Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 1 Aralık'ta Ankara'ya yaptığı ziyarette Güney Akım projesini iptal ettiklerini açıkladı. İptalin ardından Türk ve Rus uzmanlar, inşa edilecek yeni boru hattı için fizibilite çalışmalarına başlamış durumda.
Radyo Sputnik Editörü Fatih Kuduğ, Güney Akım'ın iptalinin etkilerini ve yeni hattın perspektifini Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü Başkanı ve ODTÜ Öğretim Üyesi Dr. Volkan Özdemir ile konuştu.
Rusya, Güney Akım projesinden neden vazgeçti?
"Bence Rusya'nın bu projeden vazgeçmesinin temelinde iktisadi nedenler var. Güney Akım, maliyeti 35 milyar doları bulan önemli bir proje. Fakat Rusya Federasyonu'nun gerek son yıllarda Avrupa gaz piyasasındaki gelişmelerden olumsuz etkilenmesi, gerekse 2014'te Batı tarafından uygulanan yaptırımlar neticesinde Rus ekonomisinin ve dolayısıyla Gazprom'un maliyetlerinin ve yatırım imkânlarının kısılması, bu yüksek maliyetli projenin artık anlamsız hale gelmesi nedeniyle Rusya'nın bu projeden vazgeçtiğini düşünüyorum. Burada gerekçe olarak, Avrupa Komisyonu'nun uygulamış olduğu Üçüncü Enerji Paketi çerçevesinde tekel karşıtı hükümlerin Rusya tarafından hukuki anlamda geçilememesi ve siyasi olarak Bulgaristan'a Brüksel'in yapmış olduğu baskı da gösterilebilir. Fakat ben bunların bir bahane olarak görüldüğünü, asıl piyasanın objektif işleyiş koşullarında iktisadi nedenlerle Rusların bu maliyetli projeden vazgeçerek yerine daha az maliyetli Türkiye seçeneğini gündeme getirmelerinin makul olduğunu düşünüyorum."
Rusya'nın Güney Akım'ın yerine Karadeniz sularından geçip, Türkiye'nin kuzeybatısından Yunanistan sınırına uzanması planlanan bir boru hattı ve Türkiye-Yunanistan sınırında kurulması düşünülen bir doğalgaz dağıtım merkezi gündemde. Vladimir Putin'in Türkiye'yi seçmesinin altında hangi nedenler var?
"Rusların yaptırımlar ve gerilen ilişkiler nedeniyle Batı karşısında yeni bir partner arayışı içinde Türkiye'ye yönelmelerinin coğrafi, siyasi ve iktisadi bir zorunluluk olduğunu düşünüyorum. Fakat henüz iptal edilen Güney Akım yerine hangi boru hattının ikame edileceği, bu boru hattının isminin, içeriğinin ve güzergâhının ne olacağı henüz belli değil. 2015 yılı, gerek Türkiye üzerinden düşünülen gerekse de farklı alternatiflerin yoğun bir şekilde tartışılacağı yoğun bir yıl olacak."
Projenin enerji boyutundan biraz çıkıp siyasi boyutuna yönelelim… Güney Akım'ın iptali tabii Avrupa'da şok etkisi yarattı. Çünkü Güney Akım üzerinden Avrupa'ya büyük miktarda gaz sevkiyatı planlanıyordu. Böyle bir hattın iptal edilip yerine Türkiye üzerinden geçmesi planlanan bir hatla çerçevenin değiştirilmesi bölgedeki siyasi dengeleri nasıl etkileyecek?
"Rusya ile Batı ilişkileri son derece gerilmiş durumda. Türkiye de bir NATO ve Batı müttefiki olarak, burada gerek kendi iç siyasi gerekse dış politika açılımları açısından bu konuyu değerlendirmeli. Türkiye'nin vereceği karar, Batı ile Rusya arasındaki güç dengelerinin değişmesine sebebiyet verecek. Enerji meselelerindeki ticari, iktisadi veya teknik tartışmaları bu kapsamda değerlendirmek lazım. Eğer Türkiye ile Rusya, ortak gaz hub'ı, ortak doğalgaz projeleri gibi bu tarz yeni projelerini gündeme alabilir ve bunda başarılı olabilirlerse, bu Türkiye'nin Batı ittifakındaki yerinin sorgulanmasını da beraberinde getirecek. Yalnız Türkiye ve Rusya'nın ortaklaşa gerçekleştirecekleri projeler, ki burada böyle bir fırsat penceresi doğmuş durumda, ciddi anlamda dünyadaki ve bölgemizdeki güç dengelerini etkileyecektir ve Türkiye burada Rusya ile birlikte Batı ittifakındaki konumunu stratejik olarak sorgulayabilecek mesafeye gelecektir. Fakat bunun gerçekleşmesi, bana göre, çok daha düşük bir ihtimal. Çünkü Türkiye'nin bu denli stratejik bir karar alabilecek durumunun gerek iç siyasi tartışmalar gerek dış politika düzleminde olmadığı kanaatindeyim. Dolayısıyla, Türkiye'nin şu anda odaklanması gereken husus, ticari-iktisadi menfaatlerini Rusya ile birlikte arttırması, pekiştirmesi ve yeni bir ortaklıkla yeni bir açılıma imza atabilmesidir."
