Peter Koenig makalesinde, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin, “Rusya finansal desteğe ihtiyaç duyarsa, olanaklarımız çerçevesinde gerekli yardımı sağlayacağız” açıklamasına dikkat çekiyor. Rus rublesi ve Çin yuanı arasında ilk aşamada 25 milyar dolara eşdeğer döviz takaslamaları (swap) gerçekleşti. Bu gelişme, iki ülke arasında doğrudan satış akitlerinin yapılmasının önünü açıyor.
Çin ve Rusya, başta BRICS ve ŞİÖ üyeleri olmak üzere diğer ülkelerle de benzer döviz swaplarına sahip. Koenig’e göre bu ülkelere yakında İran, Pakistan, Hindistan, Moğolistan ve çok da uzak olmayan gelecekte Türkiye de katılacak.
Türkiye’nin Rusya’ya, dış ticarette ödemelerin ulusal paralarla yapılması teklifinde bulunduğunu hatırlatalım. Bu konu, Batı’nın Ukrayna’daki olaylar bağlamında Rusya’ya karşı yaptırım uygulamaya başladığı geçen yılın sonlarında iki taraf arasında aktif olarak ele alınmıştı. Aralarındaki ticaret hacmi, 2013 yılında 32,7 milyar dolara varmıştı ve böyle bir ortağını kaybetmek istemeyen Türkiye, bu yaptırımlara katılmamıştı.
Rusya, Avrupa Birliği’nden sonra Türkiye’nin ikinci en büyük dış ticaret ortağı. Türkiye de Rusya’nın sekizinci dış ticaret ortağı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ankara ziyareti sırasında da iki ülke arasındaki ticaretin 100 milyar dolara artırılması anlaşması teyit edildi. Bunun dışında Güney Akım doğalgaz boru hattının istikametinin değiştirilerek Türkiye’ye uzatılması ve Yunanistan sınırında büyük bir doğalgaz terminalinin kurulması kararı alındı. İnşaat halindeki Akkuyu Nükleer Güç Santrali dışında yeni ortak enerji projeleri gündeme geldi. Bu nedenle Türkiye Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, şimdi Moskova ve Ankara’nın ödemeleri, swap dahil ulusal paralarla yapma mekanizmasının oluşturulması konusu üzerinde çalıştığını açıkladı. Bunun için ilgili altyapı oluşturuldu bile: Halihazırda Rusya’nın 13 bankası, Türk bankalarında muhabir hesaplarına sahip, Türkiye’nin de 12 bankası Rus kredi kuruluşlarında muhabir hesaplara sahip.
BAĞIMLILIK AZALTILACAK
Bu, iki ülkenin dolar ve Batı’nın mali piyasalarına olan bağımlılığını azaltmak niyetinde olduğunu gösteriyor. Türkiye yönetiminin İran ve Çin ile karşılıklı ödemelerde dolardan vazgeçme kararını aldığını da ekleyelim. Türk basınının verdiği habere göre Türkiye yakın gelecekte dış ticaret hacminin yaklaşık yüzde 20’sini dolar ve euro bağımlılığından çıkarmayı planlıyor.
Dolar bazında ödemelerden bir dizi ülkenin daha vazgeçmek niyetinde olduğunu hatırlatalım. Geçen yılın sonlarında Körfez ülkelerinin Rusya, Çin, Japonya ve Fransa ile kapalı görüşme yaptığı bildirilmişti. Görüşmelerde, petrol ticaretinde ve karşılıklı ödemelerde dolardan vazgeçilmesi konusu ele alınmıştı. Akabinde, yeni döviz sepetinin uygulanacağı haberi geçti. Yeni sepete altın, euro, Japon yeni, Çin yuanı ve Körfez ülkelerinin yeni ortak para birimi dahil edilecek. Yakında tedavüle girebilecek yeni para Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Katar’ı birleştirecek. Bu şu anlama geliyor: Ğelecekte petrol fiyatı, dolar olarak ölçülmeyecek ve petrol dolarları küresel rezerv parası olmaktan çıkacak.
TÜRKİYE DOĞRU İSTİKAMETTE
Elbette, tek seferlik bir eylem değil gerçek bir eğilim sözkonusu. Geliştirilmekte olan yeni para sistemi, dünya ekonomisinin şimdilik sadece %25-30’unu kapsayacak. Ancak Koenig’in dediği gibi, ABD’nin dolar üzerinden ulusal paralara baskı yapma olanağı daralmaya başlayacak. Yani, diğer ülkelerle karşılıklı ödemelerde ulusal paralara geçişi teşvik eden Türkiye doğru istikamette ilerliyor.
