'Rusya ve Türkiye, I. Dünya Savaşı'na iradeleri dışında girdi'

Büyükelçilik'te yapılan yuvarlak masa toplantısına katılan Türk ve Rus tarihçiler, 100 yıl önce yaşanan olayları masaya yatırdı.

Rusya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Sankt-Petersburg Bölge Merkezi Başkanı Prof. Aleksandr Kolesnikov, "Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki silahlı çatışmanın öyküsü sır ve gizemlerle dolu. Bu iki ülkenin neden savaşın içine çekildiği ve ardında kimlerin durduğu gerçeklerini bulmak, 100 yıl geçtikten sonra Rusya ve Türkiye için önemli bir görev haline geldi" dedi.

Kolesnikov, "Rus ve Osmanlı imparatorluğunun savaşın içine çekilmesinin temel nedenlerinden birinin, Alman kruvazörleri Goeben ve Breslau'nun boğazlardan geçerek İstanbul'a girmesi oldu. Dönemin Rus istihbaratının verilerine göre, Çanakkale Boğazı'nı kontrol eden İngilizler kasıtlı olarak Alman savaş gemilerinin geçişine göz yummuştu" diye konuştu.

"PLANLAR BÜYÜK, SONUÇLARI MÜTEVAZI"

Sankt-Petersburg Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi Dekanı Prof. İrina Novikova, "Rusya ve Türkiye bu savaşı istemiyordu ve savaşa çekilmeleri tamamen iradeleri dışında gerçekleşti. Almanya, Rusya'da radikal milliyetçi hareketler ile devrimci güçlere desteğinin yanında ülkede devrim kaosunu yaratmak için Müslüman faktörünü kullanmaya çalıştı. Tüm bunlar, günümüz renkli devrimler teknolojileri ile Arap Baharı'nı andırıyor. Planlar büyük, sonuçları ise mütevazıydı" dedi.

Almanya ve Osmanlı'nın, Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması ile Rusya'da yaşayan Müslümanların isyan başlatacağı yönündeki beklentilerin gerçekleşmediğini ekleyen Atılım Üniversitesi'nden Doç. Dr. Hasan Ali Karasar, aksine Müslümanlardan oluşturulan Vahşi Tümen ve Tekin Süvari Alayı'nın Alman ordusuna büyük zarar verdiğini ifade etti. Tarihçi, bu yüzden Türk toplumunun Turancılık ve İslamcılık fikirlerinde hayal kırıklığı yaşadığını vurguladı.

"RUS ARŞİVLERİ TÜRK TARİHÇİLER İÇİN AÇIK"

Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ali Birinci, Türkiye'nin Birinci Dünya Savaşı tarihinin birçok trajediden oluştuğunu belirterek, Türk ordusundaki şiddet yüzünden askerlerin kitleler halinde Azerbaycan'a firar ettiklerini anlattı.

Bakü'deki Türk topluluğun, Azerbaycan'da Sovyet yönetiminin kurulmasında önemli rol oynadığını belirten uzman, 5 bin 370 Rus askerin Türkler tarafından esir alınırken Rus ordusunun esaretine düşen Türk askerlerin yaklaşık 51 bin olduğunu, aralarından yaklaşık 10 bininin çeşitli nedenlerden hayatını kaybettiğini aktardı.

İki ülkenin askerlerinin hatıra yazılarını toplamaya çağıran Prof. Dr. Ali Birinci, bu amaçla iki ülke tarihçilerinden çalışma grubunun kurulmasını teklif etti.

Rusya Dış Savunma Politika Konseyi'nin uzmanı Dr. Petr Stegniy, "Rus arşivler, Türk tarihçiler için açık. Buna Ermeni sorunu da dahil. Yasak olan alanlar yok. Tarih konuları tarihçilere bırakılmalı, kitle bilincini yönetme aracı olmamalı. Ülkelerimiz benzer tarihi deneyime sahip, imparatorluk sonrası kompleksleri yenmeyi başardılar ve gözle görünür gelecekte birlikte olacaklar" diye konuştu.

Rus tarihçi, Rusya ve Türkiye arasındaki stratejik işbirliği için büyük fırsatların olduğunu kaydetti.