Türkiye'nin Rus uçağını düşürmesiyle kopma noktasına gelen, aylar sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ‘özür' mektubuyla yumuşama sinyalleri veren Rusya-Türkiye ilişkileri darbe girişimi sonrası yeni bir eşikte.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Cumhurbakanı Tayyip Erdoğan yarın St. Petersburg'da buluşuyor. İki liderin kriz sonrası bu ilk görüşmesinden neler çıkacağı merakla bekleniyor. Uzmanlar ticaret ve enerji meselelerinde yeni işbirliği dönemine kesin gözüyle bakarken Suriye krizi ve Batı'ya karşı ortak tutum gibi konularında görüşmenin bir başlangıca mı tekabül ettiği tartışılıyor. İki liderin zirvesini Türkiye-Rusya ilişkileri uzmanı akademisyen Fatih Özbay'a sorduk.
‘RUSYA GERİ ADIM ATMIŞ DEĞİL'
Özbay "Türkiye'nin insiyatif almasıyla Rusya'ya yakınlaşıldı. Gözden kaçan kriz sonrasında Türkiye'ye yöneltilen çok ciddi suçlamalar. Rusya'nın Türkiye'yi teröristlere yardım yataklık yapmak, iktidarı Atatürk'ün çizdiği yoldan çıkmaya çalışmak gibi suçlamaları vardı. Bu konudan bir geri adım atılmadı. Rusya şu anda Türkiye karşısında üstün pozisyonda. Çünkü Türkiye özür dilemiş ve Rusya kendisinin haklı olduğunu kabul ettirmiş. Dolayısıyla Türkiye'ye bir takım şartlar öne sürebilecek pozisyonda. Bu taraftan bakıldığında ben iki taraflı değil Türkiye tarafından bir yakınlaşma görüyorum" değerlendirmesini yaptı. Yakınlaşmanın ekonomik boyutunun da olduğuna dikkat çekerek Türkiye'nin Rusya ile ilişkilerin bozulmasından daha çok zararlı çıkan ülke konumunda olduğunu da ekledi.
‘YAŞANANLAR TÜRKİYE'Yİ EKSEN DEĞİŞİKLİĞİNE İTMEZ'
Ancak bunların Türkiye'nin Rusya ile yeni bir sayfa açmak istediği anlamına gelmediğini söyleyen Özbay şöyle devam etti:
"Özellikle 15 Temmuz başarısız darbe girişiminin ardından AB ve ABD ile gerilen ilişkiler ve beklenen tepkilerin gelmemesi, buna karşı Putin'in ilk arayan yabancı ülke lideri olması bu beklentiyi doğurdu. Ancak biz Rusya ile hep bir sayfa açıyor ve kapatıyoruz. Bunun da benzer olacağını düşünüyorum. Hele Batı'dan uzaklaşma ve Rusya'ya yakınlaşma anlamında bu yaşananların zannedildiği gibi Türkiye'yi bir anda eksen değişikliğine itmesi mümkün ve kolay deği. Ekonomik anlamda AB'ye, güvenlik anlamında da ABD ve NATO'ya bağlıyız. Rusya bunun alternatifi değil."
‘RUSYA'NIN ELİ GÜÇLÜ, BEKLENTİLERİ OLACAKTIR'
Türkiye'nin daha önce Rusya'yı ABD ve AB'ye karşı denge unsuru olarak kullandığının altını çizen Özbay "Sanırım Batı'yla ilişkilerin bu kadar gergin olması ve şu anki konjonktürel durum ‘Acaba böyle bir şey olacak' mı noktasına götürüyor. Ancak Ruslar, çok meşhur oyunları ‘Rus ruletini' her halükarda bizden iyi oynuyorlardır. Tartışılması gereken ‘Batı'ya blöf yaparcasına Rusya'ya yakınlaşma' mı var, yoksa ciddi anlamda ‘Rusya'ya bir yakınlaşma' mı var? Ben ikisinden de birer parça olabileceğini düşünüyorum. Türkiye'de Batı'ya karşı Rusya alternatifini değerlendiririz düşüncesi var. Rusya'dan da ‘Türkiye bizimle beraber olursa, Rusya'nın trenininin ikinci ve üçüncü vagonuna binebilir' gibi açıklamalar var. Biz Rusya ilişkilerine daha duygusal ve biraz kendi çerçevemizden bakarak yaklaşıyoruz. Rusya tarafından baktığımızda tamamen jeopolitik bir yaklaşım var. Şu anda eli de güçlü. Beklentileri olacaktır" diye konuştu.
‘TÜRKİYE'NİN AVRASYA BLOKUNDAKİ POZİSYONU BELLİ OLACAK'
Özbay, Türkiye'nin ekonomik ve güvenlik anlamında 50 yıldır Batı ittifakının içinde olduğuna işaret ederek "Türkiye'nin Batı blogu içinde ama ayrı hareket eden, kendi politikalarını destekleyen ya da en azından karşı çıkmayan bir ülke pozisyonuna getirmek rusya için de kazanç olacak. Bu zirveden bana göre Suriye'deki Kürt gruplarla alakalı konuda Türkiye istediğini alamayacak. Zira oradaki Kürt gruplar hem Rusya'nın hem de ABD'nin müttefiki. Suriye konusundan baktığımızda ise bana göre IŞİD sorunu halledilene kadar (Suriye Devlet Başkanı Beşar) Esad'ın iktidarda kalması ve Rusya'nın hep söylediği gibi seçimlerin yapılması seçeneğine yakınlaşılacak. Karadeniz'in NATO faaliyet alanı haline getirilmesi konusunda Rusya eğer Türkiye'yi buradan çıkarabilirse en büyük kazançlarından birini elde eder. Hatırlarsanız Kırım konusunda da Türkiye, Batılı müttefiklerinden farklı hareket etti. Buradan bakıldığında Rusya'nın bu görüşmeden beklentilerinin bunlar olduğunu,ancak Türkiye'nin Batı bloğundan ayrılma gibi bir beklentisinin olmadığını söyleyebilirim. Putin zaten bir Avrasya bloğu oluşturmak için çalışıyordu. Ama Türkiye burada nasıl bir pozisyon alacak, bunu görecekler. Şangay İşbirliği Örgütü'nde Türkiye diyalog ortağı statüsünde. Belki de bunu bir üst kademeye taşıyacak?" tespitinde bulundu.
