'TSK, Cerablus operasyonu için onay aldı ama Rusya uyarıyor'

Dünyanın dikkati Türkiye'nin Rusya ve İran'ın 'oluruyla', ABD'nin ise geniş destek ve koordinasyonuyla Suriye'nin kuzeyine yönelik gerçekleştirdiği askeri operasyonda. Ankara hedefi, IŞİD'i sınırdan temizlemek ve YPG'nin başını çektiği Demokratik Suriye Güçleri'nin güneyinde Kürt koridoru oluşturmasını engellemek olarak koydu. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Suriye’ye de facto müdahalesini mümkün kılan operasyonun çerçevesi ve sınırları ise merak konusu. Son olarak ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Türkiye’nin 'IŞİD temizlenene kadar Suriye’de kalmaya hazırlıklı olduğu' görüşünü dile getirdi.

Askeri operasyonun mahiyeti, hedefleri ve sınırlarını, güvenlik analisti Metin Gürcan ile konuştuk.

'MOSKOVA, WASHINGTON, ŞAM VE TAHRAN'IN ONAYI'

Cerablus operasyonu bir senedir dile getirilse de 24 Kasım'da Rus uçağını düşürmesiyle Suriye hava ve kara sahasının Türkiye'ye kapatıldığını ve Ankara'nın oyun dışı kaldığını anımsatan Metin Gürcan, son operasyonla ‘oyuna sahada durum değiştirecek bir aktör olarak dönmenin’ mümkün olduğunu kaydetti. Gürcan bunda, Ankara’nın Suriye konusundaki 'U dönüşü' ve 'Esad gitsin' şartını kaldırmasının da etkili olduğu görüşünde.

Ankara'nın dış politikada ‘daha hızlı, gerçekçi, akılcı’ bir tercihe yöneldiğini ve son bir aydır artan diploması trafiğinin buna kanıt olduğunu anlatan Gürcan, "Diplomatik düzeyde operasyona yönelik şartların olgunlaştırılması açısından Ankara iyi bir sınav verdi. Böyle bir operasyonu Moskova, Tahran, Washington ve Şam'dan yeşil ışık almadan yapmak mümkün değil" değerlendirmesi yaptı.

'SURİYE'DE EVDEKİ HESAPLAR ÇARŞIYA UYMAYABİLİR'

Gürcan, Cerablus operasyonunu siyasi-diplomatik, stratejik-askeri ve taktik olarak üç düzlemde değerlendirdi. Gürcan’a göre, siyasi-diplomatik hatta Suriye Dışişleri’nin ‘Egemenlik haklarının ihlalini’ içeren ‘düşük profilli’ bir açıklamayla yetindiği; ordu güçlerinin bir hareketi görülmedi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın ise ÖSO’nun keşif birliklerinin Cerablus’a girdiği saatlerde açıklama yaptığını belirten Gürcan, “Bu açıklama 'Artık yeter hedefe ulaştınız' anlamı taşıyordu ve Rusya 'endişeliyiz' vurgusu yaptı” izahatını getirdi.

Gürcan, şu değerlendirmede bulundu: "Suriye öyle bir yer ki öncesinde yapmış olduklarınız, sahadaki gerçeklikle karşılaşınca çabucak bozulabilir. Ankara'nın diğer başkentlerle ne konuştuğunu, ne tür bir yol haritası ve zamanlama çizelgesini onlara sunduğunu, bu önceden kararlaştırılmış takvime uyup uymayacağı konusunda onların niyet ve beklentilerini tam bilemiyoruz. Bu çok önemli. Ankara'nın nasıl bir hareket sergileyeceğini bilemiyoruz. Burada en azından Rusya'dan ikazı aldık. Orada bir kırmızı bayrak kalktı. Rusya, 'Bu harekata biz Cerablus bölgesinde izin verdik, bilgimiz dahilinde gerçekleşiyor. Ama Cerablus'un güneyine doğru bir hamle, doğrudan Cerablus'un güneybatısına doğru Menbiç'e ya da El Bab'a doğru bir hamle, yani sahadaki gerçekliği değiştirme çabası, bizi rahatsız eder' uyarısında bulundu."

'STRATEJİYİ İLERLEYEN GÜNLERDE GÖRECEĞİZ'

Askeri ve taktik düzlemde, Ankara'nın operasyonun sınırlarını nasıl çizeceğinin önemli olduğuna vurgu yapan Gürcan, temel kaygıları ise şöyle sıraladı: “Askeri stratejik düzeyde baktığımızda asker sayısıyla, Suriye'de sahadaki resmi değiştirebilecek bir askeri gücün olmadığı, temel kara harekatının ÖSO bileşenleri olduğu ki bu bileşenler arasında Türkmen Sultan Murat Tugayları gibi 'ılımlı' diye tabir ettiğimiz dini motivasyonu yüksek örgütler de var. Fakat bu stratejik askeri düzeyde başarı hikayesine dönüşür mü? Daha da önemlisi taktik düzlemde Suriye'nin kuzeyi çok sıcaktır. Bu bir başarı hikayesine evrildiğinde bu Cerablus bölgesi nasıl elde tutulur? Türkiye'nin çıkma gibi bir planı var mı? Çıkış stratejisi var mı? Yoksa sahadaki gelişmelere göre biraz 'kervan yolda düzülür' tarzında bir strateji mi benimseyecek? Bunlar meçhul. Ama eğer böyle bir strateji benimserse, diğer başkentlere vermiş olduğu sözlerin dışında veya aleyhinde, muhalif hareket etmiş olacak. Bunları ilerleyen günlerde göreceğiz."

'TÜRKİYE İÇİN ÜÇ SENARYO VAR'

Operasyonla Ankara için üç farklı kazanım senaryosu olduğunu söyleyen Gürcan, en iyi senaryonun Musul'un kuzeyindeki Başika askeri üssü gibi Cerablus'ta sabit kalıcı bir askeri üs kurmak olduğunu söyledi. Kurulacak muhtemel bir üs için hava sahası kullanım hakkını da almasıyla, Türkiye'nin kazançlı çıkacağını savunan Gürcan, "Bu, aynı zamanda sahada YPG'nin hakimiyetinin de kırılması anlamında gelir. Çünkü bu askeri üs ve onun üreteceği güç merkezi, şemsiye bir yapı olan ÖSO'nun derlenip toparlanmasını sağlayabilir. Hava koridoru olmayan sabit bir askeri üs de Başika örneğinde olduğu gibi Türkiye açısından Suriye'nin kuzeyinde oyun bozucu bir etki yaratabilir. Son senaryo ise görebildiğim ÖSO için bir karargah. Gördüğüm kadarıyla ÖSO'nun başını çektiği sabit bir askeri üs kurulmasıyla alakalı istihdam çalışmaları harfiyat çalışmaları orada devam edecek" dedi.

SURİYE'NİN KUZEYİNDE YENİ STRATEJİ: 'KAFKAS MODELİ'

'Suriye haritasını açıp Azez bölgesinden Menbiç'e doğru bir hat çizerseniz, bu hattın üstünde kalan bölgeye ben 'Cerablus cebi' diyorum. Cerablus en doğudaki nokta, en batıdaki nokta ise bizim Çobanbey. Yani Bab'ın hemen yukarısı. Bence Cerablus cebinin tamamını Türkiye hedefliyor" diyen Gürcan, Ankara'nın Kuzey Suriye'de PYD/YPG'nin yönettiği tek bir güç merkezinin olmaması konusunda Moskova ve Washington'u ikna ettiğini vurguladı. Bunun ‘Kafkasya modeli’ diye anılan tek bir siyasi güç merkezinin domine ettiği bir siyasi yapıyı yönetmek yerine, silahlı grupları da olan belirli siyasi güç merkezleri üretmek ve bunlar arasındaki güç dengesini yönetmeye çalışmak anlamına geldiğini belirten Metin Gürcan, "Suriye'nin kuzeyindeki yeni strateji bu. Şam da buna razı olmuş gözüküyor. Bu nedenle ben Suriye'nin kuzeyinde PYD'nin yükseliş döneminin bittiğini ve bir duraklama dönemine girdiğini söyleyebilirim” dedi. 

Ancak Gürcan’a göre burada PYD/YPG’nin tepkisi çok önemli. İlk gün ÖSO ile YPG arasında sıcak temas gerçekleştiğini anımsatan Gürcan, olabilecekleri şöyle özetledi: “Ankara destekli ÖSO, eğer güney ve güneybatıya taşma stratejisine yönelmesi hali. O zaman Cerablus veya Fırat Kalkanı olarak adlandırılan operasyon Fırat Hançeri operasyonu adını almış olur. Çünkü bu hançer tamamen doğudaki Cizir ve Kobani kantonlarının batıdaki Afrin kantonuyla ilişkisini kesmek ve araya bir set çekmek anlamına geliyor. Buna YPG'nin vereceği tepki çok önemli."

'ANKARA YPG'NİN CERABLUS KOZUNU ELİNDEN ALDI'

Operasyonun Kürtlerin Cerablus Askeri Konseyi’nin Cerablus’a yönelmek üzere olduğu sırada gerçekleştirildiğini de anımsatan Gürcan, “Ankara operasyonu YPG unsurlarından önce yaparak bu kozu ellerinden aldı” dedi. Gürcan’a göre bundan sonrası artık ABD'lilerin arabulculuk yeteneği ve Rusya'nın bu süreci nasıl gözlemlediğiyle yaratılacak dengeye bağlı olacak. Fakat Gürcan, “Bu güçler dengesinde Şam'ın razı edilmesiyle yeni oyunda Türkiye büyük bir avantaj elde etmiş oluyor. Bu tarz harekatlarda girmek çok önemli değil, elde tutma ve yeniden inşa önemlidir. Türkiye'nin tüm tarafları ikna edecek bir siyasi model önermesi lazım. Bu model ne olacak? Ankara bu konuda nasıl bir senaryo yazacak? Bu senaryo konusunda diğer aktörleri nasıl ikna edecek? Bu soruların cevaplarını ilerleyen günlerde göreceğiz" değerlendirmesini yaptı.

'MAHARET YAPTIKLARININ SÖYLEMEDEN ANLAŞILMASI'

Gürcan’a göre 15 Temmuz sonrası hem iç hem de uluslararası kamuoyunda ciddi itibar kaybeden TSK açısından operasyon sembolik bir önem de taşıyor. "Buna TSK'nın da ihtiyacı vardı” diyen Gürcan, bu sayede TSK’nın hem içeride hem de dışarıda itibarını tazeleyeceğini de anımsattı. Gürcan, operasyon için “Net olarak tanımlamak gerekirse diplomatik düzeyde iyi olgunlaştırılmış, stratejik ve askeri düzeyde de başarılı bir operasyondan bahsediyoruz” vurgusu yaparken, “Bundan sonra bu başarıdan faydalanıp, bu başarı hikayesini nasıl yöneltebiliriz, buna odaklanmak ve biraz daha soğuk kanlı, biraz daha düşük profilli gitmeki, çoğu zaman yapmak ama yaptığını söylemeden yapmak gerekiyor. Bunu becerebilecek miyiz? Bunu da zaman gösterecek" diye ekledi.