğunu söyleyebiliriz. Merkezi hükümet güçleri de güneyden kısa 25 kilometre mesafede bir hilal oluşturmuş. Hem Musul halkı hem Kürt yönetimi operasyona katılmak konusunda şiddetle ısrar ediyorlar. Merkezi hükümet de bunun kaçınılmaz olduğunu görüyor tabi ki. Burada önemli nokta Peşmergelerin operasyona sadece destek anlamında katıldıklarını yani şehir içindeki savaşlara müdahil olmayacağı yönünde görüşler var. Barzani özellikle bunu vurguluyor. Bu bölgede bir Kürt-Arap çatışması çıkarılmaması yönünde elinden geleni yapılacağını söylüyor. Kısacası Musul’u özellikle şehir merkezinde Musul halkının kurtulması yönünde bir baskı yapıyor. Peşmerge buradaki savaşa katılıp kayıp vermek istemiyor. Merkezi hükümet güçleri de bu konuda çok ısrarlı” tespitinde bulundu.
'MUSUL’UN ÜÇE BÖLÜNMESİ GÜNDEMDE’
Musul operasyonunun bu kadar gecikmesindeki nedenin taraflar arasındaki anlaşmazlık ile Musul’u kimin yöneteceğine karar verilememesinden kaynaklandığını savunan Abbas, “Bu iki nokta operasyonu geciktiriyor. Musul’un üçe bölünmesi ya da bir federasyon olarak IKBY’ye katılması da dile getiriliyor. Musul milletvekillerinden benzer açıklamalar var. Daha önce de çok dile getirilmişti. IKBY’ye katılmasa bile üç merkeze ayrılması söz konusu olmuştu. Ancak buralarda bile Türkmenlere bir rol verilmediğini görüyorsunuz. Sincar merkezli bir bölge ki bu Barzani Kürt yönetimi olacak. Sünni Arapların kontrolünde bir bölge, Musul merkezli. Bir de Ninova ovası denilen azınlıkların yoğun yer aldığı Musul’un doğu kesimi. Çoğu kesimi de Peşmerge kontrolünde buraların” dedi.
'IŞİD SÜNNİ TOPLUMDAN BESLENİYOR'
Irak’taki sistemin 2003’ten bu yana kriz üzerine kriz yaşadığını söyleyen Abbas şöyle devam etti:
"Bugün Musul operasyonu söz konusuyken Irak’ta ne içişleri bakanı ve ne savunma bakanı var. Bu iki bakanın olmadığı bir ülkede nasıl bir operasyon düzenleneceği ya da askeri anlamda IŞİD gibi bir düşmana karşı nasıl bir savaş düzenleyeceği bir muamma. IŞİD’e karşı savaşı daha önce Kaide’ye yönelik savaşta da gördük. IŞİD’in yayıldığı bölgelere baktığımızda Sünni kesimlerden oluşuyor. Ama Sünni bir toplumda ilerliyor ve buradan besleniyor. IŞİD’le mücadelenin farklı yönlerinin gündeme gelmesi lazım. Bugün Musul halkına bakarsınız Rakka’ya bakarsanız toplumun büyük bir kısmı artık IŞİD’den nefret eder halde. IŞİD Musul’u ilk işgal ettiğinde sevinenler vardı. Şeriat geliyor gibi algılar vardı. Merkezi hükümet güçlerini zaten bir işgal kuvveti gibi algılıyorlar. Operasyon sonrası IŞİD’den yorulmuş savaş istemeyen Musul ve Rakka halkı yarın öbür gün merkezi hükümet güçleri buraya girdiği zaman farklı bir oluşumla karşımıza çıkabilirler. Dün Kaide’ydi bugün IŞİD yarın farklı bir isimle ortaya çıkabilir. Dolayısıyla bunlarla mücadele etmenin farklı yollarına yoğunlaşmak lazım. Musul’da 2003’ten beri merkezi hükümet işgal gücü gibi algılanıyordu. O yüzden IŞİD kontrolü kolayca ele aldı” uyarısı yaptı.
