AK Parti hükümetlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı yapan Ertuğrul Günay, Türkiye'nin Rus uçağının düşürmesi ve iki ülke ilişkisini Sputnik'e değerlendirdi.
Rusya'nın bu olayı tepki ile karşılamasının kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Günay, bunun ciddi ekonomik boyutlarının da olacağını, Türkiye'nin diplomatik alanda zora girebileceğini kaydetti. Günay'a göre, bu gerginlikten Türkiye yararlı çıkmaz.
Eski AK Partili Ertuğrul Güney'ın Sputnik'e değerlendirmeleri şöyle:
Bugün ben gerek Cumhurbaşkanı'nın gerek Başbakan'ın ifadelerinde bundan önceki günlere göre biraz daha dikkat gördüm. Bunu da doğru buluyorum.
‘EKONOMİK BOYUTLARI OLUR'
Türkiye şu anda angajman kuralları çerçevesinde belki istek dışı ya da amaç dışı sonuca ulaşan bir davranışta bulundu. Bunun Rusya tarafından bir tepki ile karşılanması kaçınılmaz. Bu tepkinin askeri boyutlarından çok ekonomik boyutları olacağı ve Türkiye'yi diplomatik alanda zora sokacağı konusunda yorumlar var ki, bende bu ihtimallere katılıyorum.
Rusya bizim için son derece önemli bir devlet. Biz Avrupa'da Almanya ile çeşitli bakımlardan çok yakın ilişki içindeyiz. Hemen ikinci sırada Rusya geliyor. Turizm, ticaret, enerji, kültür çeşitli alanlarda çok yakın ve gelişen, gerçekten de son 10 yıl içinde kötüye giden değil iyiye giden ilişkilerimiz vardı.
‘DAHA SOĞUKKANLI OLMAK BİZE DÜŞÜYOR'
Ama Suriye politikasında baştan beri çok karşı çizgilerdeyiz. Son zamanlarda Rusya'nın Suriye politikasındaki atak tavrıyla bizim tavrımızın bir yerde çatışması kaçınılmazdı. Bunun havada, bir uçak düşürme ve bir pilotun ölmesiyle sonuçlanması talihsiz bir gerginlik oldu. Bence itidale ihtiyaç var. Şu anda bu amaç dışı sonuca ulaşılması bizim davranışımızdan kaynaklandığı için daha soğukkanlı olmak bize düşüyor. Temenni ediyorum ki, diplomatik görüşmelerde olayı fazla tırmandırmadan ve Suriye konusundaki bu ikircikli tavırdan da biraz vazgeçerek, IŞİD ile ilgili dünyanın da kabul edebileceği açıktan ve tartışılmaz bir tavır alarak bu badireyi umarım geçiştiririz.
Eğer bu gerginlik sürerse geçen yıl zaten turizm açısından biz ciddi sıkıntılar yaşadık. Bu yıl rakamlar, TÜİK rakamlarla zaman zaman biraz oynuyor ama gerçekçi bakarsak Türkiye'nin yüzde 30'lar civarında düşüşü var turizmde. Bu düşüşün büyük sebeplerden bir tanesi Rusya'daki ekonomik sorunlardı, ikincisi de Avrupa'da imaj kaybıydı. Şimdi imaj kaybı meselesi Rusya'ya da yansımış olacak. Daha dünden itibaren bazı firmalar Türkiye'ye gitmeyin konusunda çağrılar yaptılar. Devlet de bu çağrıları destekledi.
‘RUSYA İLE CİDDİ EKONOMİK İLİŞKİLERİMİZ VAR'
Bizim Rusya dünyadan ikinci sırada, Almanya'dan sonra turist aldığımız en büyük pazarımız. Harcamalar açısından da önde geliyor Rus turistler. Rusya turizmine doğrudan doğruya bağlı çok sayıda işletmemiz var. Sadece tabii turizm değil, ticaret, ihracat, Türkiye'nin narenciye ihracatı, sebze ihracatı konusunda çok büyük Pazar. Enerji konusunda Rusya ile çok ciddi bir bağımlılığımız var.
Gerginliği sürmesi bölgenin barışı açısından da Türkiye'nin ekonomisi açısından da çok ciddi sıkıntı verir. O yüzden ben elbette Türkiye'nin hakları, çıkarları, sınırları konusunda her ikisi de (Cumhurbaşkanı ve Başbakan) bazen sesini yükseltmek zorundadır ama ben her ikisinin üslubunda son zamanlarda görmediğim kadar bir dikkat gördüm. Bunu doğru buluyorum. Bu bir ödün değildir, bu diplomasinin, aklın gereğidir, devlet yönetiminin gereğidir. Bunun sürmesi gerekiyor, bizim bu badireyi daha da gerdirmeden bir sonuca bağlamamız gerekiyor.
‘UÇAĞIN DÜŞMESİ RUSYA'NIN GÖRMEZDEN GELECEĞİ BİR OLAY DEĞİL'
Rusya bölgede çok önemli bir devlet. Hem ekonomik açıdan hem güvenlik açısından fevkalade önemli bir devlet. Ukrayna ile ilgili gelişmelerdeki tavırlarını hepimiz hatırlıyoruz. Ayrıca Suriye'deki olaylarda çok sayıda cihatçı terörist cephede yer aldığı için ve bunlar arasında Rusya çevresinden gidenler de olduğu için, cihatçılara karşı acımasız bir tavır sergiliyor. Onun bu tavrını sekteye uğratacak bir davranışın tepkisiz kalmaması mümkün değil. Bir uçağı düştü bir de somut bir olay var önümüzde. Bu söylem gerginliğinin ya da söylem farklılığının ötesinde somut bir olay var. Bir uçak düştü, iki pilot, birisi öldürüldü, bir tanesi de Suriye'nin elinde deniliyor. Bu, Rusya'nın görmezden gelmeyeceği, olur böyle şeyler deyip geçiştireceği bir olay değil. Burada daha sakin davranmak, daha alttan almak işte bugün söylendiği gibi bu bir kazadır diyerek işi yumuşatmaya çalışmak Türkiye'ye düşüyor.
‘TÜRKİYE'YE BİR TEHDİT DEĞİL ROTA KAZASIYDI'
Bir de Rusya'nın kendi kamuoyu var. Düşünün biz kendi kamuoyumuza karşı sınırlarımızı mutlaka koruyacağız diye sesimizi yükseltme gereği hissediyoruz ki, aslında bizim sınırlarımızı ciddi biçimde tehdit eden bir olay yok, gerçekçi olmamız lazım. Yani yarım dakikalık ya da 20 saniyelik bir sınır üzerinden bir geçiş var. Bu ciddi bir Türkiye'ye dönük bir saldırı değil. Türkiye'ye dönük bir tehdit değil. Gerçekten bir rota kazası. Eğer Genelkurmay'ın açıklamalarına itibar ederek söylüyorum rota kazası. Biz bunu sınırlarımızı koruma dikkati altında ya da angajman kuralları çerçevesinde radikal biçimde cevaplamışız.
Ama buna Rusya'nın da elbette çok radikal biçimde cevaplar vermesi, en azından bunu yüksek sesle söylemesi çok anlaşılır olmalıdır bizim için. Rusya nasıl söylüyor deyip biz de sesimizi yükseltirsek bu gerginlik sürer. Bu gerginlikten biz yararlı çıkmayız.
‘TÜRKİYE KRİZİN FARKINDA'
Sayın Erdoğan ve Sayın Davutoğlu'nu dinledim. Her ikisinde de bu Suriye meselesindeki söylemlerde şimdiye kadar geliştirdikleri çizginin, daha birkaç gün önce G20'de konuştukları çizginin daha ötesinde, daha dikkatli, daha özenli, daha komşuluk hukukuna saygılı, olayı bir kaza boyutuna indirmeye çalışan bir üslup gördüm. Bu doğru, bu geliştirilmeli bence. Bugün parti grubuna konuştu Başbakan. Parti grubunda tamam ama diplomatik alanda çok daha dikkatli bir üslupla bu söylem geliştirilmeli. Bu bir kazadır, istek dışıdır, amaç dışıdır denmeli en azından. Yeni gerginliklere fırsat verilmemeli.
‘TAÇ GİYEN BAŞ AKILLI OLMALI, TÜRKİYE BU GERGİNLİKTEN ÇIKARILMALI'
Zaten bin tane badirenin içinde yaşıyoruz. Şu anda ekonomik açıdan, sosyal açıdan, iç barış açısından bin tane badiremiz var. Rusya ile gerginlik bizi her bakımdan, güvenlik, ekonomik, enerji başka alanlarda çok ciddi zora sokar, önümüzde kış var. Taç giyen baş akıllı olmalıdır diye bir atasözü var. Taç bir anlamda devlet yönetimi anlamına geliyor. Devleti yönetenlerin öfkeyle değil, hiddetle değil, şiddetle değil, hamasetle hiç değil, suhuletle, sakinlikle, diplomasinin bütün ince kurallarına özenle uyarak bu badireden, bu kazanın yarattığı bu gerginlikten Türkiye'yi çıkarmaları gerekiyor.
‘OLAYIN ACISI SÜRECEK'
(‘Türkiye-Rusya ilişkileri yeniden düzelebilir mi?' sorusu üzerine) Tabii ki ortada bir olay var. Bu olayın acısı sürecek. Bir süre sürecek. Birden bire biz hemen önümüzdeki yaz Türkiye'ye akın akın Rus turistler gelecek, eskiden olduğu gibi… Münih, Moskova, Londra bunlar dünyanın en büyük turizm fuarlarıdır, hepsine gittim. Son yıllarda yani 2010 sonrasında Türkiye'de gördükleri davranıştan, Türkiye'deki kalite yüksekliğinden, Türkiye'deki Rus turistlerle ilgili kamuoyunun dikkatinden son derece mutluydular. Her yıl yükselen bir çizgide. Ben Rusya'nın Almanya'yı geçeceğini umut ediyordum. Şimdi aynı trendi birden bire yakalamamız zaten mümkün değil. Geçen yıl zaten başka nedenlerden ötürü bir kayıp vardı, biz bunun bedellerini ödeyeceğiz.
‘DENGELERİ ÇOK İYİ GÖZETMEK ZORUNDAYIZ'
Umarım Rusya bu yıl doğalgazı kesmesin, Türkiye'yi yalnızlaştırma konusunda diplomatik ataklar yapmasın. Bakın Çeçenistan açıklama yaptı yarın Kafkas devletleri açıklama yapar, bizim kardeş bildiğimiz Türki Cumhuriyetlerden beklemediğimiz açıklamalar, beklemediğimiz cevaplar gelebilir. Beklemediğimiz birtakım davranışlar gelebilir. Biz bu coğrafyada dengeleri çok iyi gözetmek zorundayız. Dış politika içeriye konuşmakla olmuyor. İçeriye konuşmak başka bir şey ama dış politikanın inceliklerine dikkat etmek çok başka bir şey.
