Ankara 'Türk Akımı'nda temkinli mi hareket ediyor?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, farklı projelerin ortaya çıkması durumunda, Türk Akımı doğalgaz boru hattının inşaatı konusunda Türkiye ile yapılan işbirliğinden vazgeçmeyeceklerini açıkladı ve  "Hem Türk dostlarımızla anlaştıktan sonra, ‘hayır, Avrupa farklı bir şey teklif ediyor' demek ahlaksızlık olur, hem de kendimizi saçma bir duruma sokmuş oluruz: Avrupa Konseyi bugün vazgeçer, yarın kabul eder, öbür gün tekrar vazgeçer. Bu nedenle, önceki yıllarda olduğu gibi, ciddi uzun vadeli ortaklığa çağırıyoruz" dedi. Sputnik Haber Ajansı'nın ‘Türk Akımı' projesiyle ilgili sorularını Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları uzmanı Doç. Dr. Fatih Macit yanıtladı.

Rusya'nın, böylesi stratejik bir proje için Türkiye'yi seçmiş olması nasıl bir öneme sahip? Türkiye, Suriye ve Ukrayna krizlerine Rusya'dan farklı bakmasına karşın, "güvenilir bir ortak" imajı oluşturmayı nasıl başardı? İki ülke arasındaki güveni sağlamlaştıran unsurlar neler?

Türkiye Rusya, Çin gibi Doğu ülkeleriyle iyi ekonomik ilişkileri olmakla beraber Batı'yla da ilişkilerini belli bir seviyede yürüten bir ülke. Bu anlamda Rusya'nın, Avrupa'ya iletilecek doğalgaz hattı konusunda Türkiye'yi bir partner olarak seçmesi oldukça olağan. Türkiye'nin doğusunda dünyadaki doğalgaz rezervinin üçte ikisi bulunuyor, batısında ise doğalgazın en büyük tüketicisi ve ithalatçısı konumunda bir ülke bulunuyor. Rusya ve Türkiye'nin ekonomik ilişkilerinde son zamanlarda hızla yükselen bir ivme vardı. 2014 yılının sonunda Rusya, Türkiye'nin en büyük ticari partneri oldu. Enerjide zaten ciddi bir işbirliği var.  Bazı konularda siyasi görüş farklılıkları oluşabiliyor. Suriye ve Ukrayna konusunda böyle oldu. Fakat uzun vadeli ilişkilere baktığınızda karşılıklı güvenin biraz daha gelişmesiyle birlikte  iki ülke daha büyük enerji projelerine imza atacaklardır.

Rusya'dan gelen cesaretlendirici açıklamalar geliyor, Peki Türkiye bu konuda temkinli mi davranıyor? Türkiye'de en büyük ticari partneri Avrupa Birliği'nden kaynaklı bir tedirginlik yaşanıyor mu?

Avrupa ve Rusya arasında bir takım gerginlikler olsa bile, Avrupa'nın enerji denkleminde Rusya'dan vazgeçebilmesi en azından kısa vadede kolay değil. Avrupa'nın doğalgazının yüzde 30'u Rusya'dan sağlanıyor. Önümüzdeki 20 yıllık bir süreçte Avrupa'nın ithal doğalgaza olan bağımlılığı daha da artacak. Rusya'nın geliştirmiş olduğu Türk Akımı projesi Avrupa'nın enerji güvenliği açısından da çok büyük önem taşıyor. Çünkü geçmiş yıllarda özellikle Ukrayna krizinden dolayı Avrupa'ya gaz tedarikinde çeşitli sıkıntılar yaşandı. Bu proje Ukrayna'yı es geçerek direkt Türkiye üzerinden, daha güvenli siyasi istikrarın olduğu bölgede, güven unsuru teşkil eden bir ülke üzerinden Avrupa'ya daha güvenli gaz sağlayacak. Türkiye doğal olarak hem alım maliyetlerini kısmak, hem de daha uygun maliyetlerle gaz almak adına, gaz arzında bir çeşitlilik sağlamaya çalışıyor.

Rusya liderinin açıklamasının ardından, akıllarda "Avrupa'da yeni bir ortaklık modeli mi doğuyor?" sorusu uyandı. Macaristan da bu boru hattının Macaristan'a kadar uzatılabileceğini ve yeni proje üzerinden gaz alabileceğini açıklamıştı. Türkiye, Rusya ve Macaristan "Türk Akımı" üzerinden yeni bir ekonomik kalkınma modeli geliştirebilir mi?

AB 2008 yılında girmiş olduğu ekonomik krizden hala çıkamamış durumda. Artık yeni bir denklem oluşturulması gerekiyor. Bu tip enerji projelerini bu anlamda da çok önemsiyorum. Bu boru hattı Yunanistan'ın da ekonomisine katkı yapacak. Yatırımlarının ve istihdamın artmasıyla AB'nin de ekonomik krizden çıkmasına yardımcı olacak.

Türk Akımı projesi, Türkiye'nin enerji transiti ülke konumuna nasıl bir katkı sunacak? Bu proje, Türkiye'nin bölgesel gücünü artırır mı?

Türkiye'nin enerjide bir transit ülke olması eskiden beri Türkiye'nin arzuladığı bir durumdu. Tanap projesi Hazar bölgesindeki Azerbaycan gazının Avrupa pazarına ulaştırılması anlamında büyük önem arz ediyordu.  Bunun yanına Rusya gibi büyük bir üreticinin eklemlenmesi de çok mühim.  Türkiye'nin transit ülke olmanın yanı sıra aynı zamanda fiyatlamanın da yapıldığı bir enerji merkezi olması çok büyük bir adım olacak. Ukrayna belki bu projeyle Avrupa için transit ülke olmaktan çıkacak. Ukrayna'dan akan gaz Türkiye üzerinden dağılmış olacak. Bunu alternatif projelerle birleştirerek, 2030 yılına geldiğimizde, Türkiye, Avrupa'nın tükettiği toplam doğalgazın neredeyse yüzde 30'unu karşılayan transit bir ülke olacak.

Türk Akımı, Türkiye'nin dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olma hedefine de katkı sunar mı?

İki açıdan kesinlikle sunacak. Birincisi Türkiye'nin bu şekilde enerji merkezi haline gelecek olması. Bu proje Türkiye'nin doğalgazı daha uygun maliyetlerle almasını sağlayacak. Türkiye'nin bu şekilde bir enerji merkezi haline gelmesi çok ciddi yatırımları da beraberinde getirecek. Bunun ortaya çıkaracağı istihdam olacak. Ayrıca Trakya-Yunanistan sınırında kurulacak enerji habı burada depolama yatırımlarını gündeme getirecek. Yeni bir borsa oluşturulması gündeme gelecek. Çok farklı alanlarda yatırım olacağı için proje Türkiye'nin 2023 hederfine ulaşmasında etkili olacaktır.